Dagblaðið Vísir - DV - 17.11.2001, Blaðsíða 41

49
LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 2001
DV _____________________________________________________________________________________Helgarblað
Á tilbodsverði í verslunum Eymundsson 10.-20. nóvember
Frænka í pels
Minna hefur farið fyrir nafni Leo-
polds von Sacher-Masoch í kynlífs-
og bókmenntaumræðunni. Hann er
þó nokkuð geðugri í athöfnum sín-
um þar eð allar píslir snúa að hon-
um sjálfum. Upphaf þessara kennda
í brjósti Leopolds er rakið til þess
þegar hann sem ungur drengur
(uppfullur af áhuga á píslarvottum
kristninnnar, aftökum og refsing-
um) var i feluleik með systur sinni.
I hita leiksins brá hann á það ráð að
skríða inn í eina af hirslum frænku
sinnar, lafði Xenobiu. Ekki vildi þó
betur til en svo að laföin stormaöi
inn i herbergi sitt með elskhuga
sinn í eftirdragi. Upphófust í her-
berginu lostafullir ástaleikir sem
voru truflaðir vegna óvæntrar inn-
komu eiginmanns Xenobiu. Þá tók
atburðarásin nokkuð óvænta stefnu
þar sem Xenobia brást ókvæða við,
greip til svipu og veitti manni sín-
um óvægin högg þar til hann varð
frá að hverfa. Þegar Xenobia hafði
stökkt karli sínum á flótta varð hún
vör við hinn unga Leopold og af-
greiddi hann á sama hátt. Þessi at-
burður og klæðnaður Xenobiu er
talinn hafa fylgt Leopold alla tíð og
skapað sérstaka hjáhneigð hans;
hann hafði mikið yndi af því að
vera niðurlægður af konum í pels-
um.
Réttindi elskhugans
Leopold gifti sig en var nokkuð
laus í rásinni. Eitt af frægustu ást-
arævintýrum sínum átti hann með
Fanny Pistor en með henni fór hann
til Ítalíu. Leopold hafði yndi af því
að klæða sig upp sem þjón hennar
og gekkst mjög upp í því hlutverki.
Áður en þau lögðu upp í Ítalíuferð-
ina gerðu þau með sér samning. í
samningi þeirra var kveðið á um
Leopold skyldi hlýða húsfreyju
sinni í einu og öllu í sex mánuði og
afsala sér þar með öllum réttindum
elskhugans. Fanny lofaði að klæðast
pelsum þegar hún niðurlægði hann.
Og voru þá allir ánægðir. Til að full-
komna fantasíuna hóf Fanny ástar-
samband við ítalskan leikara. í
þessari reynslu Leopolds er að finna
kveikjuna að þekktasta ritverki
hans, Venus í pels sem á ensku
nefnist Venus in Furs og þýsku
Venus im Pelz. -sm
í þessari grein er stuöst viö bókina
Mannkyniö og munúöin - kynlífssaga
mannsins eftir Reay Tannahill sem kom
nýverið út hjá Bókaútgáfunni Hólum, Ven-
us in Furs í útgáfu Senate og
Encyclopædia Britannica.
Vera næturinnar
Leðurblökumaðurinn er vera næturinnar. Dressaöur í óræðan gúmmíbúning fellur hann vel að þankagangi
margra sem aðhyllast hjáhneigðir eins og sadisma og masókisma.
Kynlíf og bókmenntir á mörkunum:
Loðfeldir og handjárn
Tvennt af því sem maðurinn leyf-
ir sér í kynlífi sínu er kennt við tvo
herramenn sem eru löngu látnir
þótt ekki hafi þeir verið samtíma-
menn. Herramennimir (ef þeir eiga
þá nafnbót skilda) eru hinn franski
Sade markgreifi (sem tórði á árun-
um 1740-1814) og hinn þýski Leo-
pold von Sacher-Masoch (uppi frá
1836-1895). Við hinn franska er sad-
isminn (böðulslosti) kenndur og sá
þýski er einn af frumkvöðlum
masókisma (sjálfspíslalosta).
Böðulslosti
Það er ekki að því að spyrja að
báðir voru þessir menn rithöfundar
óg breiddu með sögum sínum út
nokkuð sem var á þeim tima lítt
viðurkennt meðal alvarlega þenkj-
andi kynlífsiðkenda. Raunar er talið
að uppruna böðulslosta sé ekki að
rekja beint til de Sade heldur til
enska höfundarins Samuels Ric-
hardsons sem gerði söguna Clarissa
- Or the History of a Young Lady
sem var gefin út rétt fyrir miðja átj-
ándu öldina. Um var að ræða sið-
ferðissögu um ofsóttan sakleysingja
og í kjölfarið komu margar sögur af
sama tagi þar sem mikið var fjallað
um pyntingar á saklausum stúlk-
um. Höfundarnir réttlættu svo frá-
sögnina með því að dyggðin varð á
endanum ofan á.
Sade markgreifi var giftur þriggja
barna faðir en ekki löghlýðinn mað-
ur. Hann hafði þann sið að mis-
þyrma vændiskonum og fyrsta opin-
bera hneykslið var kennt við vænd-
iskonuna Rosé Keller. Hún slapp við
illan leik frá fólinu og var honum
skellt í dýflissu nærri Lyon.
Sumarið 1772 fór hann til heimil-
is síns í La Coste þar sem hann naut
aðstoðar þjóns sins við að ginna til
sín vændiskonur. Hann byrlaði
Mannkynid hefur stund-
að kynlíf frá fyrstu tíð,
hvort sem miðað er við
upphaf í aldingarðinum
Eden eða á nöturlegri
apalendum í Afríku.
Ólíkt því sem aðrar
skepnur temja sér hefur
maðurinn fundið hvöt til
þess að vera allan ársins
hring ginnkeyptur fyrir
kynlífi. Þetta gerir það
auðvitað að verkum að
kynlíf mannsins er fjöl-
breytilegra en kynlíf ann-
arra tegunda þótt sumar
skepnur leyni á sér.
þeim af ástardrykknum spansk-
flugu. Skammtarnir hjá honum
voru óþarflega stórir og var hann
tekinn fastur og dæmdur til dauða.
Mágkona hjákona
Dauðadómurinn náði aldrei fram
að ganga þar sem markgreifínn og
þjónn hans náðu að brjótast út úr
fangelsinu. Þá sneri hann aftur til
konu sinnar, tveggja sona og dóttur
í La Coste. Þar hélt hann áfram iðju
sinni og að þessu sinni var kona
hans honum til fulltingis. Eftir að-
för foreldra í nágrenninu flúði
markgreifmn til Ítalíu, skildi konu
sína eftir en dreif þess í stað hjá-
konu sína með sér í förina. Hann
var þó ekkert að leita út fyrir fjöl-
skylduna því hjákonan var mág-
kona hans.
Markgreifinn hélt áfram upptekn-
um hætti á Ítalíu en sneri aftur til
heimilis síns í nóvember 1776 þar
sem hann var handtekinn ári síðar
og látinn dúsa í dýflissu. Þann 14.
júlí 1789 ríkti nokkur ófriður á göt-
um Parísar enda var almúginn að
bylta aðlinum í frönsku bylting-
unni. Nokkrum dögum fyrir Ba-
stilludaginn hafði de Sade öskrað út
um glugga fangelsisins: „Þeir eru að
slátra fongunum; þið verðið að
frelsa þá.“ Hann var frelsaður úr
fangelsinu en þótti ekki vera í betra
ástandi en svo að hann var settur á
geðveikrahæli þar sem hann var
fram í apríl 1790.
í fangelsisvistinni hafði mark-
greifinn frið til að skrifa sínar ein-
kennilegu sögur. Það sem hann
vantaði upp á í stíl og dómgreind
bætti hann upp með ímyndunarafli
sínu. Frægustu sögur Sade eru
Justine og Juliette. í sögunum lýsti
hann ofsóknum á hendur meyjun-
um. Justine var sérlega óheppin í
lifinu og lenti meðal annars í skurð-
lækni sem reyndi að kvikskera
hana, sverðsglöðum fjöldamorð-
ingja en dó að lokum þegar eldingu
laust niður í hana. Báðar þessar
bækur voru bannaðar í Frakklandi
að honum látnum.
Hvemig sem á því stendur þá
tóku franskir rómantíkerar, hnign-
unarsinnar og súrrealistar mark-
greifann upp á arma sína um alda-
mótin 1900. Baudelaire, Lamatine,
Swinburne, D’Annuzio, Nietzsche
og Cocteau voru allir í hópi aðdá-
enda hans. Líklegast verður þó að
telja að þeir hafi séð í honum blóð-
ugan byltingarmann sem hafi látið
hrikta hressilega i stoðum borgara-
legra gilda með hryllilegu ímyndun-
arafli sínu.
Eg aet ekki
mœlt nógsamlega
með henni. ‘
Tilnefnd til hinna
virtu Pulitzerverðlauna
99
Kolbrún
Beigj)órsdóttjr/DK
Drengurinn bjó
við hrottalegar barsmíðar
og hungur hjá móður
sinni, drykkfelldri
skapofsamanneskju.
Dave lærði að bregðast
við óútreiknanlegum
uppátækjum hennar
því að hún leit ekki lengur
á hann sem afkvæmi sitt
heldur argvítugan þræl;
hann var ekki lengur
barn, heldur bara
„þetta".
DAVH PHLZER
Hann var kallaður
JPV ÚTQÁFA
Brœðraborgírstfg 7 • 101 Reykjavfk
Sfmi 575 5600 • jpv®Jpv.is • www.Jpv.is
„Mögnuð saga um sigur mannsandans.
Metsölubók um alJan heim og á það skilið/
Kolbrún Bergjjórsdótlir/DV
Eigum fyrirliggjandi
gott úrval af þýskum
svefnsófum.
Verö frá 79.800
G.A HÚSGÖGN
ÁRMÚLA 19 . 108 REYKJAVÍK • S. 553 9595 / 553 9060
Opiö virka daga 09 till 8 • Laugardaga lOtil 16