Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.1996, Blaðsíða 35

LAUGARDAGUR 18. MAÍ 1996
útlönd
43
Óvissan um örlög Jeltsíns Rússlandsforseta veldur taugatitringi hagsmunaaðila innan Kremlarmúra:
Lífvörður og dularfullur
kuklari toga í spottana
Kreml-
armúra
verður
Kors-
hakov |j
aö
treysta
fullkom-
lega á
fc.II
ur. Tilgang-
urinn er að
efla vellíð-
an hans og
heilsufar.
Hann full-
yrðir að
hvert sem
Jeltsín fari sé
hann umvaf-
inn já-
kvæðu
Ótti og ofsóknaræði
Jeltsín ásamt yfirmanni öryggisþjónustu sinnar og lífveröi, Alexander Korshakov. Völd hins síðarnefnda eru talin
meiri en starfsheiti hans gefur til kynna.
Þegar mánuður er til forsetakosn-
inganna í Rússlandi er mjótt á mun-
unum milli Borísar Jeltsíns forseta
og kommúnistans Gennadys Zjúga-
novs. En það er ekki langt síðan að
nokkuð öruggt þótti að Zjúganov
mundi sigra Jeltsín. Fór þá hrollur
um ófáa í stjómsýslu Kremlar sem
óttuðust það mest að missa spón úr
aski sínum ef kommúnistar tækju
við. Út á við var látið heita að Rúss-
ar stæðu andspænis borgarastyrjöld
ef kommúnistar hefðu sigur 17. júní.
Eina leiðin til að forðast slíkar
hremmingar væri að fresta forseta-
kosningunum.
Sá sem viðraði hugmyndir um
frestun í viðtali við breska dagblað-
ið The Observer og setti allt á ann-
an endann heima og erlendis fyrr í
þessum mánuði var yfirmaður ör-
yggisþjónustu Jeltsíns forseta, hinn
dularfulli og yfirleitt þögli lífvörð-
ur, Alexander Korshakov. Þarna
þóttust sumir stjórnmálaskýrendur
sjá tilraun Jeltsíns til að mæla and-
rúmsloftið fyrir kosningar en fleiri
þóttust merkja verulegan taugatitr-
ing á bak við tjöldin þar sem valda-
miklir aðilar voru fyrst og fremst að
hugsa um eigin hag. Það leiðir aftur
hugann að þeim sem starfa á bak
við tjöldin í Kreml og áhrif þeirra á
Jeltsín forseta en vegna drykkju og
krankleika virðist hann auðvelt
fórnarlamb dulúðugra og illkvitt-
inna plottara.
Hver stjórnar?
Jeltsín segist hafa múlbundið
hinn 45 ára gamla Korshakov, sem
er fyrrum hershöfðingi í KGB,
leyniþjónustu Sovétríkjanna sálugu,
og bannað honum afskipti af stjórn-
málum. Þrátt fyrir það er Kors-
hakov álitinn potturinn og pannan í
ráðagerðum innan múra Kremlar
og að völd hans séu mun umfangs-
meiri en staða hans sem öryggisfull-
fréttaljós
á laugardegi
trúa gefur til kynna. Dagblaðið Is-
vestia hefur þannig séð ástæðu til
að spyrja hver stjórni Rússlandi;
Jeltsín, Viktor Tsjernomirdín for-
sætisráðherra eða Korshakov. Til-
efnið var að Korshakov hafnaði til-
lögum Heimsbankans um endur-
bætur á olíuútflutningskerfí Rúss-
lands. Síðan hefur hann lýst því yfir
að hann sé aðalbaráttumaður
stjórnvalda gegn spillingu.
Korshakov hefur ekkert verið að
skafa utan af hlutunum enda undir
verndarhendi Jeltsíns. Þannig gagn-
rýndi hann Pavel Grachev varnar-
málaráðherra harðlega, hæddist að
honum í sjónvarpsviðtali og sagði
helstu hæfileika hans felast í að
skrifa áferðarfallegar skýrslur og
skipuleggja hersýningar. Hins vegar
var klippt úr viðtalinu þar sem
Korshakov sagði að Grachev bæri
ábyrgð á óforum Jeltsíns i Tsjetsjen-
íu og að allir sómakærir menn í
hans stöðu hefðu bundið enda á líf
sitt með því að skjóta sig.
Það þykir undirstrika völd Kors-
hakovs að hann var sá eini fyrir
utan nánustu fjölskyldu sem fékk að
heimsækja Jeltsín á spítala eftir
hjartaáfóllin í haust og margar yfir-
lýsingar hans þykja bera vott um
mann sem er öruggur um vernd vel-
unnara síns. Staða Korshakovs þyk-
ir síðan óumræðileg eftir að Jeltsín
gerði hann að einum helsta kosn-
ingastjóra sínum.
í viðsjárverðri tilveru innan
sjálfan sig og á ekki annan verndara
en forsetann sjálfan. Og því þóttu
mönnum óskir hans um frestun for-
setakosninganna endurspegla blá-
kaldan veruleikann. Ef Jeltsín tapar
forsetakosningunum á Korshakov
ekki í nein hús að venda.
Umlykja Jeltsín
Og svo er um fleiri. Framtíð
margra innan Kremlarmúra er
tengd gengi Jeltsíns í kosningunum.
Og Korshakov er höfuðpaurinn í
þeim þrönga hóp, oft nefndum
„stríösflokknum", sem umlykur
Jeltsín. Sameinast hópurinn um eitt
markmið, að halda völdum. Það
þýðir óbreytt ástand, að Jeltsín
verði áfram forseti.
En hópurinn um Jeltsín er tví-
skiptur og þau ráð sem honum eru
veitt eru síður en svo einhljóða.
Annars vegar er hópur sem safnast
hefur um Korshakov, er óvinveittur
Tsjernomirdín forsætisráðherra og
hefur lifað tvær rógsherferðir innan
Kremlar. Annar aðalmaðurinn í
þeim hópi er Mikail Barsukov, ná-
inn samstarfsmaður Korshakovs,
sem stjórnar gagnnjósnaþjónustu
Rússa. Hins vegar er hópur undir
starfsmannastjóra Kremlar, Sergei
Filatov. Hann aðhyllist hins vegar
stjórnarhætti forsætisráðherrans.
Hindraði sjálfsvíg
á klósettinu
,Hið nána samband Korshakovs
og Jeltsíns á rætur að rekja til miðs
síðasta áratugar, þegar Gorbatsjov,
þáverandi forseti Sovétríkjanna,
niðurlægði Jeltsín og hann var rek-
inn sem yfirmaður kommúnista-
flokksins í Moskvu. Korshakov ák-
vað að starfa fyrir Jeltsín og þegar
Jeltsín náði pólitískum völdum á ný
hafði hann hinn trygga Korshakov
sér við hlið. Korshakov, þrekinn og
frekur, tryggði sér síðan ákveðinn
sess í hugum Rússa þegar hann stóð
við hlið Jeltsíns á skriðdreka fyrir
utan Hvítahúsið í Moskvu þar sem
sá síðarnefndi braut uppreisnartil-
raun harðlínukommúnista gegn
Gorbatsjov á bak aftur.
Korshakov er oft nefndur nánasti
vinur Jeltsíns. Þeir spila blak sam-
an og drekka saman. Og Jeltsín
virðist eiga lífverði sínum mikið að
þakka en Korshakov mun hafa talað
mikil áhrif á Jeltsín. Annar er Ge-
orgy Rogozin, sem er næstur Kors-
hakov að völdum I öryggisþjónust-
unni og fyrrum yfirmaður innan
KGB. Sá er oft nefndur nútíma
Raspútín, með tilvísan í hinn
skyggna munk sem náði völdum
yflr Alexöndru keisaraynju á þeim
forsendum að hann gæti læknað
dreyrasjúkan son hennar. Tengsl
Rogozins eru langt frá því að vera
jafn „hefðbundin" og tengsl Kors-
hakovs við Jeltsín. í Rogozin birtist
svartagaldursmeistari Kremlar
holdi klæddur.
Að undirlagi Rogozins snýr rúm
Jeltsíns forseta alltaf í norður-suð-
orkusviði sem verndar hann fyrir
illum öflum. Rússnesk dagblöð, þau
alvarlegri, fullyrða að Jeltsín fái
reglulega stjörnuspár þar sem hon-
um er ráðlagt um stjórn ríkisins og
hvort mismunandi ferðir í þágu
embættisins séu heppilegar frá
stjörnuspekilegu sjónarhorni. Þá
þylur Rogozin reglulega möntrur og
íhugar og spáir einnig í bolla.
Reyndar hefur slæmt gengi Jeltsíns
í skoðanakönnunum framan af
skapað efasemdir um dulræna
krafta Rogozins en völd hans þykja
eftir sem áður gífurleg.
Rogozin er hataður af starfsfólki
Kremlar sem óttast hann mjög.
Enda þykir hann ófyrirleitinn og
svífst einskis gegn andstæðingum
sínum. Talið er að hann hafi fyrir-
skipað njósnir um starfsfólkið sem
þykja slá njósnastarf KGB út. Því
hefur mikið ofsóknaræði gripið um
sig. Starfsfólkið segir „nágrannana“
(orðtak frá tímum persónunjósna
KGB) alltaf vera nálæga. Af ótta við
hleranir skrifar starfsfólk Kremlar
samtöl sín á miða og brennir þá síð-
an í öskubökkum. Vitað er til að
yfirmenn hafi troðið blýöntum í
skráargöt af ótta við faldar mynda-
vélarlinsur.
Gott dæmi um ofsóknaræðið er
þegar Ludmila Pikhoya, staðfastur
og skapstilltur ræðuskrifari
Jeltsíns, trylltist á átakafundi í
Kreml, dró Rogozin afsíðis og æpti á
hann: „Reyndu aldrei aftur að ná
stjórn á undirmeðvitund minni.“
Rogozin hóf störf fyrir KGB 1963
og náði skjótum frama. Hann hefur
ætíð haft áhuga á hinu dulræna en
afskipti hans af dulrænum fyrir-
bærum hófust fyrst fyrir alvöru þeg-
ar hann var gerður að yfirmanni ör-
yggisdeiidar leyniþjónustunnar
1989. Hann sannfærði starfsfélaga
sína um að þeir ættu að leita á svið
hins yfirskilvitlega eftir lausnum og
skipulagði æfingar sem fólust í hug-
arlestri úr fjarlægð, hugsanaflutn-
ingi og upplýsingasöfnun frá hinum
látnu með skönnun bylgna frá haus-
kúpum þeirra. Samstarfsmaður
Rogozins á þessum tíma segir ekk-
ert lát á tilraunastarfsemi hans í
þessa veru. Svartigaldur sé kominn
tU að vera í valdamesta embætti
Rússlands, eða svo framarlega að
Jeltsín sigri 17. júní.
Aukablað um HVERAGERÐI
Fimmtudaginn 23. maí
mun efnismikið aukablað um
Hveragerði fylgja DV.
V.
Hveragerði er 50 ára á þessu ári og af því tilefni
ætla Hvergerðingar að efna til hátíðahalda
dagana 24. til 27. maí.
I þessu blaði verður fjallað um Hveragerði og
hátíðardagskrána þessa daga.
Þeir sem hafa áhuga á að auglýsa í þessu
aukablaði vinsamlega hafi samband við Guðna
Geir Einarsson í síma 550 5722.
Vinsamlega athugib ab síbasti skiladagur
auglýsinga er mánudagurinn 20. maí.
Auglýsingar
Sími 550 5000, bréfasími 550 5727.
ÍMjrM/
6

m JP' %J
mm

<3
P|»'!
W M
v; <*,