Þjóðviljinn - 24.01.1981, Blaðsíða 9

viö slika örbirgö, aö enginn
Islendingur getur af eigin reynslu
imyndaö sér þá eymd.
Vatnsskortur og
gróðureyðing
Þött mannfjöldaaukning og
hrikaleg hungursneyö veröi
megineinkenni þróunar næstu ára
gerist myndin enn dekkri ef tekiö
er tillit til yfirvofandi vatnsskorts
og stórfelldrar gróöureyöingar á
ári hverju. Nú þegar veröa 4 af
hverjum 5 Ibúum á landbúnaöar-
svæöum Suöurheimsins að una
þvi að hafa ekki aðgang að
ómenguöu vatni. Spáö er, að
heildarvatnsforði á hvern jarðar-
búa muni verða nær 40% minni
um næstualdamót en hann er nú.
t fjölmörgum löndum Afriku,
Suöur-Asiu, Mið-Austurlöndum
og Suöur-Ameriku er vatn til
drykkjar og ræktunar þegar af
skornum skammti og innan
tveggja áratuga verður viða
komiö að hámarki vatnsfram-
boösins. Um næstu aldamót biöur
þvi neyöarástand vegna vatns-
skorts hundruöa miljóna
manna. Baráttan um vatniö getur
þvi hæglega leitt til spennuþrung-
inna átaka og jafnvel styrjalda i
ýmsum heimshlutum, sérstak-
lega vegna þess að ýmsar mikil-
vægustu vatnslindir verald-
arinnar liggja um fjölmörg riki
og græögi eins mun leiöa ibúa
annars aö dyrum dauðans.
Vatnsskorturinn mun siðan
ásamt umfangsmiklu skógar-
höggi til eldsneytis og fram-
leiðslu og notkun dýraáburöar og
runna til hitagjafar leiða til stór-
felldrar aukningar á eyðimörkum
og öðrum gróðurlausum svæöum.
Skógar Suöurlandanna munu
minnka svo, aö eyðingarsvæðin
jafngilda árlega hálfum Bret-
landseyjum að stærö. Heildar-
viöarforöi jarðarinnar verður um
næstu aldamót nær helmingi
minni en hann var árið 1978.
Eyöimerkurnar vaxa að sama
skapi. A tveggja ára fresti verður
viöbótin viö auönirnar stærri en
allt flatarmál Islands. Þannig
fléttast saman vatnsþurrð og
uppblástur, eyðing skóga og
vöxtur sandauðnanna.
>
Afstaða Islendinga
Margt fleira mætti nefna til að
lýsa ástandi veraldarinnar aö 20
árum liðnum, ef ekkert veröur að
gert. Vissulega er spáin skugga-
leg. Það liggur við, að flestum
fallist hendur. Lausn þessara
ógnþrungnu vandamála kann að
viröast utan viö mannlegan mátt.
Hin alþjóölega umræða um örlög
Suðurbúa og áhrif þeirra á kjör
okkar Norðurbyggja er hins
vegar öll á þann veg, að hvorki
getum við lengi lifað á velsældar-
eyju umkringdir örbirgð billjón-
anna né geta stjórnvöld og
alþjóöastofnanir skorast undan
þeirri ábyrgð að hrinda i fram-
kvæmd félagslegum og efnahags-
legum aðgerðum, sem draga úr
helstu þróunarhættunum og koma
i veg fyrir hinar verstu hliðar.
Sú spásögn, sem hér hefur verið
lýst og felst i skýrslunum þremur,
miðast við óbreytt ástand —
engar frekari aðgerðir. Hún er
áminning um að fljóta ekki sof-
andi að feigðarósi, hvatning um
að taka saman höndum og ná
stjórn á mannlegum örlögum.
íslendingar hafa litið lagt af
mörkum i þessum efnum. Fram-
lag okkar til þróunarlandanna er
skammarlega litið, skipulagning
þess starfs i' molum. Umræða um
hyldýpisgjána millí Norðurs og
Suðurs hefur ekki verið ofarlega á
okkar dagskrá.
Það er skylda islenskra sósial-
ista að knýja hér á um breytingar
og hefja hug þjóðarinnar til skiln-
ings á þeim sameiginlegu
örlögum, sem biða mannkynsins,
verði áfram haldið á sömu braut.
Manngildiskenniskenningin og
hin alþjóðlega hugsjón, áherslan
á hina efnahagslegu samvirkni og
félagslega ábyrgð, eru slikur
kjarni i boðskap og viðfangs-
efnum sósi'aliskrar hreyfingar, að
sérhverjum liðsmanni ber að
beina athyglinni i vaxandi mæli
aö þeim vandamálum, sem hér
hafa li'tillega verið reifuð.
Umræðan er til alls fyrst —
athafnirnar skulu siðan fylgja i
kjölfarið. Islenskir sósialistar
geta ekki setið hjá þegar slik
örlög veraldarinnar eru tekin á
dagskrá alþjóðlegrar umræðu.
Helgin 24. — 25. janúar 1981. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Við munum nú, og í
næstu sunnudagsblöðum
kynna fyrir lesendum
sænska heimilislækninn
Richard Fuchs.
Hann tók upp á því á
efri árum að skrifa
bækur. Fjalla þær á
gamansaman hátt um
læknisf ræðina, sjúkra-
hús, lækna og ekki hvað
síst, um sjúklinga. Fyrsta
bók hans sem á frum-
málinu heitir „ Visst 3r Ni
sjuk", varð metsölubók í
Svíþjóð um leið og hún
kom út. Síðan hefur hann
skrifað nokkrar til
viðbótar sem allar hafa
náð miklum vinsældum.
í bókinni „S3g AAh"
eða Segið Aaa... er að
finna hans skilgreiningu
á:
Hvað er góður læknir?
Menn leggja misjafnan
skilning i hugtakið „góður
læknir”. Fer það eftir þvi hvern
þú spyrð, hvaöa svar þú færö við
spurningunni „hvað er góður
læknir”?
Svörunum má skipta i þrjá
ólika hópa, frá jafn mörgum
ólikum hópum er svar gefa. En
þeir hópar eru: 1) stéttarfélag-
ar 2) sjúklingar, ásamt 3) við-
komandi lækni sjálfum.
Hvernig skal þá læknir vera
til þess að stéttarbræörum hans
finnist hann vera góður læknir?
Að þvi er stéttarbræðrum
viðkemur, er það fyrsta og
siðasta boðorðið að hann sé ekki
i samkeppni við þá. Enginn
læknir sem keppir að sömu yfir-
læknisstöðu og maður sjálfur
kemur nokkurn timann til með
að hæla viðkomandi lækni. Góð-
ur vinnufélagi er sá sem ekki
keppir að neinu, er samvinnu-
þýður, hjálpsamur og gerir það
sem hann á að gera. Menn veröa
einnig vinsælir ef þeir taka að
sér erfiða sjúklinga sem hinir
hafa gefist upp með, bjóðast til
að taka aö sér vaktirnar á jólun-
um og eru ekki allt of klárir.
Engum þykir mikið koma til
manns sem kann allt of mikiö.
DÆMI Nr. 1: „Það er nú litið
variö i helv. hann Nissa. Hann
var enga stund að koma meö
rétta sjikdómsgreiningu á þess-
um herra Blom, sem við erum
búnir að vera að basla með i
fleiri vikur! Hvilik heppni, ha?
Djöf.. sjálfur. Svo er hann allt
af meö aíveg forljótt bindi, ha!”
Ef maður aftur á móti er ekki
eins snjall og starfsbræðurnir,
erstrax léttara að verða vinsæll
meðal þeirra.
DÆMI Nr. 2: ,,Ég spuröi
Nissa hvað hann héldi að væri
að herra Blom. Hann svaraði að
hann vissi bað ekki. en hann
væri sömu skoðunar og ég, að
það væri best að senda hann i
Röntgen. Mjög skarpur náungi
hann Nissi”.
Annað sem mjög mikilvægt er
að hafa i huga ef maður vill
verða vinsæll meðal vinnu-
félaga sinna er: Að tala ekki illa
um þá, ekki vera framagjarn,
og að taka aldrei stærsta vinar-
brauðið á kaffiborðinu.
Góður læknir i augum
sjúklingsins er i stuttu máli sá
sem gerir eins og sjúklingurinn
vill. Það á við um hvaða lyf
sjúklingurinn vill fá, hversu
lengi læknisvottorð eiga-
að gilda, hversu mikiðhann á að
borða,drekka og reykja o.s.frv.
Læknir sem er sömu skoðunar
og sjúklingurinn er góður lækn-
ir.
DÆMI Nr. 1: „Dr. Lundblom
er alveg frábær læknir, hann sá
um leið að ég þyrfti að fá stórt
glas af brjósttöflum, nákvæm-
lega eins og ég var búinn að
gera mér grein fyrir sjálfur”.
Þar af leiðir að sá læknir sem
ekki er sömu skoðunar og sjúk-
lingurinn, er lélegur læknir.
DÆMI Nr. 2: „Hann er nú
meiri skottulæknirinn þessi dr.
Lundblom. Hann gaf mér ekkert
við þessu! Ég furða mig mest á
þviað hann skuli hafa lækninga-
leyfi. Þessi fúskari gaf mér
bara læknisvottorð i tvær vikur,
Hvað
er
góður
læknir?
þótt ég hafi sagt við hann að ég
hafi ætlaö mér að vera veikur i
heilan mánuð”.
Fyrir utan það að „góður
læknir” eigi að uppfylla óskir
sjúklingsins um lyfjagjafir,
læknisvottorð o.s.frv., á hinn
góöi læknir einnig að segja sjúk-
lingum brandara, taka sér
góðan tima með viðkomandi og
vera almennt mjög vingjarnleg-
ur og huggulegur i allri fram-
komu. Læknirinn á heldur ekki
að meiða sjúklinga sina með
sprautum, hnifum, töngum,
járnkörlum eða hökum. Þeir
sjúklingar sem vilja fá að heyra
að þeir liti út eins og hreystin
sjálf eiga að fá að heyra þaö, og
þeir sem vilja að læknirinn segi
við þá að þeir liti alveg hrylli-
lega út eiga að fá að heyra það.
Sá læknir sem tileinkar sér
gamla málsháttinn:
„Viðskiptavinurinn hefur alltaf
rétt fyrir sér” fær fljótlega á sig
orð fyrir að vera „góður
læknir”.
En hvað finnst lækninum
sjálfum um sjálfan sig? Hvenær
hælir hann sjálfum sér og segir
við sjálfan sig (og aðra)
„reyndar er ég nú góður lækn-
ir”?
Þegar sjúklingur segir við
lækninn sinn; „reyndar skánaði
mér ansi vel af þessum meðul-
um sem ég fékk hjá þér um
daginn”, þá hugsar læknirinn
með sér að hann sé nú nokkuð
góður þrátt fyrir allt. Þegar
hjúkrunarkonan segir við lækn-
inn: „að frú Larson sé svo
ánægð meö hve læknirinn sé
ljúfurog almennilegur”, hugsar
læknirinn: „ja, vist er maður i
áliti meðal sjúklinganna”. Þaö
skiptir hann engu máli þótt frú
Larsson sé 94 ára, blind,
heyrnarlaus og elliær. Ekki tek-
ur maður heldur mark á sjúk-
lingum sem segja við
hjúkrunarkonuna að: „hann sé
algjörfanturþessi læknir”. Sei,
sei nei, maður hlustar heldur á
frú Larson, hún veit best.
Þegar læknirinn telur sig vera
i áliti meðal starfsbræðra sinna
(náttúrulega fyrir utan hann
Strömberg. Þann fávita. Hann
er ekki með réttu ráði fuglinn
sá. Hann heldur aö hann fái yf-
irlæknisstöðuna) og þegar lækn-
irinn telur sig njóta álits heil-
brigðisyfirvalda (ekki fengið á
sig kæru i meira en 6 mánuði),
þá finnst lækninum að hann sé
„góður maður”.
Þegar hann hefur náö þeirri
framfærni að segja „opnið
munninn og segið Aaa...” á 25
mismunandi vegu, hvern öörum
áhrifarikari og myndugri, þá
finnst lækninum að hann sé
góöur læknir.
-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K
-K
*
*
*
*
*
*
*
*
*
-K
*
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
(á bak við gamla Litavershúsið) ^
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-K
-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k
f j ölsky lduskemm tun...
Sumir segja það sannkallaða
fjölskylduskemmtun að koma á
verksmiðjuútsöluna okkar.
Svo mikið er víst að þar geta jafnt börri
sem fullorðnir fengið eitthvað við sitt hæfi
og prisarnir fá flesta til að brosa.
Opið í dag, laugardag kl. 10—7
V erksmið juútsalan
Grensásvegi 22