Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.1994, Qupperneq 16

16
FIMMTUDAGUR 16. JÚNÍ 1994
Erlend bóksjá
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. John Grisham:
The Client.
2. Roddy Doyle:
Paddy Ctarke Ha Ha Ha.
3. Jilly Cooper:
The Man Who IVlade Hus-
bands Jeatous.
4. John le Carré:
The Night Manager.
5. Barbara Taylor Bradford:
Angel.
6. Thomas Keneally:
Schindler's List.
7. Barbara Vine:
Ast'as Book.
8. Jack Híggins:
Thunder Point.
9. Jeffrey Archer:
Honour among Thíeves.
10. Vikram Seth:
A Suitable Boy.
Rit almenns eðlis:
1. J. McCarthy & J. Morrell:
Some Other Rainbow.
2. Jung Chang:
Wild Swans.
3. Alan Clark:
Díaries.
4. Jilt Tweedie:
Eating Children.
5. Blake Morrison:
And When Did You Last See
Your Father?
6. Howard Rheingold:
Stereogram.
7. John Man:
The Penguin Atlas of D-Day.
8. Margaret Forster:
Daphne du Maurier.
9. Brian Keenan:
An Evil Cradling.
10. Ros Asquith:
t Was a Teenage Worríer.
(Byggt á The Sunday Times)
Danmörk
Skáldsógur:
1. Kirsten Thorup:
Den yderste greense.
2. Peter Hoeg:
Froken Smillas
fornemmelse for sne.
3. Troels Klpvedal:
Oerne under vinden.
4. Jorn Riel:
Satans til Higgenbottom.
5. Donna Tartt:
Den hemmelige historie.
6. Dan Turéll:
Vrangede biileder.
7. Bret Easton Ellis:
American Psycho.
(Byggt é Politiken Sondsg)
Olga, Lara og
Sívagó læknir
Skáldsagan Dr. Sívagó eftir Borís
Pasternak ávann höfundi sínum
heimsfrægð og nóbelsverðlaun í bók-
menntum. En um leið útskúfun og
fjandskap í heimalandinu, Sovétríkj-
unum. Þar snerust yflrvöld af mikilli
hörku gegn Pasternak þegar skáld-
sagan var gefin út erlendis árið 1958
og þau neyddu rithöfundinn til að
afsala sér nóbelsverðlaununum.
Enn í dag er það sagan um ástir
og mannraunir Sívagós læknis í
rússnesku byltingunni og borgara-
styrjöldinni sem fylgdi í kjölfarið
sem heldur nafni Pastemaks á lofti
utan heimalandsins. Þótt sovéskir
kommisarar sæju aðeins gagnrýni á
byltingarhetjur sínar í skáldsögunni
er það fyrst og síðast lýsingar Past-
ernaks á hinni miklu ást Sívagós og
Löru sem heillar lesendur.
Lifir enn í Moskvu
Löngu er vitað að Borís Pasternak
hafði ákveðna konu í huga þegar
hann skrifaði um Löru í Dr. Sívagó.
Sú var ástkona hans til margra ára,
Olga Ivinskayja. Hún mátti þola
miklar raunir vegna ástar sinnar á
Pasternak og býr nú við þröngan
kost í Moskvu.
Þegar þau hittust fyrst starfaði hún
hjá útgáfufyrirtækinu Novy Mir -
sinnti þar verkum nýrra höfunda.
„Já, það var ást við fyrstu sýn,“
segir hún í nýlegu blaðaviðtali.
„Þann dag kom hann til að hitta rit-
stjóra sinn. Daginn eftir kom hann
aftur til að hitta mig.“ ,
Pasternak leigði sumarhús fyrir
Olgu skammt frá heimili sínu í lista-
Olga Ivinskaya er nú 82 ára. Þessi
fyrirmynd Löru i skáldsögunni Dr.
Sivagó mátti þola átta ára vist í
fangabúðum fyrir ást sina á Borís
Pasternak.
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
mannabænum Peredelkino rétt fyrir
utan Moskvu, en þar bjó hann áfram
með eiginkonu sinni. „Hann heim-
sótti mig þar á hveijum degi,“ segir
Olga. „Þar var okkar skjól fyrir um-
heiminum."
Lenti í Gúlaginu
Olga mátti greiða dýru verði fyrir
ást sína á Pasternak. Hún var fyrst
handtekin árið 1949. Þá bar hún barn
hans undir belti. Það fæddist and-
vana í þrælkunarbúðum Stahns þar
sem hún mátti dúsa í fjögur ár.
Þegar Pastemak lést árið 1960 var
Olga aftur handtekin og á ný mátti
hún þola fangelsisvist í fjögur ár;
henni var sleppt árið 1964.
Þegar Olga var handtekin öðru
sinni árið 1960 hirti sovéska leyni-
þjónustan, KGB, helstu eigur hennar
- þar á meðal ástarbréf og ástarljóð
frá Pasternak. Þrátt fyrir ítrekaðar
tilraunir hefur henni ekki enn tekist
að fá þessar eigur sínar afhentar.
Ein ástæðan er andstaða fjölskyldu
Pastemaks sem vill sem minnst af
Olgu vita. Fjölskyldan rekur sérstakt
safn til minja um skáldið og vill fá
alla pappíra hans þangað - þar á
meðal handritin sem KGB stal á sín-
um tíma frá Olgu.
„Þessi ljóð tilheyra mér og engum
öðrum," segir hún hins vegar.
Fræg kvikmynd Davids Leans eftir
skáldsögunni um Sívagó lækni var
nýlega sýnd fyrsta sinni í kvik-
myndahúsum í Moskvu. Olga, sem
nú er 82 ára, hafði hins vegar séð
hana áður á myndbandi. Hún er
ánægð með myndina. Þar er rauði
þráðurinn einmitt ástir Sívagós og
Löru, sem eru leikin af Omar Sharif
og Juhe Christie. Þegar hún horfir á
kvikmyndina í myndbandstæki sínu
í Moskvu rifjast enn einu sinni upp
minningamar frá þeirri tíð þegar
hún og Borís Pasternak voru ung og
ástfangin.
Metsölukiljur
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. Scott Turow:
Pleading Guilty.
2. Robert Ludlum:
The Scorpío lllusion.
3. Stephen King:
The Stand.
4. Mary Higgins Clark:
l'll Be Seeing You.
5. Patricia D. Cornwell:
Cruel & Unusual.
6. Dean Koontz:
The Funhouse.
7. John Grisham:
The Client.
8. Johanna Lindsey:
Surrender My Love.
9. Susan Isaacs:
After All These Years.
10. Nancy Taylor:
Interest of Justice.
11. Sue Grafton:
„J" Is for Judgement.
12. Anne Rivers Siddons:
Hill Towns.
13. Barbara Kingsolver:
Pigs in Heaven.
14. James Clavell:
Gaí-Jin.
15. Elizabeth Joseph:
Missing Joseph.
Rit aimenns eðlis;
1. Thomas Moore:
Care of the Soul.
2. Peter D. Kramer:
Lístening to Prozac.
3. M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
4. Bailey White:
Mama Makes up Her Mind.
5. Joan W. Anderson:
Where Angels Walk.
6. Lewis B. Puller Jr.:
Fortunate Son.
7. Maya Angelou:
I Know why the Caged Bírd
Sings.
8. Susanna Kaysen:
Girl, Interrupted.
9. M. Hammer 8i J. Champy;
Reengineering the
Corporation.
10. Peter Mayle:
A Year in Provence.
11. Cornel West:
Race Matters.
12. Deborah Laake:
Secret Ceremoníes.
13. Robert D. Kaplan:
Balkan Ghosts.
14. Gail Sheehy:
The Silent Passage.
15. Benjamin Hoff:
The Tao of Pooh,
(Byggt á New York Times Book Review)
Vísindi
Ekki allir hrifnir af vinsældum heymartækis:
Hræddir um að tákn-
mál lúti í lægra haldi
Heyrnarlausir geta nú lagt viö hlustirnar með aðstoð umdeilds heyrnartækis.
Asíubúar drekka mikið af
grænu tei og allt bendir til að það
sé ekki bara gott, heldur líka
meinhollt. Jú, rannsóknir hafa
sem sé leitt í ljós að drykkurinn
kann að draga úr líkura á krabba-
meini í vélinda.
Vísindamenn höfðu áður kom-
ist að því að græna teiö dró úr
tíðni krabba í vélinda hjá rottum
og músum. Þeir rannsökuðu þá
sjúkraskýrslur 902 fómarlamba
sjúkdómsins og 1552 heilbrigðra
einstakiinga í Shanghæ og drógu
þá ályktun að teið gerði sama
gagn hjá mannfólkinu.
Brjóstaupp-
fyílingar úr
kartöflu-
sterkju
Hollenskir vísindamenn viö
kartöfluverksmiðj u segja að kart-
öflusterkja kunni að geta komiö
í staðínn fyrir sílikon sem
brjóstauppfyllingarefni við fegr-
unaraögeröir á konum.
Þeir hafa nú fengið styrk frá
hollenskum stjórnvöldum tíl að
kanna málið. Sílikon til brjósta-
uppfyllinga hefúr verið mjög
umdeilt að undanfíirnu þar sem
það getur vaidið ígerð.
Umsjon
Guðlaugur Bergmundsson
Hundruð heymarlausra barna
hvarvetna í Evrópu geta nú heyrt
raddir, tónlist og önnur hljóð með
aðstoð lítils tækis sem komiö er fyrir
í innra eyra þeirra. Sum þeirra hafa
meira að segja lært að halda uppi
samræðum án þess að grípa til vara-
lestrar.
Ekki eru allir jafn hrifnir af vax-
andi vinsældum tækisins, einkum
meðal barna, og telja hinir sömu það
vera ógnun við ímynd heyrnarlausra
og baráttuna' fyrir viðurkenningu
táknmálsins.
„Heymarlaust fólk litur ekki á sig
sem fatlað," segir Johan Weseman,
framkvæmdastjóri Evrópudeildar
alheimssamtaka heyrnarlausra, sem
sjálfur hefur veriö heymarlaus frá
fæðingu. „Það lítur á sig sem minni-
hlutahóp í menningarlegu og tungu-
málslegu tilliti sem hefur sitt eigið
mál. Ef heyrnarlaus börn komast í
nógu mikla snertingu við táknmálið
geta þau þroskast eins eðhlega og
hægt er.“
Hann segir að heyrnartækið erid-
urspegli viðleitni samfélagsins til að
gera heymarlaust fólk að heyrandi
en engin trygging sé fyrir því að líf
þess skáni þar sem tækið gefi aðeins
frá sér mjög frumstæð hljóð.
Heyrnartæki þetta virkar þannig
að hljóðnemi er settur bak við eyrað
og sendir hann hljóð til lítillar tölvu
eða hljóðvinnslutækis sem viðkom-
andi ber utan á sér. Hljóðvinnslu-
tækið sendir síöan merki til mót-
tökutækis sem komið er fyrir í bein-
inu fyrir aftan eyrað og þaðan er
merkjunum beint að elektróðum í
kuðungnum í innra eyranu.
Rúmlega tíu þúsund manns um
heim allan hafa fengið heymartæki
af þessari gerð og koma átta þúsund
þeirra frá fyrirtæki í Ástralíu. Tvö
þúsund og tvö hundrað af þessum
átta þúsund tækjum hafa verið sett
í fólk í Evrópu, þar af átta hundruö
í börn og unglinga, þaö yngsta fjórtán
mánaða gamalt.
„Við teljum að ef barn er fætt
heymarlaust ætti að koma þessu
tæki fyrir sem fyrst þar sem allt lík-
amskerfið þarf að aðlagast þessum
upplýsingum," segir Thomas Seeger,
forstjóri Evrópudeildar fyrirtækis-
ins sem framleðir tækin.
Andstaðan við tækið hófst fyrir um
tíu árum þegar læknar hófu að gera
aðgerðir á börnum í auknum mæli.
„Þetta var einmitt á þeim tíma þegar
heyrnarlaust fólk fór að vera örugg-
ara með sig vegna þess að rannsókn-
um á táknmáli fleygði fram,“ segir
Stuart Blume, prófessor við háskól-
ann í Amsterdam og faðir tveggja
heyrnarlausra bama.
Vítamín
eykur líkur
á tvíburum
Konur sem taka vítamln á með-
göngutímanum auka hugsanlega
líkur sínar á því að eignast fleira
en eitt barn.
Þetta eru mðurstöður könnun-
ar sem gerð var meöal rúmlega
fimm þúsund ungverskra kvenna
og sagt er frá í læknablaðinu New
England Journal of Medicine.
Þar kemur fram að konur sem
tóku fjölvítamín voru líklegri til
aö fæða tvíbura eða aðra fjölbura
en þær sem fengu aðeins töflur
með steinefnum. Af hinum síðar-
nefndu ólu 2,7 prósent fjölbura
en 3,8 prósent þeirra sem fengu
vítamín, eöa 40 prósent fleiri.
Ekki er hægt að skýra muninn
með inntöku frjósemislyfja.
Frummenn
fóm suður
austanmegin
Nýjar visbendingar gefa sterk-
lega til kynna að sumir af forfeðr-
um okkar mannanna hafi farið
suður Bandaríkin að austan-
veröu en ekki vestanverðu, eins
og hingað til hefur verið haldið.
Fornleifafræðingar hafa fundið
tönn úr filategund sem liföi í ár-
daga og aðrar mannvistarleifar
frá því fyrir 12.200 árum undir
Aucilla ánni í Flórída.
Menn hafa aimennt talið að
forfeður bandarískra indíána
hafi fariö yfir Beringsund inn í
Alaska á ísöld en síðan haldið í
suðurátt með vesturströndinni.