Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.1994, Blaðsíða 29

LAUGARDAGUR 4. JÚNÍ 1994
Nærmynd af Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur, verðandi borgarstjóra:
Rökföst kona og skelegg,
með ríka réttlætiskennd
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir hefur
svo sannarlega verið í sviðsljósinu
síðustu vikur og mánuði. Eftir harða
kosningabaráttu stóð hún uppi sem
sigurvegari og sest í stól borgarstjóra
þann 13. júní næstkomandi.
En hver er hún þessi skelegga kona
sem stóð upp þegar álagið var sem
mest í kosningabaráttunni og flutti
samherjum sínum snarpa baráttu-
og hvatningartölu, þegar hún hefði
kannski átt að þurfa mest á slíku að
halda sjálf?
Ingibjörg Sólrún ólst upp að Ferju-
vogi 15 í Reykjavík, dóttir hjónanna
Gísla Gíslasonar og Ingibjargar Ní-
elsdóttur. Hún er yngst 5 systkina, á
eina systur og þrjá bræður. „Bræð-
urnir sögðu að hún fengi alltaf allt
og réði öllu. Hún var stundum dálítið
erfið við þá, en systrunum kom vel
saman,“ segir móðir hennar.
í Vogahverfmu var mikið af böm-
um og því oft glatt á hjalla. Ingibjörg
Sólrún þótti býsna ákveðin strax sem
barn, þótt hún væri bæði lítil og
grönn. Raunar var hún alltaf minnst
í bekknum sínum enda yngst, fædd
í desember.
Hún varð snemma vinmörg og
eignaðist fljótt stóran kunningjahóp.
„Strákunum fannst hún svolítið
frek,“ rifjar móðir hennar upp, „en
hún hafði alltaf forystu fyrir vina-
hópnum, án þess að trana sér fram,
og var vel liöin."
Hún fór í Vogaskóla þegar hún
hafði aldur til og tók svo landspróf
þaðan í fyllingu timans.
„Henni gekk alltaf afskaplega vel í
skóla. En hún var ólík mörgum
bekkjarsystrum sínum að því leyti
að hún var ekkert mikið fyrir að
leika sér að dúkkum. Hún vildi miklu
fremur fara í alls konar leiki, eða
lesa bækur, bæði gamlar og nýjar,“
segir móðir hennar.
Ingibjörg Sólrún stóð gjarnan fyrir
því að settir voru upp leikþættir í
hverfinu. „Hún var þá oft leikstjóri
og lék líka eitt af aðalhlutverkun-
um,“ segir Helga Bogadóttir, sjúkra-
þjálfari og ein af æskuvinkonum
hennar, og bætir því við að vinkona
hennar hafl alltaf verið framarlega í
flokki, hún hafi hlaupið hraðast, búið
til skemmtilegustu leikina og svo
framvegis. Móðir Ingibjargar Sól-
rúnar bætir því við að hún hafl haft
í nógu að snúast og m.a. tekið öflugan
þátt í barnastarfinu í Langholts-
kirkju. „Hún var mjög atorkusamur
krakki," segir móðir hennar, „ en
hún var ekkert mikið fyrir innistörf,
svo sem að vaska upp, taka til eða
hafa fínt í herberginu sínu. Hins veg-
ar var hún fljót að bregða við ef ég
bað hana um að snúast fyrir mig,
fara út í búð eða eitthvað slíkt."
Á unglingsárum eyddi Ingibjörg
Sólrún tímanum gjaman með félög-
um sínum en var lítið fyrir að „elta
uppi skemmtistaði". Hún fór að leiða
hugann að stjómmálum á þessum
árum. Faðir hennar og hún voru
mjög á öndverðum meiði, hann sjálf-
stæðismaður en hún sveigðist til rót-
tækni. Hann hafði unnið fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn og dóttirin lagt hönd
á plóginn. En þegar hún var um
fermingu harðneitaði hún aö vinna
meira fyrir þann flokk. Feðginunum
hljóp stundum kapp í kinn þegar
stjórnmál bar á góma. „Ég reyndi að
sansa þetta ef ég gat því að sjálfri
hefur mér alltaf leiðst pólitískt þras,“
segir móðir hennar.
Að landsprófl loknu lá leið Ingi-
bjargar Sólrúnar í Menntaskólann
við Tjörnina og síðan í Háskólann.
Þar tók hún virkan þátt í stúdenta-
pólitíkinni og varð m.a. formaöur
stúdentaráðs.
Rökföstog skelegg
Þegar Ingibjörg Sólrún kom heim
eftir tveggja ára nám í Danmörku
sumarið 1981 var í gangi umræða um
kvennaframboð til borgarstjómar-
kosninga. Hún tók þátt í þeim undir-
búningi og 1982-1988 sat hún í borg-
arstjórn fyrir kvennalistann.
„Það var mjög áhugavert aö starfa
með henni á þeim vettvangi," segir
Katrín Fjeldsted sem þá var borgar-
fulltrúi fyrir Sjálfstæðisflokkinn.
„Hún er greind og skynsöm kona.
Hún var ötull talsmaöur minnihlut-
ans á þessum tíma. Það var stundum
sverðaglamur milli hennar og þáver-
andi borgarstjóra, Davíðs Oddsson-
ar. Maður getur dáðst að ræðu-
mennsku fólks þótt maður sé ekki
sammála því efnislega og ég leyfi mér
hiklaust að gera það hvað varðar
Ingibjörgu Sólrúnu. Hún er rökfóst
og skelegg. Hún notar leið raka og
umræðu, hún er ekki mjúk kona,
hún er hörð kona, tel ég.
Svo held ég að hún hafi annan mjög
góðan kost, ég held að hún eigi af-
skaplega vænan mann. Það segir
heilmikið um fólk hvernig maka það
velur sér. Ég held að saman séu þau
með býsna víðan sjóndeildarhring. “
Árið 1991 var Ingibjörg Sólrún
kjörin á þing. Oft hefur hvesst hressi-
lega í kringum hana í þingsölum.
Björn Bjarnason, formaður utanrík-
ismálanefndar, hefur starfað með
henni í nefndinni:
„Mín reynsla af samstarfi við hana
varðandi störf 1 utanríkismálanefnd
lýtur ekki síst að meðferð EES-
samningsins í nefndinni en um það
mál héldum við fjölmarga fundi. Það
kom í ljós, við meöferð þess máls, að
Ingibjörg Sólrún tók rökum og hún
áttaði sig á gildi samningsins. Það
er kannski eitt af þeim atriðum sem
geröu hana álitlegan kost sem fram-
bjóðanda til borgarstjóra í Reykja-
vík. Hún greiddi síðan ekki atkvæði
með en sat hjá við afgreiðslu málsins
á Alþingi. Afleiðingarnar voru þær
að Kvennalistinn vék henni úr utan-
ríkismálanefnd.
En sem stjórnmálamaður er hún
fylgin sér og getur vafalaust verið
grimrn."
Þegar kosningabaráttan fyrir borg-
arstjórnarkosningarnar nú komst í
algleyming biðu margir spenntir eft-
ir því að sjá hvernig Ingibjörgu Sól-
rúnu reiddi af, hvort henni tækist
að sameina þá hópa sem fylktu sér
undir merki Reykjavíkurlistans.
Voru viðmælendur blaösins, sem til
þess þekktu, sammála um að þar
heíði hún komiö á óvart.
„Hún er mun klárari heldur en fólk
ímyndar sér, duglegri og sjálfsgagn-
rýnni. Hún er mjög fljót að setja sig
inn í mál og gerir það af mikilli skyn-
semi og yfirvegun," segir einn sam-
starfsmanna hennar úr kosninga-
baráttunni. „Hún er yfirburðamann-
eskja í stjórnmálum að þvi leyti hve
gagnrýnin hún er í hugsun, ekki síst
á sjálfa sig. Hún var persónugerð í
þessari kosningabaráttu, sem var
ekki hennar ósk, en hún tók sem
ákveðna nauðsyn. Hún skildi það
sjálf að hún var að axla mikla ábyrgð
meö því og að það eru miklar vænt-
ingar gerðar til hennar. En hennar
Fjölskyldan á fermingardegi yngstu dótturinnar, f.v.: Ingibjörg Níelsdóttir, Halldóra Jenny, Ingibjörg Sólrún og
Gísli Gíslason. Fyrir aftan bræðurnir, f.v.: Kristinn Hilmar, Kjartan og Óskar.
LAUGARDAGUR 4. JÚNÍ 1994
37
Ingibjörg Sólrún með systur sinni,
Halldóru Jenny.
„egó“ hefur ekkert blásið út við þetta.
Hún gerir sér fulla grein fyrir sinni
stöðu og sinni persónu þrátt fyrir öll
þessi læti.“
Rík réttlætiskennd
Viðmælendum verður sumum
tíðrætt um hve ríka réttlætiskennd
Ingibjörg Sólrún hafi. „Þegar henni
er misboðið á því sviði getur fokiö í
hana. En hún hefur mjög mikla sjálf-
stjóm.“
„Hún virðir skoðanir annarra og
hefur alltaf gert það,“ segir Helga,
æskuvinkona hennar.
Þá er Ingibjörgu Sólrúnu talið það
mjög til tekna að hún hafi alltaf „sýnt
sjálfstæði sitt“. Meira að segja í hinu
viðkvæma EES-máli hafi hún gert
það.
Hún hafi ekki týnt rótunum frá því
að hún var námsmaður og hafi unn-
ið sem Sóknarkona. Hún sé af al-
þýðuheimili og gleymi „ekkert þessu
fólki sem er þarna úti“.
Menn hafa velt því fyrir sér hverjir
séu helstu ráðgjafar Ingibjargar Sól-
rúnar og hvaöa hópar fylki sér um
hana. Sem helstu ráðgjafar eru oftast
nefnd þau Stefán Jón Hafstein og
Kristín A. Árnadóttir, auk eigin-
manns hennar Hjörleifs Svein-
björnssonar, sem kunnugir segja að
sé „einn af hennar allra bestu ráð-
gjöfum". Þá hafa fjölmargir skólafé-
laga hennar haldið tryggð við hana,
svo sem klíkur úr Vogaskóla,
Menntaskólanum við Tjörnina og úr
stúdentapólitíkinni. Hún sækir einn-
ig talsvert í Máls- og menningarhóp-
inn, en hún hefur setið í stjórn útgáf-
unnar. Úr þeim hópi eru nefndir til
sögunnar sem vinir, stuðningsmenn
og jafnvel ráðgjafar í gegnum tíðina
Halldór Guðmundsson útgáfustjóri
og Ömólfur Thorsson.
' „Hún er mjög traustur vinur,“ seg-
ir Helga Bogadóttir, „og alltaf sama
manneskjan sama hvað á gengur.
Það er hennar höfuðkostur, hve hún
er heíl.“
Fermingarbarniö Ingibjörg Sólrún.
Upphaflega átti hún að heita Sólrún.
En Ingibjörg Kristmundsdóttir,
móðuramma hennar, vitjaði svo
rækilega nafns, með því að koma
fram í draumum foreldra hennar,
að þau ákváðu að skíra dótturina
Ingibjörgu Sólrúnu. Þær nöfnurnar
fæddust báðar á gamlársdag og
Ingibjörg Sólrún er sögð lifandi eftir-
mynd langömmu sinnar.
Systkinin Hjörleifur og Ámý Sveinbjömsböm:
Gift inn í
pólitíkina
Hjörleifur og Árný telja sjálfsagt að makar ráði nokkru um hve mikinn þátt þeir taki í opinberum veislum
og móttökum. DV-mynd GVA
Systkinin Hjörleifur og Amý
Sveinbjömsbörn eiga ýmislegt
fleira sameiginlegt en að tilheyra
sömu fjölskyldunni. Þau eru nefni-
lega bæði gift stjórnmálamönnum
sem hafa verið býsna áberandi í
pólitísku flórunni í gegnum tíðina.
Makar þeirra Hjörleifs og Ámýjar
era Ingibjörg Sólrún Gísladóttir og
Össur Skarphéðinsson.
Og þar sem makarnir hafa verið
þaulsætnir í sviðsljósinu, nú síðast
Ingibjörg Sólrún í borgarstjórnar-
slagnum, þótti tilvalið að fá þau
systkinin í stutt spjall og athuga
hvemig þetta pólitíska amstur lítur
út frá þeirra sjónarhomi.
En fyrst að upphafinu. Hjörleifur
og Árný eru fædd í Reykjavík, nán-
ar tiltekið í vesturbænum, böm
Sveinbjörns Einarssonar og Huldu
Hjörleifsdóttur. Systkinin eru fjög-
ur talsins, þrjár systur og Hjörleif-
ur. Ein systirin til viðbótar, Ing-
veldur, er einnig gift „inn í pólitík-
ina“, eins og einhver orðaði það,
því hún er gift 5. manni á lista sjálf-
stæöismanna á Seltjarnarnesi, Jóni
Sigurðssyni. Hann komst ekki inn
í bæjarstjóm að þessu sinni, var
næstur inn, eins og sagt er, og sum-
ir vilja skrifa það á reikning
Reykjavíkurlistans.
„Það er alveg spurning," segir
Höörleifur. „Manni sýnist að það
framboð hafi haft svolítil áhrif á
nágrannasveitarfélögin, svo sem
Seltjarnames og Mosfellsbæ, þar
sem aðeins dró úr fylgi sjálfstæðis-
flokksins. Það má því ímynda sér
að Reykjavíkurlistinn hafi fellt
hann óbeint. En við verðum bara
aö gera þetta upp næst þegar fjöl-
skyldan hittist!"
Fjórða systirin, Ágústa, er gift
Magnúsi Magnússyni sálfræðingi,
sem er „afskaplega pólitískur mað-
ur“, að því er mágafólk hans segir.
Aðspurð um hvort íjölskylduboð-
in séu ekki fjörleg hjá svo litríkri
fjölskyldu segja systkinin svo vera.
„Viö erum sammála um að vera
ósammála," segir Hjörleifur og
Ámý bætir við að „þjóðmálin séu
tekin svona vítt og breitt en einstök
flokksmál eða einstakar ákvarðan-
ir“ séu ekki mikiö rædd. Það sé líka
yfirleitt svo að ef einhveija vanti í
fjölskylduboðin þá séu það Össur
og Ingibjörg Sólrún. „Það er ekki
endilega til að firra aöra vandræð-
um sem þau era fjarverandi heldur
er vinnutími þeirra oft þannig,"
segir Hjörleifur sposkur.
Aðspurö segist Ámý aldrei hafa
verið sérlega flokkspólitísk en hafi
auðvitað skoðanir á því sem sé að
gerast í kringum hana hverju sinni.
„Maður er kannski í þessum fjöl-
menna hópi pólitískra munaðar-
leysingja,“ segir Hjörleifur.
„Flokkakerfið hér hefur verið svo
rosalega frosið svo lengi. Þetta eru
alltaf sömu flokkamir, sömu styrk-
leikahlutfóllin og þeir eru farnir
að endurspegla verr og verr hags-
muni í þjóðfélaginu. Það er alla-
vega afstaða í öllum flokkum. Þú
kýst eitthvað og svo er það bara
eitthvert óvissuferðalag með þetta
atkvæði. Að því leytinu til er mjög
margt fólk sem ekki hefur fundið
sig innan einhverra flokka og ég
held að margt af því fólki fagni ein-
mitt svona deiglu eins og Reykja-
víkurlistinn er. Það er þá allavega
von til þess að einhver hreyfing
komist á þessa hluti."
Enn í afmælinu
Össur eignar sér gjarnan heiður-
inn af því að hafa leitt Ingibjörgu
Sólrúnu og Hjörleif saman. Össur
og Árný höfðu verið saman frá því
í menntaskóla og þegar þau hófu
háskólanám kynntust þau Ingi-
björgu Sólrúnu í gegnum stúdenta-
pólitíkina. Hún tók raunar við af
Óssuri sem formaður stúdentaráðs
og var ágæt vinkona hans og
Árnýjar áður en Hjörleifur kom til
sögunnar.
Það var svo á því herrans ári 1982
að Össur var á leið í afmæli tíl Ingi-
bjargar Sólrúnar. Hjörleifur var
nýkominn frá Kína, þar sem hann
hafði verið við nám, og tók Össur
hann með sér í boðið. Sú heimsókn
leiddi til annars og meira því Hjör-
leifur er „enn í afmælinu", eins og
Össur orðar það.
Mikill erill
Eilífar símhringingar og ýmiss
konar erill er eitt af því sem fylgir
heimilum fólks sem er í störfum
Ingibjargar Sólrúnar og Össurar.
En hvernig skyldi mökum þeirra
líka þetta?
„Ég hef verið að vinna heima
undanfarnar vikur þannig að ég
hef orðið meira var við þetta en
ella,“ segir Hjörleifur. Árný segir
að almennt í pólitíkinni vilji fólk
koma skoöunum sínum á fram-
færi. Það telji sig oft vera með góð
mál sem það vilji koma á framfæri
við rétta aðila og slái stundum á
þráðinn af þvi tilefni.
„Maður lendir oft í því að ræða
við þetta fólk...,“ segir hún,
...og verður eins konar ritari,"
skýtur Hjörleifur inn í. „Hingað
hefur auðvitað hringt fullt af fólki
með hamingjuóskir eftir kosning-
arnar og annað slíkt, sem er af-
skaplega vel meint og ekkert að
þvi.“
Þegar talið berst að opinberam
móttökum og áliti þeirra á þeim
segir Árný að hún hafi ekki þurft
aö standa mikið í slíku. „Össur er
ekkert veisluglaöur maður," segir
hún.
Hjörleifur segir að fjöldi fólks
haldi aö þingmenn séu í endalaus-
um veislum. Hið rétta sé að það sé
viðburður ef þingfólki sé boðið eitt
eöa annað. Hitt sé annað að fólk í
aðstöðu þeirra Ámýjar geti ráðið
því að nokkm að hve miklu leyti
það sæki opinberar veislur. Frægt
sé dæmið af frú Mitterrand, for-
setafrú Frakklands, sem sjáist nær
aldrei með manni sínum í slíkum
veislum eða móttökum. Þau Ámý
eru sammála um að sjálfsagt sé að
fólk ráði þessu en gangi ekki inn í
eitthvað sem það haldi að sé ein-
hver skylda.
Heima að þýða bók
Þegar sýnt þótti að það stefndi í
kosningabaráttu með tilheyrandi
fjarvistum Ingibjargar Sólrúnar
frá heimilinu ákvað Hjörleifur að
taka sér frí frá blaðafulltrúastarfi
sínu á BSRB og setjast við þýðingar
heima hjá sér, í og með tÚ að geta
verið með sonunum tveim. Fyrir
valinu varð bókin Wild Swans eftir
Jung Chang. Þetta er saga þriggja
kynslóða í Kína og höfundurinn
segir sína sögu, móöur sinnar og
ömmu. í leiðinni segir hún sam-
tímasögu Kína á áhrifaríkan hátt.
En hér verður botninn sleginn í
þetta létta spjall með skemmtilegu
atviki frá kosninganóttinni. Hjör-
leifur hafði hringt frá kosninga-
vökunni á Hótel íslandi í syni sína
þar sem þeir vom í pössun. Hann
spurði þann sem varð fyrir svörum
hvort þeir bræöurnir væru aö
fylgjast meö talningunni í sjón-
varpinu. Piltur svaraði að bragði:
„Nei, við erum ekkert að því, við
emm bara að spila lönguvitleysu."