Dagblaðið Vísir - DV - 17.11.2001, Blaðsíða 11

11
+
LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 2001
Skoðun
Horft á Omega
Eftir að heim kom lágu leiðir
feðganna saman innan veggja heim-
ilisins. f hvert skipti sem þeir
mættust bauð drengurinn góða
kvöldið eða hann sagði eitt-
hvað kurteislegt og úr engil-
bjartri ásjónu hans skein kær-
leikurinn. Klukkan var langt
gengin í 11 um kvöldið og fjöl-
kyldan var saman
komin i stof-
unni. Dreng-
urinn hafði lagt
undir sig húsbóndastólinn
og fiölskyldan var sameinuð að
horfa á kristilegu sjónvarpsstöðina
Omega. Þá hringdi síminn. „And-
skotinn, hver er að hringja á þess-
um tíma?“ sagði húsbóndinn
þreytulega. „600 kall,“ heyrðist glað-
hlakkalega úr hægindastólnum og
húsbóndanum krossbrá svo að hann
þorði ekki einu sinni að bölva í
hljóði.
Næstu dagar liðu án þess að svo
mikið sem eitt blótsyrði félli á
Kirkjustéttinni. Faðirinn og ung-
lingurinn voru á varðbergi og þeir
vöktuðu hvor annan en árangurs-
laust. Maðurinn upphugsaði hern-
aðaráætlun. Svo sem títt er um ung-
linga á ákveðnu skeiði var sonur
hans uppstökkur. Á þriðja degi blót-
bindindisins hóf sá eldri tangar-
sókn. Hann spurði strákinn út í
heimanámið og tuðaði yflr því að
hann hefði ekki mætt á réttum
tímna til spurninga hjá prestinum.
Hinn roðnaði undir ræðu fóður síns
og hann rauk upp. Ljóta orðið var
við það að brjótast fram á varir
hans þegar svo var sem hann
næði áttum. Blísturs-
hljóð heyrðist i stað
þess að hið hefð-
bundna
„fokk“
næði að
taka á sig
mynd. Hann
brosti út að eyr-
um. „Já, pabbi.
Það er ekki gott til
afspurnar að mæta
illa til prestsins,"
sagði hann og heiðr-
aði bæði föður sinn
og móður.
Níu hundruð
Ekkert bar til
tíðinda næstu dag-
ana og blótsyrðum
virtist hafa verið út-
rýmt. Föðurnum fannst sem
drengurinn væri með einhver
áform og hann gætti að hverju
orði. Svo rann upp sunnudag-
ur en þá var hinum ófermda
ætlað að mæta til spuminga.
Sá eldri sat grandalaus og
horfi á barnatímann í sjon-
varpinu með yngsta barninu
þegar táningurinn kom fram
með stírurnar í augunum.
„Hvað er klukkan?" spurði
hann og fékk þau svör að hún
ætti stutt eftir í 10. „Átti ég ekki að
mæta til prestsins klukkan 10?
spurði hann. „Hvem andskotann
meinarðu? Svafstu enn einu sinni
yfir þig?“ spurði faðir hans fjúk-
andi reiður. „Níu hundruð," sagði
strákurinn og aðeins eyrun fyrir-
byggðu að brosið næði hringinn.
„Fermingarfræðslan er eftir mess-
una sem hefst klukkan 11,“ sagði
hann og rétti fram hönd sína.
„Legg í lófa karls,“ sagði hann á
gullaldaríslensku. Faðir hans dró
upp veski sitt og þúsundkall skipti
um eiganda.
Feðgarnir óku Kirkjustéttina og
síðan áleiðis austur Kristnibraut,
fram hjá Maríubaug, til móts við
rísandi sól. Bjart var yfir báðum
enda á leið til guðsþjónustu. Þeir
renndu yfir boðorðin 10 og faðir-
inn leit stoltur á soninn sem virtist
allt að því endurfæddur. Ósjálfrátt
þreifaði hann eftir veski sínu.
Árni Mathiesen hefur
réttilega sagt að það
skipti engu máli hvort
myndir Sjónvarpsins séu
sviðsettar eða ekki. Það
skiptir hins vegar máli
hvort sjómennimir okkar
hafa þá tilfinningagreind
sem þarf til að horfa
fram á veginn.
dæminu að framan og engin ástæða
er til að ætla að þeim vegni vel i
sinni sínu á eftir. Samviskan hlýtur
að naga þá og því verður að höfða
til skynsemi þeirra og sjálfsvirðing-
ar.
_i_________________
t
Ekki fiskinum að kenna
Það eru engin rök að sigla út án
heimildar fyrir nema einhver tonn
af ákveðnum afla og henda 90% afl-
ans bara af því að hinar fisktegund-
irnar séu svo vitlausar að bíta á
krókinn eða séu of smávaxnar. Tré-
smiður í landi getur lent í atvinnu-
leysi og þá þýðir ekki fyrir hann að
rjúka út með hamar og sleggju og
brjóta niður hús ef ske kynni að
eigandi þess myndi í kjölfarið biðja
hann að laga það aftur fyrir þókn-
un.
Einu gildir í raun hve umfangs-
mikið brottkastið hefur verið og
hve stór hluti þess er kerfinu að
kenna. Á meðan við sitjum uppi
með þetta kerfi verður að lifa eftir
því. Ekkert kerfi réttlætir brott-
kast.
Árni Mathiesen sjávarútvegsráð-
herra hefur réttilega sagt að það
skipti engu máli hvort myndir
Sjónvarpsins séu sviðsettar eða
ekki. Það skiptir hins vegar máli
hvort sjómennirnir okkar, hetjur
hafsins, hafa þá tilfinningagreind
sem þarf til að horfa fram á veginn.
Ef voninni um stundargróða linnir
er Islendingum borgið. Sjómönnum
er falin mikil ábyrgð og engin út-
gerð getur tekið það ok af þeim.
Smábátasjómenn hafa átt samúð
þjóðarinnar hingað til vegna vist-
vænna veiða og hóflegrar um-
gengni við auðlindina. Þeir mega
ekki láta brottkastið ræna þeirri
æru. Þjóðin hafnar rányrkju og það
gildir líka um stærri veiðiskip. All-
ur afli verður að koma í land og
meira þarf til að svo verði en kerf-
isbreytingu. -BÞ
Leikreglur brotnar
Kasta rýrö á starfsgrein
Þeir sem hlut áttu aö máli eru ekki aöeins sekir um brot á lögum heldur um
ótrúlegan subbuskap og ónærgætni viö náttúruna um leiö og þeir kasta rýrö
á heila starfsgrein.
auknu eftirliti," sagði Árni M.
Mathiesen í viðtali við DV.
Særö réttlætiskennd
Fyrir landkrabba er merkilegt að
sjá hvernig farið er ránshendi um
auðlind okkar íslendinga og það án
þess að viðkomandi hafi nokkra
skömm í brjósti. Þeir sem hlut áttu
að máli eru ekki aðeins sekir um
brot á lögum heldur um ótrúlegan
subbuskap og ónærgætni við náttúr-
una um leið og þeir kasta rýrð á
heila starfsgrein. Slíkir menn eiga
engan rétt til að sækja sjó eða koma
nálægt nýtingu mikilvægustu auð-
lindar þjóðarinnar. Þetta er kjarni
málsins en ekki gallarnir i stjórn-
kerfi fiskveiða.
Auðvitað reyna andstæðingar
kvótakerfisins að nýta sér frétta-
myndir Ríkissjónvarpsins málstað
sínum til framdráttar. Markmið
þeirra er ekki að koma í veg fyrir
brottkast á fiski heldur að kollvarpa
fiskveiðistjórnunarkerfi, sem þrátt
fyrir alla sína galla hefur skilað
En réttlœtiskennd mín
er hins vegar sœrð þegar
upp kemst um menn sem
nauðga auðlindinni með
skipulegum hœtti og eru
síðan settir upp á stall
sem baráttumenn gegn
ranglœti. Slíkir menn
geta aldrei átt samúð
mína eða stuðning.
okkur íslendingum einhverjum
besta árangri í sjávarútvegi sem um
getur í heiminum. Með þvi að ala á
tortryggni og öfund er reynt að
grafa undan því sem vel er gert.
Þvi hefur á stundum verið haldið
fram að kvótakerfið særi réttlætis-
kennd almennings og þá sérstaklega
þegar útgerðarmenn geta í krafti
kvótaeignar gengið ríkir frá illa
reknum og jafnvel gjaldþrota
fyrirtækjum. En réttlætis-
kennd mín er hins vegar
særð þegar upp kemst um
menn sem nauðga auðlind-
inni með skipulegum hætti og eru
síðan settir upp á stall sem baráttu-
menn gegn ranglæti. Slíkir menn
geta aldrei átt samúð mína eða
stuðning.
Vonandi verður það upphlaup
sem nú hefur átt sér stað aðeins
tímabundið þannig að skynsemi fái
aftur að ráða. Brottkast er og hefur
verið vandamál og fyrir það verður
að komast en lausnin verður aldrei
fólgin í því að bylta því kerfi sem
ríkir og kippa þannig undirstöðun-
um undan heilli atvinnugrein. En
eftirmálin af „brottkastsmálinu"
kunna hins vegar að verða sjávarút-
vegi dýrkeypt með öðrum hætti.
Ungt fólk laðast ekki lengur til
starfa hjá fyrirtækjum í sjávarút-
vegi eins og svo oft áður. Sjávarút-
vegur hefur orðið að pólitísku
þrætuepli og svartir sauðir innan
greinarinnar hafa komið óorði á
starfsgreinina og sjómenn sem gerir
ungt fólk fráhverft því að hasla sér
þar völl. Slíkan skaða kann að
verða erfitt að vinna upp.
Þá skipta deilurnar engu
Stjórnkerfi fiskveiða er ófullkom-
ið eins og önnur mannanna verk.
En þrátt fyrir gallana er kerfið það
skásta sem völ er á og skiptir engu
þótt heilagir stríðsmenn úr röðum
útgerðarmanna eða fjölmiðlunga
reyni að sýna fram á annað.
Við eigum hins vegar ekki að
hræðast breytingar en breytingar
eiga ekki að eiga sér stað breyting-
anna vegna. Mikilvægt er að á
hverjum tíma fari fram öfgalaus
umræða um hvernig skynsamlegast
sé að skipuleggja nýtingu auðlinda
sjávar og hvernig best verði staðið
að því að tryggja góðan og hag-
kvæman rekstur sjávarútvegsfyrir-
tækja sem þrátt fyrir allt mun
skipta okkur íslendinga miklu í ná-
inni framtíð. En það má ekki alltaf
vera að breyta leikreglunum og
kippa þannig stoðunum undan
framtíðaráformum fyrirtækja. Eigi
íslensk sjávarútvegsfyrirtæki stöð-
ugt yfir höfði sér að leikreglunum
verði breytt mun engin þróun verða
í greininni, engin sýn til framtiðar,
engin fjárfesting í möguleikum til
aukinnar sóknar. Og þá skipta deil-
ur um fiskveiðistjórnunarkerfið
hvort sem er engu máli.
Umræða um hrottkast á fiski hef-
ur blossað upp aftur eftir makalaus-
ar myndir sem birtust í Ríkissjón-
varpinu fyrir skömmu, þar sem
sýnt var skipulagt brottkast á góð-
um afla. í ljós hefur komið að í hlut
áttu kvótalausir eða kvótalitlir bát-
ar.
Eins og vænta mátti tóku margir
fjölmiðlamenn og stríðsmenn gegn
kvótakerfinu sig til. Hér var enn ein
sönnun þess hve kvótakerfið er rot-
ið. Dregin er upp mynd af mönnum
í gervi Hróa hattar - slíkt hentar
málstaðnum í stað þess að sýna
raunveruleikann - sóða sem um-
gangast auðlindir af lítilsvirðingu
og ganga gegn almannahag. Þannig
er öllu snúið við.
í sjálfu sér er það mannlegt að
leggjast á sveif með einstaklingum
sem berjast gegn óréttlátu kerfi eða
ranglátum lögum. Slik barátta vek-
ur hrifningu flölmiðlunga og al-
mennings. En myndir Ríkissjón-
varpsins eiga ekkert skylt við slíkt
heldur eiga hlut að máli menn sem
í skjóli vitlausasta dóms Hæstarétt-
ar sækja sjóinn vitandi það að þeir
verða að stunda brottkast í stórum
stíl. Myndirnar eru því ekki dómur
yfir gildandi stjórnkerfi flskveiða
heldur yfir Hæstarétti og þeim dóm-
urum réttarins sem kváðu upp illa
rökstuddan og illa framsettan dóm -
svokallaðan Valdimarsdóm.
Hertar reglur
Árni M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra beitti sér fyrir breytingu á
lögum um umgengni um nytjastofna
sjávar þar sem reglur og eftirlit með
brottkasti á fiski voru hertar og
réttur útgerða varðandi tegundatil-
færslur skertur. Markmiðið var og
er að tryggja enn frekar góða um-
gengni um auðlindir sjávar.
Eins og sá er þetta ritar benti á
fyrir liðlega ári er sjálfsagt og eðli-
legt að herða eftirlit með nýtingu
auðlinda við landið og auka svig-
rúm Fiskistofu til að framfylgja
gildandi lögum og reglum. Hins veg-
ar er auðvelt að fara offari í þeim
efnum og góður ásetningur og vilji
er ekki alltaf trygging fyrir því að
útkoman verði eins og að er stefnt.
Vandinn sem blasir við er auðvit-
að sá að eftirlit með hugsanlegum
lögbrotum og rannsókn þeirra virð-
ist ekki vera í þeim farvegi sem
eðlilegt og æskilegt hlýtur að teljast.
Og það er oft erfitt að framfylgja lög-
um þegar brotaviljinn er einbeittur,
eins og sjávarútvegsráðherra hefur
bent á: „Hins vegar er mjög erfitt að
nálgast þá sem
gera gagngert út á
þessi brot nema
með lögregluað-
gerðum og