Dagur - 18.12.1992, Blaðsíða 13

Föstudagur 18. desember 1992 - DAGUR - B 13
U-
í>aö er sagt að biblían sé sú
bókin, sem mest sé lesin um
heimsbyggðina. Ekki skal ég
draga það í efa, en önnur er sú
bók, sem ég álít að fylgi henni
fast á eftir, en það er sálmabókin,
sem við köllum svo. Trúarsálmar
og vers eru prentuð nokkuð
reglulega hjá kristnum þjóðum
og dreift út af kirkjum og kristi-
legum samtökum í milljónum
eintaka og þá ekki síður meðal
ungmenna til lærdóms og eldra
fólks til lestrar.
Ég er ekki viss um til dæmis,
að Passíusálmar Hallgríms Pét-
urssonar um pínu og dauða Jesú
Krists, hefðu lýst íhugun og anda
séra Hallgríms, eins dásamlega
og raun ber vitni, ef hann hefði
ekki sagt okkur píningarsögu
frelsarans í bundnu máli. Svo er
einnig um ýmsa sálma og trúar-
ljóð, sem snerta hjarta okkar og
tilfinningar, við lestur þeirra,
söng og íhugun. Sálmar, sem
aldrei gleymast og ávallt verða
sungnir, svo lengi, sem jörð snýst
og mannkyn lifir í kristnum
heimi. Þetta getum við sann-
reynt, ef við lítum í sálmabókina
með opnum huga, oftar en í
kirkjunni okkar, og við athafnir
henni tengdar.
Höfundurinn reyndist íri
Við þekkjum öll jólasálminn
„Heims um ból“ og vitum efa-
laust flest, að bak við það ljóð og
lag er nokkuð löng saga, sem ég
ætla ekki að rifja upp núna -
kannski geri ég það síðar ef Guð
lofar.
Annan sálm, eða lofgerðarvers
er einnig að finna í sálmabókinni
okkar, sem er mikið sunginn við
ýmis tækifæri kristinna manna.
Pennan sálm lærði ég á barna-
skólaárum mínum nokkru fyrir
fermingu og er hann þrjú vers og
ekki nema 24 línur. Þetta er
sálmurinn „Ó, þá náð að eiga
Jesú, einkavin í hverri þraut.“
Ég hafði alltaf haldið að
Matthías Jochumsson, hið mikla
trúarskáld hefði ort hann, og
þurfti það ekki að vera ósenni-
legt, því í þeirri sálmabók, sem
ég á eru 46 sálmar við hann
kenndir, þar af 22 frumsamdir og
24 þýddir úr erlendri tungu.
Éftir nokkra leit og eftir-
grennslan kom það á daginn, að
höfundur sálmsins var íri,
Scriven, Joseph Medlicott.
Sennilega hefir séra Matthías
rekist á sálminn í erlendri bók
eða blaði og hrifist af honum, því
þýðingin útaf fyrir sig er ná-
kvæmt snilldarverk.
Scriven var fæddur 10. sept-
ember 1819 í Seapatrick, Bam-
bridge - hjarta Ulster-héraðs á
írlandi. Foreldrar hans Capt.
James Scriven og Jane Medlicott
settu hann til mennta og lauk
hann B.A.-prófi 1842 með láði,
og við honum blasti stórkostlegur
framaferill og hamingjusamt
hjónaband. En þá reið ógæfan
yfir. - Honum skrikaði fótur á
hinum breiða vegi lífsins.
Sorgarbyrðar og sálarkvalir
Pað vita ekki nema Guð einn
og höfundur þessa sálms hvaða
sorgarbyrðar og sálarkvalir voru
lagðar á herðar höfundinum. Eitt
vitum við - að þessi þrjú sálma-
vers - þessar 24 ljóðlínur hefðu
aldrei komið fyrir manna augu ef
höfundur þeirra hefði ekki orðið
fyrir þungri og dapurri lífsreynslu.
Eftir námslok sín frá Trinity
College í Dyflinni, blasti frama-
ferill við honum og hamingjusamt
hjónaband. - En þá reið ógæfan
yfir, fyrsta sorgarreynslan. -
Unnusta hans drukknaði á sjálfu
brúðkaupskvöldinu, að honum
ásjáandi. Við getum gert okkur
hugmynd um hve Joseph Scriven,
hefir gengið í gegnum mikla
reynslu við þetta hörmulega
áfall. En einmitt í gegnum þessa
erfiðleika komst hann til per-
sónulegrar þekkingar á bæninni
og Jesú Kristi.
Árið 1844 tók hann sig upp og
sigldi til Kanada í þeirri von að
sorgin lægi að baki, en framund-
an væri nýtt líf. Pví var þó ekki
fyrir að fara, því Scriven átti við
heilsufarslega örðugleika að
Ó, þá náð...
með sínu lagi
Ó, þá náð að eiga Jesú
einkavin í hverri þraut.
Ó, þá heill að halla mega
höfði sínu i' Drottins skaut.
Ó, það slys því hnossi að hafna,
hvílíkt fár á þinni braut,
ef þú blindur vilt ei varpa
von og sorg í Drottins skaut.
Eigir þú við böl að búa,
bíðir freistni, sorg og þraut,
óttast ekki, bænin ber oss
beina leið í Drottins skaut.
Hver á betri hjálp í nauðum?
Hver á slíkan vin á braut,
hjartans vin, sem hjartað þekkir?
Höllum oss í Drottins skaut.
Ef vér berum harm í hjarta,
hryggilega dauðans þraut,
þá hvað helst er Herrann Jesús
hjartans fró og líknar skaut.
Vilji bregðast vinir þínir,
verðirðu einn á kaldri braut,
flýt þér þá að halla’og hneigja
höfuð þreytt í Drottins skaut.
Scriven - M. Joch. þýddi.
stríða og eftir aðeins tvo mánuði
þurfti hann að snúa aftur til
heimahaganna.
Tveim árum síðar sigldi hann
aftur til Kanada og tók þá að sér
kennslu, sem leiddi til þess að
hann varð síðar einkakennari hjá
fjölskyldu herforingja nokkurs -
Pengelley að nafni, er rak stórbú
nálægt Bewdley við Rice-vötnin.
Skömmu eftir komu sína vest-
ur í síðara skiptið gerðist hann
meðlimur í Kristilegu bræðrafé-
lagi í Plymouth, og helgaði því
miklu af kröftum sínum og
gáfum, auk þess, sem hann var
þá farinn að snúa sér að yrking-
um, aðallega trúarlegs eðlis. - Nú
loks virtist honum lífið þess virði,
að lifa því. Hann varð ástfanginn
af ungri og glæsilegri konu - þau
trúlofuðust og hugðu á giftingu.
En - enn á ný áttu bitur von-
brigði, mótlæti og andlegar
þrautir eftir að verða hlutskipti
Scrivens, því unga konan veiktist
skyndilega og dó eftir stutta legu.
í annað sinn á tiltölulega
skammri ævi var hann sviptur af
óbilgjarnri hendi dauðans ham-
ingju og framtíðardraumum. -
Hann brotnaði niður í mikið
þunglyndi og heilsu hans hrakaði
stöðugt, - en þrátt fyrir allar
þessar reynslur og þrengingar,
missti hann aldrei trúna á frelsar-
ann.
Orti kvæðið til að hugga
sjúka móður sína
Vinir hans og trúbræður ráð-
lögðu honum að breyta um dval-
arstað, og það varð úr að hann
settist að í Port Hope í Ontarío
og gekk þar undir nafninu „Misk-
unnsami Samverjinn", því hann
aðstoðaði þá, sem lítið áttu eða
höfðu orðið undir í lífsbaráttunni
- hann deildi með þeim fæði og
klæðum.
Þessi góðverk hans og bróður-
hugsjónir hefðu þó fallið í
gleymskunnar dá, ef Joseph
Scriven hefði ekki ort 24ra línu
kvæði til að hugga móður sína,
sem þjáðist af alvarlegum sjúk-
dómi heima á írlandi.
í gegnum þrautir og þrenging-
ar, hafði Scriven komist til þekk-
ingar á Drottni Jesú á persónu-
legan hátt, ekki aðeins sem Frels-
ara, heldur og ekki síður sem
vini.
Hann gat því ort af einlægni
hjartans.:
Ó, þá náð að eiga Jesú,
einkavin í hverri þraut.
sálm
Ó, þá heill að halla mega
höfði sínu í Drottins skaut.
Eins og fyrr segir, þá skrifaði
Scriven þessi huggunarorð til
aldraðrar og helsjúkrar móður
sinnar. Þau höfðu ekki sést í tíu
ár, eða allt frá því, að þau kvödd-
ust á hafnarbakkanum á heima-
landinu. Scriven gat sökum
heilsubrests ekki lagt á sig langt
ferðalag heim á æskustöðvarnar
til að vera hjá henni þar til yfir
lyki. Því skrifaði hann henni
þessar línur svo að hún mætti
minnast einkavinar í hverri
þraut, Jesú Krists. - Það kom
aldrei Josep Scriven í hug að
þessar línur til móður sinnar yrðu
gefnar út á prenti, en náinn vinur
hans, sem heimsótti hann er hann
lá á banabeði uppgötvaði bréfið
óvart og spurði vin sinn, hver
hefði samið þessi fallegu orð.
Scriven svaraði með þeirri auð-
mýkt, sem var honum svo eðlileg
„Drottinn minn og ég“.
Vinur hans fékk hjá honum
leyfi til að mega birta það í dag-
blaði staðarins.
Svo einkennilega hagaði til, að
eintak þessa blaðs var notað til
að vefja utanum böggul, sem
senda átti á ákveðið heimilisfang
í New York. Þegar viðtakandinn
fékk böggulinn í hendur kom
hann auga á ljóð Scrivens og fékk
það prentað í víðlesnu heimilis-
blaði borgarinnar, slíka hrifningu
hafði það vakið hjá honum.
Skömmu síðar samdi hið
kunna þýsk-ameríska tónskáld
Charles Converse við það einfalt
og hugljúft lag, sem virkaði eins
og vængir við talandi texta
Scrivens.
Þessi óvænta samvinna, átti
eftir að færa milljónum manna
um víða veröld, blessun, uppörv-
un og líkn.
Safn af skáldskap hans var gef-
inn út af forlaginu Petersbor-
ough, Ontaríó 1869 undir nafn-
inu „Sálmar og andleg ljóð“.
Scriven andaðist í Bewdley,
Ontaríó 10. ágúst 1866, og jarð-
sunginn í Pengelley kirkjugarðin-
um þar. Björn Dúason.
Ilvcr verdur lyrslxir að ná í jólatré?
Þetta er einfalt spil sem tveir, þrír eða fjórir geta spilað. Allt sem til þarf er teningur og litlir spilapeningar sem segja til um hvar hver leikmaður er
staddur. (Ef þið kjósið að gera spilið erfiðara má auðvitað bæta við það alls konar reglum. Til dæmis er hægt að lita nokkra reiti á hverri braut og gera
spjöld með spurningum eða þrautum sem leikmenn verða að leysa.)