Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.1996, Qupperneq 28

28
LAUGARDAGUR 23. MARS 1996
LAUGARDAGUR 23. MARS 1996
37
Bergþóra Árnadóttir hefur kynnst mótlæti undanfarin ár en berst þó fyrir tilveru sinni:
- lömuð í andliti. með hryggáverka og krampa í höndum og bíður eftir örorkumati
inn okkar til að við ættum fyrir því.
Við höfðum alltaf ákveðinn mann
grunaðan um innbrotið. Það var hins
vegar aldrei hægt að sanna það og
lögreglunni tókst ekki að upplýsa
málið. Aðfaranótt 17. apríl snerum
við lyklinum í síðasta sinn og ákváð-
um að opna ekki aftur.“
Að þessum kapítula loknum lentu
Bergþóra og sambýlismaður hennar
í því að verða atvinnulaus um tíma.
Hún sótti þó hin og þessi námskeið
og vann í húsinu þeirra en ákvað svo
að fara í ferðamálaskóla. Hún hafði
nýlokið því námi þegar hún lenti í
alvarlegu bílslysi.
Bílslys degi eftir útförina
„Ég lenti í slysinu 3. september
1993 eða 8 dögum eftir að pabbi minn
dó mjög snögglega. Það er varla hægt
að segja frá því hvernig þetta gerðist
- það er svo hallærislegt. Mér svelgd-
ist á eigin munnvatni og fékk
hóstakast og missti við það bílinn út
af malbikskantinum. Það var verið
að gera við veginn þannig að bilið af
kantinum niður á mölina var 12 til
15 sentímetrar. Ég var á litlum Fiat
127 og sá mína sæng upp reidda því
að ég var á of mikilli ferð og ekki í
belti í þetta sinn. Ég var bæði hrædd
um að lenda á bílnum fyrir framan
mig og að bíllinn fyrir aftan myndi
lenda á mér. Það síðasta sem ég man
var að ég svissaði yfir til vinstri og
lenti út af veginum."
Við þetta valt bíll Bergþóru. Lík-
lega varð það henni tO lífs að hún
kastaðist út úr bílnum því hann gjö-
reyðilagðist.
„Andlitið á mér fór gjörsamlega í
klessu. Kjálkinn fór í þrennt, 9 tönn-
um, sem fóru upp með rótum, þurfti
að koma fyrir á ný og kinnin rifnaði
frá munnviki og aftur, enda sagði
tannlæknirinn minn að það hefði
verið mjög þægilegt að komast að
tönnunum í mér en ég er alveg til-
finningalaus í kringum munninn og
út á kinn. Ég fékk líka mjög slæmt
höfuðhögg og er með stóra kúlu á
höfðinu. Svo splundraðist hryggjar-
liður en fyrir einhverja Guðs mildi
lamaðist ég ekki. Það voru beinflísar
um allt nema í mænunni. Ég var svo
heppin að löggan, sem reyndar sekt-
aði mig um 7.000 danskar krónur fyr-
ir að aka of hratt og án bílbeltis, var
fyrir aftan mig og þeir hringdu strax
á sjúkrabíl og vissu hvernig átti að
meðhöndla mig og hreyfðu ekki við
mér. Ég viðbeinsbrotnaði líka og það
brot var ekki rétt sett saman þannig
að ég er alltaf slæm í öxlinni og svo
„Ég kom hingað síðastliðið vor og
hef í raun ekki verið að gera annað
en bíða eftir að verða viðurkennd
löggilt fatlafól. Ég lenti í slysi fyrir
hálfu þriðja ári og þegar ég fór frá
Danmörku var mér sagt að ég gæti
gengið hér beint inn í tryggingakerf-
ið. Annað kom í ljós og ég hef verið
að bíða eftir niðurstöðu minna mála
síðan 9. júní 1994 er ég sótti um ör-
orkubætur," segir Bergþóra Árna-
dóttir vísnasöngkona.
Lítið hefur heyrst í Bergþóru opin-
berlega hér á landi frá því hún gaf út
hljómplötuna í seinna lagi ár-ið 1987.
Hún flutti úr landi rúmlega hálfu ári
seinna en frá þeim tíma hefur hún
gengið í gegnum margar raunir en
alltaf komið niður á fæturna og ekki
er á henni að heyra að hún sé á því
að gefast upp.
Missti barnsföður sinn
og besta vin
„Ég flutti til útlanda 24. júní 1988.
Það kom til af því að jólin 1987 hvarf
minn besti vinur, fyrrverandi eigin-
maður og faðir barnanna minna, Jón
Ólafsson. Þetta var mjög erfitt fyrir
okkur öll og sérstaklega börnin, því
Jón fannst aldrei en í dag erum við
búin að sætta okkur við þetta. Ég
ákvað því að skipta alveg um um-
hverfi. Ég var líka orðin þreytt á
þessu lífi hérna heima - að spila á
pöbbum og búllum. Ég byrjaði að
vísu á því sama í Danmörku og fór
svo að vinna á búllu á N-Jótlandi til
að komast inn í málið og það var
svakalegt því mállýskan er svo allt
önnur en í Kaupmannahöfn; en ég
lærði heilmikið á þessu.“
Bergþóra hafði keypt sér hús í
Danmörku og átti í erfiðleikum með
að standa skil á afborgunum. Hún
ætlaði því að flytja til Noregs en
hundurinn hennar, sem hefði þurft
að fara í sóttkví í þrjá mánuði, stóð
að hluta til í vegi fyrir því.
„Svo þurfti ég að efna loforð sem
ég hafði gefið vinnuveitanda mínum
sem rak annað vertshús í Nibe. Ég
hafði lofað því að koma og halda tón-
leika sem átti að selja inn á. Þetta
var undirbúið mjög vel og svæðisút-
varpið var búið að taka viðtal við
mig. Tónléikarnir voru haldnir og
þeir voru vel sóttir. Á eftir kom út-
varpsstjórinn til að taka við mig við-
tal og hann er enn þá að því,“ segir
Berþóra.
Útvarpsstjórinn var Hans Peter
Sorensen, sambýlismaður Bergþóru,
eða fjarbýlingur eins og hún kallar
hann því þau búa sitt í hvoru landi
eins og stendur. Þegar þau kynntust
var Hans Peter að skilja og stóð 1
rekstri kvikmyndahúss, verslunar og
myndbandaleigu. Þegar svo gengið
var frá skilnaðinum stóð hann eftir á
sokkaleistunum, eins og Bergþóra
orðar það.
inni en þetta var mjög gaman. Strák-
urinn minn, sem hafði afltaf átt þann
draum að verða þjónn, var nýkom-
inn til okkar og var til í að reyna
þetta. Hann vann þarna myrkranna
á milli, eins og við gerðum líka, og
fór síðan heim og lærði til þjóns á
Sögu. Við vorum í þessu í eitt ár eða
„Það eru allir svo stressaðir og uppteknir hér af eigin frama. Fólk talast varla
við. Svo smitast maður af þessu viðhorfi og verður alveg eins,“ segir Berg-
þóra.
Hóteli lokað eftir innbrot
Bergþóra og Hans Peter keyptu
sér saman hús í Nibe en seldu það þó
fljótlega og keyptu lítið hótel í Skovs-
gaard árið 1990.
„Ég hafði aldrei prófað þetta á æv-
þar til brotist var inn til okkar og
töluverðum peningum stolið og
skemmdir unnar á innanstokksmun-
um og húsnæðinu. Við fengum ekk-
ert bætt úr tryggingunum því að
bankinn, sem sá um fjármálin, haföi
ekki borgað tryggingariðgjaldið þvi
það vantaði 5 krónur inn á reikning-
„Eg lenti í slysinu 8 dögum eftir að pabbi minn dó mjög snögglega. Andlitið á mér fór gjörsamlega í klessu. Kjálkinn fór í þrennt, 9 tönnum, sem fóru upp með rótum, þurfti að koma fyrir á ný og kinn-
in rifnaði frá munnviki og aftur, enda sagði tannlæknirinn minn að það hefði verið mjög þægilegt að komast að tönnunum í mér en ég er alveg tilfinningalaus í kringum munninn og út á kinn,“ segir
Berþóra sem auk þess slasaðist á hrygg og höndum. DV-myndir BG
rifbeinsbrotnaði ég og hlaut skurði,
mar og skrámur um allt.“
Bergþóra segist hafa rankað við
sér áður en hún fór á skurðarborðið
og fékk að sjá sig í spegli. Þá sjón
segir hún hafa verið mjög ófagra
enda hafi mamma hennar verið
skelfingu lostin á svipinn.
Endalaus bið eftir bótum
„Þegar ég fór frá Danmörku var
mér sagt að öll mín mál myndu
halda-áfram hér og ég þyrfti ekki að
byrja að reka þau frá grunni. Það var
öðru nær. Ég fékk þau svör hjá
Tryggingastofnun að hér fengi ég
ekki bætur því ég hefði búið það
lengi í Danmörku og þar hefði slysið
átt sér stað. Ég harma það svo sem
ekki þvi það eru miklu hærri bætur
í Danmörku en á íslandi og fæstir ís-
lendingar lifa á örorkubótunum sín-
um. Hins vegar vakti þetta upp
spurningar um hversu háar bætur
Danir ættu að greiða mér - hvort ég
færi í hæsta flokk, miðflokk eða
lægsta flokk. Danska ríkið úrskurð-
aði að ég ætti að fara í lægsta flokk-
inn sem læknarnir mínir voru ekki
sammála. Þeir sögðu að ég ætti að
fara I milliflokkinn. Hins vegar
þyrfti ég að fara í rannsóknir til að fá
þetta staðfest og þeir sendu bréf
hingað heim þar sem þeir báðu um
að þessar rannsóknir yrðu gerðar á
mér sem fyrst. Þetta var um síðustu
áramót og ég er ekki farin að heyra
neitt. Það varð því úr að ég kostaði
mig sjálf til Danmerkur í síðasta
mánuði þar sem gerðar voru á mér
nauðsynlegar rannsóknir og nú bíð
ég eftir niðurstöðu þeirra."
Lömuð í andliti
- Ertu alveg hætt að syngja?
„Það segir sig eiginlega sjálft, eins
og andlitið á mér lítur út núna. Þótt
fólk segi að það sjái ekki mikið á mér
þá er það ekki það sem máli skiptir
heldur hitt að ég er lömuð í kringum
munninn og út á aðra kinnina. Það
■fór í sundur aðaltaug og ég hef því
enga tilfinningu á þessu svæði. Ég
veit til dæmis ekkert hvort matur
eða drykkur lekur niður munnvíkin
á mér þegar ég borða og drekk. Þetta
er eins og þegar maður fer til tann-
læknis og er deyfður, nema hvað
deyfingin fer ekki. Þannig að tilfinn-
ingaleysið háir mér meira en örið í
sjálfu sér. Ég gæti alveg sungið en
geri það ekki. Svo er annað. Ég fór
mjög illa í höndunum í slysinu. Ég
hélt það fast um stýrið að hendurnar
á mér voru eins og kjötstykki. Ég
man að þótt ég væri mikið slösuð í
andliti og baki þá fann ég bara til í
höndunum. Þegar fólk var að koma
fyrst eftir slysið í heimsókn á sjúkra-
húsið og spurði hvernig ég hefði það
og bankaði létt á handarbakið á mér
þá öskraði ég af sársauka. Ég hef ver-
ið lengi að ná mér í höndunum og get
ekki spilað lengur en í klukkutíma í
senn því þá fæ ég krampakippi í
hendurnar. Þá get ég ekki heldur
staðið lengi í senn því hryggurinn á
mér er spengdur saman með málm-
skinnum. Ég styttist um 4 sentímetra
við slysið, og mátti nú ekki við því.
Ég var að vona að ég gæti farið í þá
uppskurði hér sem ég þarf að fara í
út af þeim meiðslum en hef beðið í
óratíma eftir því. Sömu sögu er að
segja af aðgerð sem hugsanlega gæti
orðið til þess að ég fái tilfinningu á
ný i andlitið."
Peningar á undan heilsu
Bergþóra segist ekki átta sig á því
hve menn hugsa mikið um peninga
hér á landi í heilbrigðismálum. Sér-
staklega þegar hafður sé í huga sá
sársauki, tilfmningarót og sálarang-
ist, sem þeir sem þurfa á læknishjálp
að halda en fá ekki fyrr en eftir dúk
og disk verða fyrir.
„Ég trúði þessu ekki fyrr en ég tók
á því sjálf. Mér fannst liðið heima á
íslandi orðið hálfundarlegt þegar það
var farið að kvarta yfir kerfinu í jóla-
kortunum. Ég ákvað því að ganga úr
skugga um það sjálf hvort þessi bar-
lómur íslendinga ætti við rök að
styðjast. Nú, ég'þurfti að fara aftur
utan til að komast í þær rannsóknir
sem ég þurfti að fara í þannig að bar-
lómurinn var staðreynd. Það er
voðalegt hvernig skorið er niður
gagnvart öryrkjum og gömlu fólki.
Sjálfsagt væri maður ekkert að pæla
í þessu nema af því maður lenti í
þessu slysi.“
Bergþóra er óvinnufær og hefur
engar tekjur nema framfærslulífeyri.
Hún leigir sér blokkaríbúð í Mjódd-
inni á milli Guðs og Mammons, eins
og hún kallar það, eða á milli Breið-
holtskirkju og bankaútibúanna í
Mjóddinni. Hún er þó ekki á því að
gefast upp. Ef bótaúrskurðurinn
verður ekki henni í hag segist hún
þurfa að selja bílinn sinn en auk þess
eru hún og „fjarbýlingur" hennar að
reyna fyrir sér með útflutning á há-
karlalýsispillum og sölu á erlendum
markaði.
Flytur út lýsispillur
Hans Peter k-ynntist hákarla-
lýsispillum í gegnum föður Bergþóru
og þegar hann uppgötvaði lækninga-
mátt lýsisins sá hann strax mögu-
leika á markaðssetningu þess á er-
lendri grund.
„Peter er ákaflega fljótur að hugsa,
nýjungagjarn og ef hann trúir á eitt-
hvað þá verður það að komast í
framkvæmd, hvort sem hann hefur
eitthvað út úr því eða ekki.“
Til dæmis höfðu þau reynt fyrir
sér með ræktun og sölu á aloha-vera-
plöntum en hættu því þegar þau
ráku sig á veggi fordóma og skiln-
ingsleysis.
„Svo varð hann voðalega hrifinn
af hákarlalýsinu. Ég hringdi heim og
viö fengum sendar prufur og Hans
Peter „frelsaðist". Við fórum í það að
útvega kaupendur og komumst að
því að þessi bransi er mjög erfíður.
Það er til dæmis einn norskur heild-
sali sem sér stærstu heilsuverslana-
keðjunni í Danmörku fyrir lýsispill-
um og mjög erfitt að komast inn á
markaðinn. Þegar svo kom í ljós að
hákarlalýsið inniheldur efni sem
ekki er að finna í öðru lýsi - alkýl-
glýseról - sem hefur ótrúleg áhrif á
marga sjúkdóma, var enn þá verra
að komast inn því læknar eru
hræddir við að fá eitthvað sem lækn-
ar - hvað á þá að gera við öll dýru
lyfin?“
Það er fyrst nú sem teikn eru á
lofti um að bjartari tíð sé fram und-
an. Til dæmis var fjallað um pillurn-
ar í heilsíðugrein í Álborg Stiftstid-
ende nýlega og Hjemmet fjallaði
Hún hafi þó reynt að fara meö upp-
runalegu hljóðupptökurnar sínar til
útgefenda til að koma þeim á diska
því plöturnar hennar eru litið spilað-
ar því þær eru ekki á geisladiski.
„Þeir voru nú hreinskilnir og sögðu
að fólk hér hefði engan áhuga á
þessu lengur.“
kjaftasögu um það. Ég man eftir einu
tflviki þegar það gekk sú saga að ég
hefði dáið úr krabba í Stokkhólmi og
plötusalan tók kipp. Ég er ekki að
segja að það hafi verið skemmtilegt
en góð vinkona mín, Berglind
Bjarnadóttir, dó úr krabbameini og
fólk ruglaði saman nöfnum okkar.
Hún var enn lifandi þegar þessi
kjaftasaga komst á kreik og við hlóg-
um að þessu saman. Pálmi Gunnars-
son varð líka ofsalega vinsæll þegar
fólk hélt að hann væri dauður úti í
Ameríku þannig að það er aldrei að
vita hvað maöur gerir."
Sjúkt þjóðfélag
Aðspurð hvað sé á döfinni segist
Bergþóra og sambýlismaður hennar á svölum hótelsins sem þau áttu og ráku.
einnig um pillurnar í sínu blaði.
Þetta hefur orðið til þess að eftir-
spurn hefur stóraukist. Nú hefur
Bergþóra mestar áhyggjur af því að
eftirspurnin verði of mikil þannig að
þau geti ekki annað henni því ekki
er gert út á hákarlaveiðar.
Sölumöquleikar
w
og dauoinn
Bergþóra segist lítið hafa haft sig
í frammi síðan hún kom til landsins.
Bergþóra hefur frá barnæsku ver-
ið viðloðandi tónlist en kom fyrst út
á plötu árið 1975 - fyrir meira en 20
árum. Hún er líklega þekktust fyrir
að hafa verið í Visnavinum og hljóm-
sveitinni Hálft í hvoru en hefur tals-
vert samið af tónlist sjálf og gefið út
sólóplötur. Sjálfri telst henni til að
hún hafi verið með á milli 20 og 30
hljómplötum. „Ég veit ekki alveg
hvað þeir eiga við - hvort það sé
betra að vera dauð eða eitthvað svo-
leiðis. Það selur víst alltaf vel. Mað-
ur þyrfti að koma af stað einhverri
Bergþóra enn bíða eftir svari um
bótagreiðslur sínar. Ef matið breytist
ekki segist hún verða að selja bílinn
sinn til að komast úr landi enda sé
henni ekki gert kleift að búa hér. Það
sé í sjálfu sér ekki heldur eftirsókn-
arvert eins og þjóðfélagið sé orðið.
„Það eru allir svo stressaðir og upp-
teknir af eigin frama. Fólk talast
varla við. Svo smitast maður af
þessu viðhorfi og verður alveg eins.“
-PP