Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.1998, Síða 27

LAUGARDAGUR 21. FEBRUAR 1998
0dfa/
27
Jón G. Pétursson, skipstjóri á Guðnýju ÍS-266 og jsbjarnarbani":
Þeir eru llklega ekki margir skip-
stjórar íslenskra fiskiskipa sem eiga
jafnlangan og farsælan feril að baki á
sama skipinu og Jón G. Pétursson,
skipstjóri í Bolungarvík. Nú styttist í
að skipstjómartími hans á Guðnýju
ÍS-266 nái aldarfórðungi en þar byijaði
Jón 22. október árið 1974. Segist hann
ætla að reyna að klára 25 árin svo
framarlega sem ekkert komi upp á.
Jón er fæddur í Bolungarvík og
uppalinn i Skálavík og síðan í Bolung-
arvík. Hann byijaði sína sjóróðra á
trillum en alvöru sjómennsku sína
segist hann hafa byrjað 1964 sem há-
seti á vélbátnum Þorláki Ingimundar
frá Bolungarvík. Hann er kvæntur
Ester Hallgrimsdóttur og eiga þau
fjögur böm.
Guðnýju ÍS var hleypt af stokkun-
um í Bardenfleth í Þýskrdandi í janúar
1957 og átti því fertugsafmæli á síðasta
ári. Hún hét reyndar fyrst Sunnutind-
ur og var gerð út frá Djúpavogi og bar
einkennisstafina SU-59. Skipið var selt
til Búðaness hf. á ísafirði í nóvember
1960. Byggt var yfír skipið árið 1985.
Búðanes seldi Guðnýju til Bolungar-
víkur 1991 og í dag er hún gerð þaðan
út af útgerðarfyrirtækinu Dýra ehf.
Með Jóni í áhöfn í dag em Ólafur
Friðbjörnsson stýrimaður, Baldvin
Sigurðsson vélstjóri, Egill Jónsson og
Sveinbjörn Guðmundsson. Annars
hafa margir komið við sögu i áhöfn
Guðnýjar þó lítið rót hafi verið á
mannskapnum. Reyndar segir Jón að
lykillinn að farsælum ferli sé að halda
góðum mannskap. Nokkra nefndi Jón
þar til sögunnar af handahófi, eins og
Sigurð Finnbogason landformann,
Rósmund Skarphéðinsson og Bjössa
Boggu (Guíjmundsson). Auk þess hafa
margir þekktir skipstjórar komið við
sögu á þessu skipi.
- .Hefúr Guðný lent í einhveijum
áfóllum í þinni tíð?
„Ég man eftir nokkrum veiðiferð-
um í brælu. Fyrsta árið þegar maður
var svona hálfgerður byijandi í þessu
man ég eftir einni sjóferð sem þó end-
aði vel. Það hafði verið spáð illa og
bátamir fóra þvi snemma um morg-
uninn stutt út í Álinn. Við höfðum
verið að fá ágætan físk daginn áður
djúpt út af Ströndunum. Ég fór því aft-
ur þangað. Þegar við vorum búnir að
leggja var komið vitlaust veður. Við
drógum 16 eða 18 bala en urðum þá frá
að hverfa. Á leiðinni heim misstum
við hana nokkrum sinnum á hliðina
en þetta reddaðist. í dag myndi manni
ekki detta slíkt í hug, maður er alltaf
að læra.“
Anægjulegast að geta bjargað
mannslífum
- Era ekki eftirminnilegir margir
túrar sem famir hafa verið á Guð-
nýju?
„Jú, það era nokkrir, sérstaklega
þegar mönnum hefur verið bjargað
eins og úr Mýrarfellinu í hittifyrra.
Það era án efa ánægjulegustu róðram-
ir að geta bjargað mönnum, það er
dýrasti farmurinn sem maður fær. Oft
hefúr maður lent í brælum og fyrstu
árin á Guðnýju á meðan maður var að
læra á þetta uggði maður sjálfsagt
ekki nógu vel að sér. Þá var ekki búið
að byggja yfir hana og ekkert nema
balaskýlið bakborðsmegin við stýris-
húsið. Nú er búið að byggja yfir dekk-
ið og allt er orðið lokað, svo þetta er
eins og svart og hvítt.“
„Farið í Guðs friði"
„Ég vil taka fram að þegar maður
var að þvælast þetta í vondum veðrum
þá fylgdust þeir vel með okkur Jón
gamli Magnússon og Sigurður Sveins-
son. Siggi tók reyndar alltaf á móti
okkur á höfninni, sama hvenær sólar-
hrings það var, en hann dró þó aðeins
úr því seinni árin, enda kominn með
talstöð heima til að fylgjast með okk-
ur. Jón gamli hringdi iðulega á hveij-
um degi í okkur.
Einu sinni þurfti að fara með Jón
gamla á sjúkrahús og sjúkraflutninga-
mennimir vora komnir með hann í
börum langleiðina út í sjúkrabílinn.
Þá mundi hann allt í einu eftir því að
hann átti eftir að hringja í Guðnýju.
Hann lét því bera sig inn aftur til að
hringja þvi ekki vildi hann að ég
þyrfti að bíða eftir hringingunni frá
honum. Þegar hann hringdi og maður
var að ferðast í brælu þá endaði Jón
alltaf samtalið: „Farið í Guðs friði“.
Þetta fannst mér notaleg kveðja og
maður beið oft eftir hringingunni frá
honum í slæmu veðri.“
Bruni og válarhrun
- Hefur þetta verið farsæll ferill hjá
Guðnýju?
„Já, það er komið á tuttugasta og
Qórða árið og allt hefur gengið vel. Það
hafa ekki orðið slys á mönnum og ekk-
ert komið fyrir utan þess að einu sinni
kviknaði i vélarrúminu. Það er nú
gaman að geta þess að daginn fyrir
brunann, á sunnudegi, var skipið lán-
að til Lionsmanna sem fóra þá í róður
í fjáröflunarskyni. Gekk sá róður eins
og í sögu en daginn eftfr þegar farið
var í róður kviknaði í vélarrúminu og
var skipið dregið til hafnar. Segir svo
ekki meira af því en gert var við skip-
ið og aftur haldið á miðin. Ekki dugði
það þó lengi því skömmu seinna
bræddi vélin úr sér. Þá var farið í að
skipta um vél í Guðnýju og ný Ca-
terpillar-vél var sett niður í hana. Þeg-
ar allt er orðið klárt og ég kem niður
á höfn að morgni dags á leið í róður sé
ég hvar Þorleifur Pálsson, Lionsmað-
ur og fyrrverandi skrifstofustjóri hjá
Hrönn hf., var á vappi á dekkinu. Þeg-
ar ég spurði hann hvað hann væri að
gera sagðist hann vera að koma með
gömlu konuna um borð. Þar átti hann
við Guðnýju gömlu Sveinsdóttur sem
báturinn er nefndur eftir. Vildi hann
Jón G. Pétursson, einhver farsælasti skipstjóri landsins. Hann er búinn að
stjórna sama skipinu í nærri aldarfjóröung. DV-myndir Hörður Kristjánsson
Frægasti túr Guðnýjar ÍS er án efa þegar áhöfnin kom með ísbjörn að landi, hangandi utan
á skipshlið. Umhverfisverndarsinnar brugðust ókvæöa við og dómsmál voru höfðuö. Nú er
búið aö stoppa bjössa upp og málaferlum væntanlega lokiö.
meina að branirm og hranið á vélinni
mætti rekja til þess að þeir Lions-
menn hafi í túmum góða haft gömlu
konuna með sér í land og nú væri
hann að skila henni aftur um borð.
Siðan hafa engin óhöpp hent skipið."
18 þúsund tonn að landi
Það hafa verið mörg handtökin við
línulögnina á Guðnýjunni i gegnum
tíðina og margir krókamir sem hefur
þurft að beita. Ef við spinnum svolítið
út frá tölum slðasta árs þá vora lagð-
ar 1.884 mílur af línu á vetrarvertíð ári
1997 eða 3.547,57 km. Jón hefúr því að
öllum líkindum lagt á sínum skip-
stjómarferli á Guðnýju riflega 45 þús-
und milur af linu eða 85 þúsund kíló-
metra. Það er meira en tvisvar sinn-
um í kringum jörðina um miðbaug en
hún er rétt rúmlega 40 þúsund km. Þá
era ekki taldar þær lagnir sem lagðar
hafa verið á sumrin á lúðu og grálúðu-
veiðum. Aflinn á síðasta ári var 994
tonn fyrir utan lúðuna sem fékkst sl.
sumar. Ef áætlaður meðalafli hefur
verið 750 tonn á ári, sem líklega er
ekki fjarri lagi, þá hefur Guðný komið
með á skipstjórnarferli Jóns nærri 18
þúsund tonn.
Fiskar nú ýsu á norskan
kúk!
- Er það kvótaskortur sem helst
hamlar veiðum í dag?
„Já, nú má ekkert veiða þó ekki
vanti fiskinn í sjónum. Eins og er er
mikið af þorski á miðunum og í vetur
hefur lika verið óvenjumikið af ýsu.
Það er mun meira af fiski en áður og
í allan vetur hefur maður ekki þurft
að róa nema í klukkutíma héma rétt
út í Djúpálinn. Áður fyrr vorum við
að róa mikið hér
austur og héma út á
grunn-Halann en nú
þarf ekki að fara
neitt í langferðir.
Það hefur verið
mikið af ýsu en það
getur lika verið
kúkurinn. Kúkur-
inn er ýsubeita sem
ættaður er frá Nor-
egi. Þetta er hakk
sem sett er í fina
grisju sem síðan er
skorin niður og
beitt á línuna. Við
byijuðum með þetta
i fyrra og það
fiskast vel ýsa á
þetta og ýmislegt
fleira líka. Það er
miklu meira af fiski
á miðunum en fiski-
fræðingar vilja vera
láta. Undanfarin ár
hefur verið viðburð-
ur að það sjáist tog-
ari á Vestfjarðamið-
um. Þeir hafa þó verið hér eitthvað
undanfarið, sérstaklega Akureyring-
amir.“
Feill að afnema línu-
tvöföldunina
- Hvað finnst þér um fréttir utan úr
heimi af kröfunni um vistvænan
veiðiskap?
„Ég held að þar séum við alveg á
réttri hillu með línuveiðamar. Þetta
er þróunin, ég held að það sé bara
staðreynd. Það var mikill feill að af-
nema línutvöfóldunina. Stjómvöld
vora búin að hvetja menn árin þar á
undan til að fara á línu. Ég tel upp á
að Vestfirðingamir með Einar Odd í
fararbroddi hafi verið sjálfum sér
verstir með að afhema linutvöfoldun-
ina. Nú erum við eini stóri linubátur-
inn sem eftir er hér á norðanverðum
Vestfjörðum, hitt era allt smá trillur. í
heimabæ Einars Odds er enginn stór
línubátur eftir. Þegar ég byrjaði vor-
um við lengi vel þrír línubátar bara
frá ísafirði. Áður var fjöldi línubáta
við Djúp. Ég hef þó þá trú að þetta eigi
eftir að koma upp aftur vegna þessar-
ar vistvænu umræðu úti í heimi.“
Bölvad kvútabrask
- Hvað með kvótann, hefði átt að
taka þá stefnu að binda hann við
byggðarlögin?
„Það er ekki spuming. Nú má fara
með kvótann hvert sem er og í sumum
byggðarlögum er ekki til einn einasti
kvóti lengur. í Víkinni er sáralítill
kvóti og bæjarstjóranum fannst það
nú rétt stefna að selja alla togara og
kvóta úr plássinu. Ég held að það hafi
verið mikil mistök.
Kvótinn er búinn að fara geysilega
illa með okkur. Þetta bölvaða kvóta-
brask er að fara með allt til andskot-
ans. Það er verið að úthluta mönnnum
kvóta ár eftir ár og þeir fara aldrei að
veiða sjálfir heldur bara leigja og selja.
Þeir sitja á bak við skrifborð og hafa
það fint á meðan menn eins og ég, sem
fór 16 ára á sjó, á ekki eitt einasta kíló
af kvóta. Þetta framsalskerfl getur
ekki annað en breyst."
Isbjarnartúrinn
- Er ekki ísbjamartúrinn þin fræg-
asta sjóferð?
„Jú, hann varð frægur fyrir rest. Þá
voru nú meiri lætin. Þetta fór í mála-
ferli og það var sjálfsagt meiningin að
setja okkur í tugthúsið. Sennilega
hefðu ekki orðið meiri læti þó maður
hefði drepið mann. Það varð allt vit-
laust í kringum þetta, náttúruvemdar-
samtök og alls kyns hópar. Trúlega
hefðu þeir ekki skipt sér af því þó
maður hefði kálað einum manni."
- Hvemig atvikaðist þetta?
„Við vorum í um 70 mflum NA af
Homi en sáum hvergi ís. Þá sjáum við
ísbjöm á sundi og það kom strax upp
veiðieðlið í okkur. Það var ekki hugs-
að um annað en að ná honum þó við
hefðum engin tæki til þess. Við út-
bjuggjum okkur snörur og eltum hann
uppi og þá tókst að snara hann. Það
gekk ágætlega að ná honum að síð-
unni. Ég sá að kvikindið var vel lif-
andi og þvi ekki vegur að ná honum
inn svoleiðis. Svo okkur datt í hug að
hengja hann. Við settum þá snöruna
um hálsinn á honum og hífðum í.
Hann barðist ekki mikið um sjálfsagt
hefur hann verið orðinn þreyttur á
sundinu og eltingarleiknum. Hann
hefði sjálfsagt ekki látið ná sér ef hann
hefði verið óþreyttur og sprækur."
Göldrum beitt
„Já, það vora mikil læti út af þessu
en nú er hann kominn uppstoppaður,
greyið, og verður settur á nýja Nátt-
úraminjasafnið sem á að setja upp
hér. Það komu alls konar hótunarbréf
og hringingar í kjölfarið á þessu, bæði
til bæjarstjórans og okkar á Guðnýj-
unni og útgerðarmannsins. Hvort það
hafa fylgt þessum hótunum einhverjar
galdraþulur eða bölbænir veit ég ekki
en ég veiktist eftir þetta. Ég var úti á
sjó á svipuðum slóðum og við náðum
isbirninum, þá veiktist ég mikið. Ég
fékk innvortis blæðingar og var flutt-
ur hálfdauður suður á spítala. Menn
sögðu það svona sín á milli að þar
hefðu verið einhveijir galdrar á ferð-
inni frá þessu dýravemdunarfólki."
- Að endingu, hvemig ber þetta 41
árs gamla skip aldurinn?
„Hún ber hann vel, er í góðu standi
og er vel haldið við. Ég hef trú á að
hún eigi mörg ár eftir enn. Mér kæmi
það ekki á óvart að maður kláraði 25
árin sem skipstjóri á henni ef maður
fær að halda heilsu og ef það verður
ekki búið að reka mann af henni
áður,“ sagði þessi farsæli skipstjóri.
-Hörður Kristjánsson