Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.1996, Blaðsíða 10

io erlend bóksjá
LAUGARDAGUR 30. MARS 1996 JjV
; Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. Josteln Gaarder:
Sophle's World.
2. Chaterlne Cookson:
A Ruthless Need.
3. Kate Atklnson:
Behlnd the Scenes at the Museum.
4. Irvlne Welsh:
Tralnspottlng.
5. P.D. James:
Orlglnal Sln.
6. John Grisham:
The Ralnmaker.
7. Irvlne Welsh:
Tralnspottlng.
8. Davld Guterson:
Snow Falling on Cedars.
9. Josephlne Cox:
Llvlng a Lie.
10. John le Carré:
Our Game.
Rit almenns eölis:
1. John Cole:
As It Seemed to Me.
(2. Graham Hancock:
Flngerprints of the Gods.
3. Will Hutton:
The State We’re ln.
4. Alan Bennett:
Wrltlng Home.
5. Jung Chang:
Wlld Swans.
6. P. Mandelson & R. Llddell:
The Blalr Revolution.
7. Theo Rlchmond:
Konln: A Quest.
8. Nelson Mandela:
Long Walk to Freedom.
9. S. Blrtwhlsle & S. Conklln:
The Maskind of Prlde and Preju-
dlce.
10. Andy McNab:
Bravo Two Zero.
(Byggt á The Sunday Times)
Danmork
1. Jane Austen:
Fornuft og folelse.
2. Jung Chang:
Vllde svaner.
3. Llse Norgaard:
Kun en plge.
4. Nat Howthorne:
Den flammende bogstav.
f. Terry McMlllan:
ndened.
6. Use Norgaard:
De sendte en dame.
7. Peter Hoeg:
De máske egnede.
(Byggt á Polltlken Sendag)
L
hmmáíámámmmmmmmmmmmm
„Ný" barnasaga
eftir Sylvíu Plath
Bamasaga sem legið hefur ára-
tugum saman meðal þeirra skjala
sem bandaríska skáldkonan Sylvía
Plath lét eftir sig hefur nú loksins
verið dregin fram í dagsljósið og
gefin út við afar góðar víðtökur
margra gagnrýnenda.
Sylvía er þekkt fyrir ljóð sín sem
mörg hver fjalla um fremur dapur-
leg viðfangsefni en flest þeirra birt-
ust ekki fyrr en nokkru eftir að hún
framdi sjálfsmorð í London kaldan
vetrardag árið 1963. Miklar deilur
hafa geisað alla tíð síðan um þær
aðstæður sem fengu hana til að taka
líf sitt en hún bjó ein ásamt ungri
dóttur sinni eftir að eiginmaðurinn,
breska ljóðskáldið Ted Hughes,
hafði orðið uppvis að framhjáhaldi.
Samin árið 1959
Plath skrifaði nokkrar smásögur
og eina skáldsögu. Löngu eftir
dauða hennar, eða árið 1976, kom út
eftir hana Ijóðabálkur fyrir börn -
The Bed Book. Handritið að „nýju“
sögunni höfðu um tvö hundruð
fræðimenn séð í safni háskólans í
Indiana í Bandaríkjunum, að sögn
starfsmanna þar, án þess að nokkur
þeirra sæi ástæðu til að vekja at-
hygli útgefenda á henni. Það var
ekki fyrr en þýskur ritstjóri, sem
var að leita að nothæfum smásögum
í skjalasafninu, las þennan gullmola
og kom áliti sínu á framfæri að hjól-
in fóru að snúast.
Bamasagan var samin á arinu
1959, það er ári áður en Sylvía eign-
aðist fyrsta barn sitt. Hún var þá 27
ára, hafði verið gift Ted Hughes í
þrjú ár og var í þann veginn að flytj-
Ein myndskreytinganna í bókinni
um Max Nix og sinnepsgulu fötin
hans.
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
ast með honum frá Bandaríkjunum
til Bretlands.
Max litli Nix
Sagan nefnist The It- Doesn’t
Matter-Suit og er markaðssett fyrir
böm sjö ára og yngri. Hún segir frá
Max Nix sem er yngstur sjö bræðra
og á heima í þorpinu Winkelburg í
Ölpum Bæjaralands en þaðan var
reyndar faðir Sylvíu ættaður. Max á
sér þann draum heitastan að eign-
ast ný fót sem hann geti verið í allt
árið, hvort sem hann er í skólanum,
að leika sér í snjónum, mjólka kýrn-
ar, veiða eða hjóla.
Dag nokkurn kemur leyndar-
dómsfull sending til fjölskyldunar
með póstinum. í pakkanum, sem er
merktur Nix, án fornafns, eru
splunkuný föt, sinnepsgul á litinn,
með látúnshnöppum. Pabbi Nix pró-
far þau fyrstur og þau passa ágæt-
lega en hann efast um skynsemi
þess að ganga um í slíkum klæðum.
Þá minnkar mamma Nix fötin svo
þau passi á elsta bróðurinn en hann
verður lika hræddur um að verða
að skotspæni fyrir að ganga í svo
óhefðbundnum fötum. Mamma
minnkar því fötin enn fyrir þann
næstelsta og svo koll af kolli þar til
þau eru loksins orðin nógu lítil til
að passa á Max litla sem er yfir sig
glaður að fá loksins ný föt til að
vera í allan daginn. Honum er ná-
kvæmlega sama hvað aðrir kunna
að segja um búning þennan, því í
hans augum eru þetta „það-skiptir-
ekki-máli-föt“ sem þola allt.
Flestir gagnrýnendur hafa farið
fögrum orðum um söguna og mynd-
skeytingamar sem era eftir Rotraut
Susanne Berner. Sumir tala í því
sambandi um fundinn ijársjóð en
aðrir spá því að Max litli í gulu föt-
unum eigi eftir að verða ein af sí-
gildum sögupersónum bamabók-
menntanna. Sagan, sem reyndar var
hafnað af forlögum vestra á meðan
Sylvía var á lífi, er gefin út af Faber
& Faber og kostar tæp níu sterl-
ingspund.
Metsölukiljur
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. John Grisham:
The Ralnmaker.
2. Danlelle Steel:
The Glft.
3. V.C. Andrews:
Tarnlshed Gold.
4. Davld Guterson:
Snow Falllng on Cedars.
5. Michael Palmer:
Sllent Treatment.
6. LaVyrie Spencer:
Home Song.
7. Catherlne Coulter:
The Cove.
8. Lllian Jackson Braun.
The Cat Who Blew the Whlstle.
9. Stanley Pottlnger:
The Fourth Procedure.
10. Maeve Blnchy:
The Glass Lake.
11. Steve Thayer:
The Weatherman.
12. Jane Austen:
Sense and Sensiblllty.
13. Robin Cook:
Acceptable Risk.
14. Julle Garwood:
For the Roses.
15. Sandra Brown:
Tempest In Eden.
Rit almenns eölis:
1. Helen Prejean:
Dead Man Walklng.
2. Mary Plpher:
Revlvlng Ophella.
3. Thomas Moore:
Care of the Soul.
4. Nlcholas Negroponte:
Belng Dlgltal.
5. Richard Preston:
The Hot Zone.
6. M. Scott Peck:
The Road Less Traveled.
7. B.J. Eadle & C. Taylor:
Embraced by the Llght.
8. Maya Angelou:
I Know Why the Caged Blrd Slngs.
9. S.L. Delany & A.E. Delany & A.H.
Hearth:
Havlng Our Say.
10. Robert Fulghum:
From Beglnning to End.
11. Butler, Gregory & Ray:
Amerlca's Dumbest Crlmlnals.
12. James Carville:
Welre Rlght, They’re Wrong.
13. Ollver Sacks:
An Anthropologist on Mars.
14. Dorls Kearns Goodwln:
No Ordlnary Tlme.
15. Brlan Lowry:
The Truth is out there.
(Byggt á New York Tlmes Book Revlew)
vísindi
Geimverur finnast a
næsta aldarfjórðungi
Áfengi er meinhoilt
Nú þarf ekki lengur vitnanna
við, áfengi er gott fyrir heilsuna
ef þess er neytt í hófi. Niöurstöð-
ur rannsókna bandarískra og
j hollenskra vísindamanna benda
| til að það dragi úr hjartaáföllum.
í fyrri rannsóknum hefur eink-
um verið fjallað um holl áhrif
hóflegrar víndrykkju en nýju
| rannsóknirnar, sem sagt er frá í
i breska læknablaðinu, benda til
að það sé áfengið sjálft sem geri
I útslagið, ekki drykkjartegundin.
Vísindamennirnir komust að
| þessari niðurstöðu með því að
1 skoða allar rannsóknir á tengsl-
um áfengisneyslu og hjartasjúk-
dóma frá 1965.
Hófdrykkja er talin vera
neysla tveggja til fjögurra glasa
af víni eða bjór á dag.
Mjaðmaskipti gott mál
Rannsóknir vísindamanna viö
tvo háskóla í Chicago sýna fram
á að það svari kostnaði að skipta
um mjaðmaliði í fólki sem þjáist
af alvarlegri slitgigt.
Konur njóta einkum góðs af
í aðgerð þessari þar sem þær
munu eiga mjög auðvelt með að
hreyfa sig næstu tvo áratugina á
; eftir.
Sextug kona sem fær nýjan
| mjaömalið getur átt von á því að
vera illa haldin tvö síðustu ævi-
árin en fari hún ekki í aðgerö er
líklegt að hún verði bundin við
hjólastól síðustu 8 árin.
Umsjón
Guðlaugur Bergmundsson
Spurningin er ekki sú hvort okk-
ur takist að finna líf á öðram hnött-
um heldur hvenær. Um það eru vis-
indamenn sannfærðir.
„í fyrsta skipti er þetta
ekki draumur heldur aðeins
spurning um tíma,“ segir
Mike Kaplan, forstöðumaður
verkefnisins Origins hjá
bandarísku geimferðastofn-
uninni, NASA. Þeir sem
starfa að verkefni þessu eru
að rannsaka upprana al-
heimsins, myndun reiki-
stjama og tilvist lífs utan sól-
kerfis okkar.
Stjarnvísindamenn komu
nýlega saman í spænsku
borginni Toledo til að ræða
leitina að lífi á öðrum hnött-
um og þeir urðu sammála
um að við yrðum búin að
finna geimverur innan tutt-
ugu og fimm ára.
„Ég held að við séum ekki
ein. Það mun taka okkur
nokkum tíma að komast í
samband við þær en dag
nokkurn munum við hitta
þær. Við verðum hissa af því
að þær munu reynast mjög
frábrugðnar okkur,“ segir
Kaplan.
Spænski líffræðingurinn Juan
Oro, sem einnig sat þingið, er ekki
á sama máli og Kaplan um útlit líf-
vera á öðrum hnöttum.
„Líf á öðram reikistjörnum verð-
ur mjög svipað því sem gerist á jörð-
inni, ef það er ekki nákvæmlega
eins,“ segir Oro.
Vísindamennirnir sem komu
Hvort allar geimverur muni líta
svona út skal ósagt látið, en ein-
hverjar að minnsta kosti.
saman á Spáni á dögunum ræddu
um nýja tækni þar sem beitt er inn-
rauðum geislum til að rýna í ómæl-
isvíddir géimsins. Hið nýja tæki
verður 40 sinnum öflugra en
Hubble-geimsjónaukinn og með því
ætti að verða hægt að greina
hvort skilyrði fyrir lífi, eins
og súrefni og vatn, sé að
finna á nýuppgötvuðum
reikistjörnum. Hefðbundnir
stjörnusjónaukar, eins og
Hubble, gagnast hins vegar
ekki við leitina þar sem þeir
eru ekki nógu öflugir.
Bæði bandarískir geimvís-
indamenn og evrópskir
starfsbræður þeirra vinna að
þróun innrauðs geim-
sjónauka en þeir segja að
samvinna sé nauðsyn ef vel
eigi að vera. NASA ætlar að
verja um 13 milljörðum
króna á ári næstu tíu árin til
smíðinnar á nýja tækinu.
Allir eru vísindamennirnir
sammála um að tækið og
notkun þess muni verða upp-
haf nýs skeiðs í sögu mann-
kynsins.
„Það mundi breyta öllu að
uppgötva líf þarna úti, heim-
spekinni, trúarbrögðunum,
og það mundi gera okkur að-
eins hógværari af því að við
kæmumst að því að við erum
ekki ein í heiminum og í raun ekk-
ert merkileg. Þetta markar upphaf
nýs tímaskeiðs landkönnunar og
það sem er svo spennandi er að
þetta er innan seilingar," segir
Kaplan.
Gömlu ráðin
bregðast ei
Gömul húsráð, eins og aö gefa
gerjaðar mjólkurafurðir og my-
glað brauð við ýmsum sýkingum,
gera sitt gagn án þess þó að
hætta sé á því að sýklarnir verði
ónæmir fyrir þeim lyfjum sem
beitt er í dag.
Þetta era niðurstöður vísinda-
manna við Washingtonháskóla í
Seattle sem hafa farið yfir vís-
indarannsóknir um efnið sem
hafa verið birtar á árunum 1966
til 1995.
Vísindamennirnir segja að
þörf sé á að finna nýjar leiðir til
að berjast gegn smitsjúkdómum
þar sem margir sýklar hafa
myndað ónæmi gegn fúkalyfjum
vegna þess hversu mikil neysla
slíkra lyfja er.
Vélí
svartholaleit
Breskir og þýskir stjamfræð-
Iingar ætla að smíða saman vél
sem á að sannreyna kenningar
Alberts Einsteins um alheiminn
og til að leita að fjarlægum fyrir-
bærum eins og svartholum.
Vélin sem verður byggð í
Hannover í Þýskalandi mun nota
leysigeisla til að leita uppi
| þyngdaraflsbylgjur en vísinda-
mönnum hefur veist hvaö erfið-
[ast að henda reiður á þeim af öll-
um fyrh’bæranum í alheiminum.
Að sögn vísindamannanna
munu þeir græða mest á þeirri
| innsýn sem þeir fá í það sem er
að gerast í þeim hlutum alheims-
(ins sem aðeins þyngdaraflsbylgj-
umar gera kleift að sjá.