Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.1998, Qupperneq 31

JL^V LAUGARDAGUR 21. FEBRÚAR 1998
menningarverðlaun DV 3l
„í>aó er til gríöarlega mikiö af
stórkostlegum listaverkum fyrir pí-
anó. Nótnaborðið er í raun bara
töfraborö sem maöur situr við og ef
maóur er hraólœs á nótur getur
maöur leyst verkin upp í fangiö á sér
þegar, líkt og þegar maöur tínir ber
af lyngi. Það er spennandi. Mér
finnst ég eiga svo margt eftir ólœrt
og mikið ógert. Ég vona að ég eigi
eftir aó spila lengi ogfá tœkifæri til
að spila mörg þeirra verka sem ég
hefást á og enn ekki komist í, “ segir
Jónas Ingimundarson píanóleikari
sem í tilefni 20 ára afmœlis Menn-
ingarverölauna DVfœr sérstök heið-
ursverölaun fyrir óviðjafnanlegt
framlag sitt til tónlistar á íslandi.
Viö setjumst niður með kaffisopa
í stofunni heima hjá Jónasi í Kópa-
voginum. Hljóðfærið er á sínum
stað og segir Jónas að hér eyði hann
mestum tíma sínum. Hér æfi hann
sig sjálfur og hingað komi þeir tón-
listarmenn sem hann vinni með.
Það er ekki laust við að skynja megi
anda tónlistarinnar í notalegu and-
rúmsloftinu.
mjög mikið. í landinu eru um 80
tónlistarskólar með um 12 þúsund
nemendum. Skólarnir vinna sitt
starf í hljóði, skila fyrirtaksnemend-
um út í heim þar sem þeir nema hjá
frægum kennurum. Það skilar sér
vissulega."
Jónas segir að framtakið „tónlist
fyrir alla“ sé mjög merkilegt, þ.e.
heimsóknir okkar besta tónlistar-
fólks í skólana. Hann segir nauðsyn-
legt að gefa gaum að því að ala upp
hlustendur og gefa fólki hlutdeild í
tónlistinni með þeim hætti. Hann
vill að ungviðið fái t.d. að njóta
söngsins hennar Diddúar. Þjóðin
eigi Diddú, rétt eins og Laxness,
Kjarval og Stefán Islandi, síðan vita-
skuld líka Kristin Bjömsson, Völu
Flosadóttur og marga fleiri. Hann
segir að þjóðin finni til samkenndar
vegna þessa fólks.
„Sumir segja að við getum ekki
eitt og annað vegna fámennisins en
ég held að það viðhorf sé rangt.
Einmitt vegna fámennisins eigum
við að vera öðrum þjóðum gott for-
dæmi. Við eigum að byggja tónlist-
arhús og kenna fólki að meta tón-
list, sem og aðra list,“ segir Jónas
sem hefur svo sannarlega lagt sitt á
- segir Jónas Ingimundarson píanóleikari um starf sitt
Það er kannski lýsandi fyrir hug-
arfar Jónasar til tónlistarinnar að
þótt hún sé hans aðalstarf segist
hann aldrei hafa verið í þessu vegna
peninganna. Hann hafi aldrei byrj-
að á því að spyrja hvað hann fái fyr-
ir tiltekin verkefni.
Fyrstu opinberu tónleikana hélt
Jónas 1967 og síðan frá árinu 1970
hefur hann haldið um 40 tónleika á
ári, stundum fleiri, sjaldan færri.
Hann spilar með söngvurum og
hljóðfæraleikurum og síðan heldur
hann sólótónleika en á því segir
hann að allt hitt byggist. Þar að
auki hefur hann spilað á ótal tón-
leikum, bæði erlendis og um allt ís-
land. Hann vill þó ekki samþykkja
að það sé vegna einhvers sérstaks
dugnaðar af hans hálfu.
Óstöðvandi löngun
„Ég þarf töluvert að hafa fyrir því
að læra ný verkefni og finnst ekkert
eðlilegra en að reyna að koma þeim
frá mér oftar en einu sinni. Ef ein-
hvers staðar er fólk sem vill hlusta
er ég ekkert of góður að koma og
spila. Fólk er í eðli sinu forvitið og
hefur þörf fyrir fallega hluti. Ég hef
í mér einhverja óstöðvandi löngun
til þess að setjast niður með þessu
fólki og leiða það inn í þennan
heim,“ segir Jónas í einlægni.
Jónas segist ekkert hafa með það
að gera að honum séu veitt heiðurs-
verðlaun Menningarverðlauna DV
nú. Hann taki við þeim með þakk-
læti og þyki vænt um ef mönnum
finnst hann hafa skilað einhverju
því til listarinnar að verðskulda
þau. Hann segist ekki eiga von á að
þau breyti honum að neinu marki.
En hvernig er það með starfið, hef-
ur það breyst?
„Tónlist fyrir alla"
„Áður fyrr kenndi ég mjög mikið
og stjórnaði kórum í ein 20 ár. Pí-
anóið hefur samt alltaf verið aðalat-
riðið og nú hefur þetta þróast
þannig að ég get sinnt því meira,
auk þess að annast skipulagsmál.
Tónlistarlífið sjálft hefur líka breyst
vogarskálarnar. Hann hefur sem
tónlistarráðunautur Kópavogs stað-
ið fyrir og stendur fyrir röð tónleika
þar í bæ auk þess sem á hann þátt i
því að Kópavogur byggir nú með
miklum myndarhrag sérstakt tón-
listarhús í hænum.
„Mér finnast störf mín ekki vera
neitt sérstakt airek. Ég hef yndi af
þeim og er sem slíkur eins og ham-
ingjusamur bóndi. Ég er sennilega
bara á réttri hillu í því sem ég er að
fást við og hlakka til hvers dags,“ seg-
ir Jónas Ingimundarson viö DV. -sv
Kristján Davíðsson listmálari enn að og loksins verðlaunaður:
Alveg dýrðlegt
Kominn á nírœðisaldur hefur
Kristján Davíðsson listmálari
loksins hlotið Menningarverðlaun
DV í myndlist. Hann á að baki
langan og glcesilegan feril, feril
sem nœr alveg aftur til fjórða
áratugarins. Hann er líklega
þekktastur sem einn af frum-
kvöðlum Ijóörænnar abstraktlist-
ar á íslandi en sýning hans í
fyrra, í boði Kjarvalsstaða og
þáverandi stjórnanda þeirra,
Gunnars Kvaran, gerði útslagiö
um val dómnefndar DV í mynd-
list, eða eins og hún orðaði það
sjálf þegar tilnefningar voru gerð-
ar kunnar: „Myndlistarnefndin
tilefnir Kristján Davíðsson list-
málara fyrir þá listrœnu endur-
nýjun sem birtist í málaralist
hans á síðasta ári og kristallaðist
á sýningu sem haldin var á verk-
um hans að Kjarvalsstöðum á ár-
inu 1997.
„Mér finnst þetta alveg dýrðlegt.
Það hvarflar ekki að mér að fara að
setja út á þessi verðlaun. Þetta er
virðingarverð viðleitni og ég er af-
skaplega þakklátur," segir Kristján
um verðlaunin þegar við heimsækj-
um hann í Barðavoginn í vikunni
þar sem hann býr í einkar skemmti-
legu húsi, bláu og hvítu með boga-
dregnum þökum.
Hann hefur líka aðra ástæöu til
að gleðjast því undir höndum hefur
hann dágóða ávísun, glóðvolga úr
pósti frá Bandaríkjunum fyrir
mynd sem notuð var á forsíðu bók-
ar sem er að koma út þar vestra
eftir Milan Kundera í tugum þús-
unda eintaka. Málverkið, sem
Kristján málaði árið 1945, sá Kund-
era er hann heimsótti listmálarann
fyrir fáum árum. Þeir hafa tengst
vináttuböndum síðan og fleiri
myndir Kristjáns hafa prýtt for-
síður bóka hans.
Gat lítið annað
Aðspurður segist hann muna
ágætlega eftir fyrstu myndinni
sem hann málaði. Hann var þá 15
eða 16 ára á æskuslóðunum á Pat-
reksfirði í upphafi fjórða áratugar-
ins. Hún sýndi fólk að breiða út
fisk. Hann man einnig vel eftir
annarri mynd sem nú er í eigu
Jóns úr Vör. Hún sýndi tvö andlit,
pilt og stúlku.
„Þá mynd sá Jóhannes Kjarval
er ég var kornungur. Hann skírði
hana „Manstu hverju þú lofaðir
mér?“, líklega fyrir munn
stúlkunnar," segir Kristján og
hlær er hann rifjar þetta upp.
Hann segist hafa verið búinn að
ákveða það á þessum árum að
verða listmálari. „Ég fann það á
mér einhvern veginn að ég gæti
ekki gert neitt annað. Reyndar
fannst mér alltaf gaman af tónlist
og spilaði stundum á böllum. Lék
þar á fiðlu, mandólín og jafnvel
trommur - þá kornungur," segir
listmálarinn, ungur í anda.
Á yngri árum lærði hann mynd-
list hér heima hjá Jóhanni Briem
og Finni Jónssyni. Skömmu eftir
seinna stríð fór hann til Bandaríkj-
anna í frekara nám. Kynntist þar
nútímalist fyrir alvöru.
Átök í ýmsar áttir
Þegar Kristján er spurður að því
hverju hann sé stoltastur af þegar
horft sé um öxl segir hann ferilinn
hafa einkennst af átökum í ýmsar
áttir.
„Ég hef alltaf haft gaman af því að
koma nálægt þeim breytingum sem
hafa átt sér stað. Nú er ein upp á
teningnum í dag sem ég hef mest
gaman af. Það er nú svo með áhrif
sem maður verður fyrir af góðum
listamönnum að útkoman verður
allt önnur en fyrirmyndin í upphafi.
Þess vegna er nú hreyfing i þessu
öllu saman. Menn eru ekki alltaf að
mála sömu myndina. Ég verð aldrei
leiður á því að mála. Þetta er ein-
hver tegund af þörf sem maður losn-
ar aldrei við og verður að þjóna,“
segir Kristján eins og ekkert væri
sjálfsagðara.
Honum finnst erfitt að meta hvort
íslenskir listamenn séu betri í dag
en fyrir hálfri öld eða svo. Tímarn-
ir breytist svo mikið - og mennirn-
ir með. Kristján hefur á undanföm-
um ámm haft góða aðstöðu til að sjá
hvað unga fólkið er að hugsa. Alveg
þar til nýlega kenndi hann myndlist
við MHÍ og sá þar fólk þroskast í
ýmsar áttir.
„Kennslan gerði mér gott að því
leyti að ég var orðinn of mikið einn.
Þarna hafði ég greinda unga menn
og konur til að ræða við og leið-
beina eftir því sem mér lánaðist. Ég
sá þama marga duglega nemendur.
Ég man t.d. eftir Ólafi Jónssyni for-
verði sem nú hefur verið að upp-
götva falsanirnar margfrægu. Af-
skaplega greindur og viðkunnalegur
maður,“ segir Kristján sem hafði
gaman af því að bjóða nemendum
sinum til vinnustofunnar í Barða-
voginum árlega að lokinni hverri
önn. Bauð þeim upp á hvítvínsglas
um leið og þau spurðu hann spjör-
unum úr.
Allir ánægðir
Fyrmefnd sýning á Kjarvalsstöðum
lukkaðist vel og segist Kristján vera
ánægður með hana. Þetta hafi verið
stórt átak, líkt og allar sýningar, og
hann ekki getað málað lengi á eftir.
„Mér fannst ég koma mörgum í
ppna skjöldu þama á Kjarvalsstööum.
í fyrsta skipti á ævinni upplifði ég
þannig móttökur að allir virtust
ánægðir. Maður var ekki alltaf vanur
slíku áður fyrr,“ segir Kristján, hnykl-
ar brýmar en brosir svo.
Hann hefúr frá áramótum málað
fjórar stórar myndir og ein þeirra
prýddi veggina á Hótel Holti á
fimmtudag þegar menningarverð-
launin vora afhent. Hann segist að
endingu í stuttu spjallinu ekki getað
lofað hvenær næsta sýning verður.
Guð einn verði að fá að ráða þeirri
framvindu. -bjb