Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.1996, Blaðsíða 33

32
LAUGARDAGUR 30. MARS 1996 JLj’V
UV LAUGARDAGUR 30. MARS 1996
41
Rúrik í hlutverki Jóns bónda í Gullna hliðinu sem sýnt var í Þjóðleikhúsinu
fyrir rúmlega 15 árum.
Flosi Ólafsson, Rúrik Haraldsson og Baldvin Halldórsson í Lé konungi í
Þjóðleikhúsinu fyrir um 15 árum.
Rúrik, Haraldur Björnsson, Lárus Páisson og Helga Valtýsdóttir. Myndin er
tekin á Kiljanskvöldi.
Rúrik Haraldsson og Ragnhildur dóttir hans ræða um lífið og leiklistina á tímamótum:
Ætli hlutverkin séu
ekki orðin um 400
- segir Rúrik sem heldur upp á hálfrar aldar leiklistarafmæli á meðan dóttir hans hugar að framanum
Óhætt er að segja að þetta sé ár
stórafmælanna hjá Rúrik Haralds-
syni leikara. Fyrr á árinu varð hann
sjötugur og um þessar mundir heldur
hann upp á 50 ára leiklistarafmæli
sitt en ferill hans hófst í Leikfélagi
Reykjavíkur árið 1946. Þótt liðið sé á
feril Rúriks í leiklistinni segist hann
á engan hátt hættur en hefur þó hægt
á sér. Hvað sem því líður munu gen
hans halda áfram að bregða sér í
gervi annarra persóna því að dóttir
hans, Ragnhildur Rúriksdóttir, er
leikkona sem sjá má á sviði og á
hvíta tjaldinu þessa dagana.
Feðginin gáfu sér tíma á milli æf-
inga og sýninga á dögunum til að
ræða við blaðamann. Rúrik stiklaði á
stóru í ferli sínum og sagði frá því
hvað hann er að fást við á þessum
tímamótum og Ragnhildur um lífið
sem leikarabarn og leiklistina.
Tónlistarmaður
varð leikari
„Ég held að þetta hafi verið að
blunda í mér frá unglingsaldri. Ég
byrjaði ungur í tónlist, fyrst í Lúðra-
sveit Vestmannaeyja. Þegar ég fluttist
síðan til Reykjavíkur fór áhugi minn
á tónlist vaxandi. Ég spilaði meðal
annars í hljómsveit Bjarna Böðvars-
sonar. Um þær mundir fór leiklistar-
bakterían að gera vart við sig. Það
varð því úr að ég dreif mig í leiklist-
arnám,“ segir Rúrik Haraldsson.
Hann er fæddur í Vestmannaeyjum
og bjó þar til 16 ára aldurs. Hann lék
sitt fyrsta stóra hlutverk hjá Leikfé-
lagi Reykjavíkur árið 1946 en það var
stúdentinn í Vermlendingunum. Þá
var Rúrik í leiklistarskóla Lárusar
Pálssonar en eftir þetta fór hann til
Englands og hóf nám í The Central
School of Dramatic Art and Speech-
training og var þar í hálft fjórða ár.
Hann kom heim í desember 1950 og
var fastráðinn við Þjóðleikhúsið strax
næsta ár. Það var svo 1989 að Rúrik
sagði upp sínum fasta samningi við
Þjóðleikhúsið en frá þeim tíma hefur
hann verið „freelánce“leikari. Nú
birtist hann aftur eftir hálfrar aldar
fjarveru hjá Leikfélagi Reykjavikur
því 12. apríl verður frumsýnt nýtt
verk eftir Jónas Árnason í Borgarleik-
húsinu, Kvásarvalsinn, þar sem Rú-
rik leikur aðahlutverkið.
Nokkur hlutverk
minnisstæð
Rúrik er tregur til að nefna til eitt-
hvert eitt verk sem hann heldur
meira upp á en annað.
„Það sem maður er að fást við
hverju sinni tekur auðvitað hug
manns allan. Hins vegar eru sum
hlutverk minnisstæðari en önnur,
t.d. þótti mér gaman að My Fair Lady
þar sem ég lék Henry Higgins þegar
leikritið var sett upp fyrir 34 árum.
Síðan lék ég Lé konung fyrir um 15
árum, þá lék ég í ítölskum stráhatti,
Jón gamla bónda í Gullna hliðinu
fyrir rúmlega 15 árum og Jón Arason
í samnefndu leikriti."
Leiklist skyldi það verða
Ragnhildur segir ekki annað hafa
komið til greina en leggja leiklistina
fyrir sig.
„Ég man ekki eftir öðru en að hafa
stefnt á þetta frá því ég var smá-
stelpa. Maður var alltaf niðri í leik-
húsi hjá pabba og sá margar leiksýn-
ingar. Honum leist nú ekki vel á
þessa hugmynd og reyndi allt sem
hann gat til að forða mér frá þessu
hlutskipti. Ég lék til dæmis aldrei í
barnaleikritum í Þjóðleikhúsinu.
Pabbi vildi að ég einbeitti mér að
lærdómnum og þegar maður hugsar
út í það þá er þetta mjög krefjandi
fyrir ungar sálir,“ segir Ragnhildur.
Rúrik hefur verið einstaklega af-
kastamikill leikari, ef svo má að orði
komast. Þeim sem komnir eru til vits
og ára finnst sem hann og fleiri af
gömlu meisturunum hafi leikið í
flestum leikritum sem sýnd hafa ver-
ið í Þjóðleikhúsinu. Slíkt hlýtur að
hafa haft áhrif á fjölskyldulífið.
„Þegar ég var yngri var pabbi oft í
nokkrum hlutverkum í viku hverri
og maður sá hann stundum ekki svo
vikum skipti. Það kom fyrir að mað-
ur áttaði sig ekki á þvi hvaða maður
þetta var í eldhúsinu þegar hann sást
loks heima. Þetta þekkja líklega flest
leikarabörn enda er þetta mikil
kvöld- og helgarvinna. Pabbi æfði
kannski frá 10 til 4 á daginn, kom þá
heim og lagði sig og fór að leika
klukkan 7 um kvöldið. Vegna þessa
héldum við fjölskyldan okkur á fótum
til klukkan 1 á nóttunni og biðum
þess að pabbi kæmi til að drekka með
honum kvöldkaffi," segir Ragnhildur.
- Samt valdirðu þetta starf:
„Þetta er bara eitthvað sem kallar
á mig. Þetta er baktería sem maður
fær. Pabbi hélt alltaf að þetta myndi
eldast af mér en það gerði það ekki.“
„Já. Það er rétt, ég reyndi að halda
henni frá þessu - kannski óafvitandi
líka. Þetta er svo mikill barningur og
óvenjulegt líf fyrir fjölskyldur. Þegar
hún lauk svo menntaskóla þá sagði
hún við mig að hún væri á leið í leik-
listarnám og kvaddi. Ég fékk engu
þar um ráðið,“ segir Rúrik.
Leiklistin stendur vel
Ragnhildur segir mjög gaman að
ræða við föður sinn um leiklistina
enda sé hann mjög jákvæður óg op-
inn gagnvart ungum leikurum og
þeirra hugmyndum. Aðspurður segir
Rúrik líka gaman að sjá hve íslensk
leiklist sé í miklum blóma í dag og
margir spennandi hlutir að gerast,
jafnt í leikhúsi, kvikmyndagerð og
sjónvarpi. Hann segir íslendinga eiga
marga hæfileikaríka leikara sem
standi sig með prýði en þó hái oft
óskýr framburður yngri leikurum.
„Ég veit ekki hvemig stendur á
þessu en einn ungur leikari sagði við
mig: „Við þurfum ekkert á því að
halda. Við leikum bara eins og við
séum að leika í kvikmynd." Þá sagði
ég við hann að hann ætti ekki mikið
erindi á svið ef það heyrðist ekkert í
honum. Skortur á ágætri framsögn
þarf hins vegar ekki að há leikurum
í kvikmyndum eða útvarpi."
Nám vestan hafs og austan
Ragnhildur er ein fjölmargra ís-
lenskra leikara sem hafa lært vestan
hafs, ólíkt foður sínum sem fór í hina
áttina. Þannig er óhætt að fullyrða að
leiklistarnám þeirra sé nokkuð ólíkt.
Rúrik nam í hinni frekar formföstu
og klassísku Evrópu en Ragnhildur í
Bandaríkjunum þar sem vissulega er
farið inn á klassíkina en mikil
áhersla lögð á sjónvarps- og kvik-
myndaleik og ýmsar tilraunir gerðar
í leiklistinni.
Ragnhildur hélt utan til náms fyr-
ir u.þ.b. 10 árum. Hún fór fyrst til
Danmerkur og nam leiklist. Þaðan
hélt hún til Bandaríkjanna fyrir sjö
árum í sama tilgangi og stundaði
nám við The American Academy of
Dramatic Arts. Til þessa má segja að
hún hafi hvort tveggja verið að vinna
í Bandaríkjunum og hér heima. í
Bandaríkjunum er hún með sinn um-
boðsmann og hefur gengið ágætlega
að fá verkefni. Nú hyggst hún hins
vegar flytja heim og snúa sér að leik-
list hér. Hún hefur þegar leikið i
nokkrum leikritum á sviði hér en
fyrsta verkið var með leikhópnum
„Erlendur", sem að stóð hópur leik-
ara sem allir lærðu erlendis, árið
1994. Á síðasta ári gafst henni síðan
tækifæri til að leika á móti fóður sín-
um í leikritinu Herbergi Veróniku
sem sýnt var í Kaffileikhúsinu við
góðar undirtektir.
„Ég sá þetta leikrit í skólanum og
það kviknaði strax sú hugmynd að
setja það upp hér. Ég sá sjálfa mig í
einu hlutverki og pabba í öðru. Ég
sendi því pabba leikritið og honum
leist svo glettilega vel á það að úr
varð að við fengum leikstjóra, Þór-
unni Sigurðardóttur, og létum þýða
verkið.“ .
- Hvernig var að leika á móti föð-
ur sínum?
„Auðvitað var það mjög ánægjuleg
og skemmtileg reynsla. Mér fannst
líka gaman að því að ég kom að máli
við pabba en ekki öfugt, þ.e. að hann
skipaði mér í hlutverk. Þetta var
skemmtileg reynsla og mjög gaman
enda er þetta leikhús, KafFileikhúsið,
mjög sérstakt og leikarar í návígi við
áhorfendur. Ég held að pabbi geti
tekið undir það að við höfðum bæði
mjög gaman af þessu.“
Hvorugt þeirra vill gefa upp hvort
frekara samstarf sé á döfinni en úr
andliti þeirra má lesa að það sé þó
ekki ólíklegt. „Það er aldrei að vita
hvað maður gerir," segir Ragnhildur.
„Þetta gekk mjög vel. Mér finnst
gaman að geta sagt að hún stóð sig
mjög vel, stelpan," segir Rúrik og
bætir við að hann hafi verið stoltur
af framtaki dóttur sinnar og frammi-
stöðu.
Ljómandi gott
að koma aftur
Þrátt fyrir að stormasamt hafi ver-
ið hjá Leikfélagi Reykjavíkur síðustu
vikur segir Rúrik ljómandi gott að
starfa með því á ný en hann hefur
ekki áðui' leikið í Borgarleikhúsinu.
Sjálfur segist hann ekki hafa orðið
var við þau átök sem hafa átt sér stað
enda hafi hann verið upptekinn við
æfingar á þessu þrælskemmtilega
verki Jónasar Árnasonar - Kvásar-
valsinum.
„Þetta er nýtt og sérlega gott leik-
rit. Jónas hefur engu gleymt og er í
fmu formi, karlinn, með sinn ramm-
íslenska og góða húmor á lofti. Við-
fangsefnið er gamalt fólk á elliheim-
ili. Karlinn sem ég leik, prestur af
Austfjörðum - heiðarlegur íslenskur
sagnamaður, kemur á elliheimilið og
fer að segja sögur af sínu lífi. Hann
var sjósóknari og hefur gaman af að
segja sögur og fólk lifir sig inn í þær.
Þetta er fyndið og svo er heilmikil
dramatík í þessu líka enda segi ég að
þetta leikrit sé beggja blands, gaman-
leikrit og alvarlegt. Það má segja að
þetta sé margréttað leikrit ef maður
líkir þessu við matargerð. Þarna
kemur raunveruleikinn hjá eldra
fólki fram og fólk hlær að þessu,“
segir Rúrik.
Fær fólk til að
hugsa upp á nýtt
Inga Bjarnason er leikstjóri verks-
ins en með aðalhlutverk auk Rúriks
fara Guðrún Ásmundsdóttir, Margrét
Ólafsdóttir og Jóhanna Jónas. Tón-
listin er hins vegar frumsamin af eig-
inmanni Ingu, Leifi Þórarinssyni.
„Ég verð að segja það einu sinni
enn að mér líst ljómandi vel á þetta
verk og hef trú á því. Jónas hefur
kafað rækilega í gegnum ýmislegt
við gerð verksins og það fær fólk til
að hugleiða ýmislegt. Margir á þess-
um aldri eru farnir að spá í dauðann
og óttast missi lífsförunautar síns en
presturinn, sem ég leik, hefur ein-
mitt misst maka sinn sem hann sakn-
ar mjög. Hann rekur þetta og er með
Um þessar mundir eru miklar þverstæður í hlutverkavali þeirra feðgina. Á meðan Rúrik leikur prest í Borgarleikhúsinu
er Ragnhildur að túlka hóru í leikritinu Engillinn og hóran. Hér er hún ásamt samleikkonum sínum, þeim Bryndísi Petru
Bragadóttur og Bergljótu Arnalds. DV-mynd GS
Rúrik Haraldsson reyndi lengi vel að telja Ragnhildi, sem alltaf vildi verða leikari, hughvarf. I dag er hann þó stoltur af
frammistöðu hennar. Hér eru þau saman eftir frumsýningu á Herbergi Veróniku sem sýnt var í Kaffileikhúsinu í fyrra og
þau léku saman í.
ýmiss konar vangaveltur um lífið og
tilveruna. Ekki síst í þessu ljósi á
verkið líka að höfða til yngra fólks,“
segir Rúrik.
Rúrik segir að auk þess að létta
fólki lund ætti leikritið að fá fólk til
að hugsa um sitt líferni. Þá er komið
inn á trúmál, kirkjuna og andatrú,
sem allt hefur verið í brennidepli, í
leikritinu.
Um þessar mundir eru miklar
þverstæður í hlutverkavali þeirra
feðgina. Á meðan Rúrik leikur prest
í Borgarleikhúsinu er Ragnhildur að
túlka hóru í leikritinu Engillinn og
hóran sem Jón Gústafsson leikstýrir
í Kaffileikhúsinu. Auk þess leikur
Ragnhildur harðsvíraða og kaldrifj-
aða konu í viðskiptum í nýrri kvik-
mynd Ásdísar Thoroddsen, Drauma-
dísir, sem sýnd er í Stjörnubíói þessa
dagana.
- Hefur það haft áhrif á frama þinn
að vera dóttir Rúriks Haraldssonar?
Hefur það hjálpað þér?
„Ég hef nú verið svo mikið erlend-
is að vinna að mínum málum svo ég
hef aldrei fengið það á tilfinninguna.
En ég held það sé svo að börn leikara
þurfti oft að sanna sig sérstaklega og
samanburðurinn við foreldrið loðir
alltaf við. Þessi samanburður er fá-
ránlegur því stórstirni á borð við
pabba, Róbert, Gunnar og Krist-
björgu, svo einhverjir séu nefndir
sem flestir íslendingar hafa alist upp
við að sjá á sviði, hafa verið að
þroska sjálfa sig í áratugi og þeir
komu ekki fullskapaðir út úr skóla.
Það tekur mörg ár að þroska rödd-
ina, skrokkinn, tilfinningarnar og
hugmyndaflugið."
Gagnrýni á rátt á sér
- Heldurðu að það verði eitthvert
framhald á veru þinni hjá Leikfélag-
inu nú, Rúrik?
„Það er aldrei að vita. Auðvitað
væri gaman ef verkið yrði vinsælt."
- Hvað finnst þér um þá umræðu
sem verið hefur um leikhúsgagnrýni
í fjölmiðlum undanfarið?
„Auðvitað er hún á stundum
harkaleg og tillitslaus. Á hitt verður
þó að líta að þessir menn hafa fullan
rétt á að segja sína skoðun eins og ég
hef rétt tU að gagnrýna skapandi
verk annarra. Krítík er samt vand-
meðfarinn hamar. Sleggjudómar ein-
kenna, finnst mér, gagnrýnendur of
mikið í dag.“
- En ætlar Rúrik að halda lengi
áfram í leiklistinni?
„Ætli maður haldi ekki eitthvað
áfram á meðan heilsan endist og
áhuginn er enn fyrir hendi. Auðvitað
spUar líka hér inn í hvernig manni
gengur að læra textann. Það er nú
vitað mál að með aldrinum verður
það ekki auðveldara. Það hefur þó
ekki háð mér til þessa, 7, 9, 13. Það
er nú liðin tíð þegar maður var
kannski í 2 tU 3 hlutverkum í viku
hverri hérna á árum áður. Ja! Sú var
tíðin ...“
Rúrik hefur leikið um 200 hlutverk
á sviði á ferli sínum, líklega annan
eins fjölda í útvarpi, auk rúmlega 20
hlutverka í bíómyndum og sjónvarpi.
Þegar Ragnhildur var spurð að því
hvort hún ætti 40 farsæl ár og 400
hlutverk eftir eins og pabbi hennar
reyndist hún raunsæ og treysti á guð
og gæfuna. Hann hafi stigið spor sem
áskorun sé að feta í.
-PP