Dagblaðið Vísir - DV - 17.11.2001, Blaðsíða 18

18
LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 2001
Helgarblað_________________________________________________________________________________________________DV
Ævintýramaðurinn Jón Grímsson er ein sögupersóna í Ameríska draumnum:
Umsjón Ragnar Ingi Aðalsteinsson
Hægt að ósi
feigðar flýt
Ágætu lesendur.
Ég hef tekið að raér að fjalla um vís-
ur og vísnagerð í þessum dálki í vetur
og það vefst svolítið fyrir mér hvar ég
á að byrja. Ekki vegna þess að skortur
sé á efni, þvert á móti liggur vanda-
málið kannski fyrst og fremst í því að
vísnasafn þessarar þjóðar er orðið svo
óskaplega mikið að vöxtum. Og enn er
að bætast við. Það er af svo miklu að
taka að manni fallast hendur.
Ferskeytlan er Frónbúans
fyrsta bamaglingur,
en verður seinna í höndum hans
hvöss sem byssustingur.
Svo orti Andrés Bjömsson. Vísurn-
ar hafa fylgt okkur frá því við komum
hingað. Og svo merkilegt sem það er
þá þjónar ferskeytlan enn sínu hlut-
verki prýðilega, þrátt fyrir allt - eftir
meira en 1100 ár á þessu skeri.
Ég ætla helst ekki að hafa dálkinn í
mjög fræðilegum stíl heldur reyna að
halda mig við það sem ég ímynda mér
að fólki þyki skemmtilegt. Og þegar ég
hugsa um skemmtilegar visur kemur
fljótt upp í hugann ein sem Jón í
Skollagróf orti þegar aldurinn færðist
yfir hann.
Hægt að ósi feigðar flýt
fátt ég mn það skrifa.
Meðan ég get mokað skít
mun ég glaður lifa.
Andrés Björnsson, sem minnst var á
hér að framan, var þekktur fyrir
skemmtilegar vísur. Einhvern tíma
þegar hart var í ári orti hann þessa:
Vantar ket, og koramatinn
keypt ei getur mörlandinn.
Minnkar fretkarl, þróttur þinn
en þá er að éta hræfuglinn.
í dag hafa íslendingar nóg að éta,
reyndar meira en nóg. Helsta heilsu-
farsvandamál mörlandans í dag liggur
í ofátinu ásamt hóglífi og hreyfingar-
leysi. Sjáifsagt gætu margir tekið und-
ir með Rögnvaldi Rögnvaldssyni á Ak-
ureyri sem vaknaði eitt sinn upp inni
á Fjórðungssjúkrahúsinu þar í bæ eft-
ir alvarlegt hjartaáfall. Hann var ekki
fyrr búinn að fá málið en hann kvað:
Letin slappar likamann,
leikni er kappans prýði.
En æðatappatogarann
ég teldi happasmíði.
Ég loka dálkinum með fyrri hluta af
vísu eftir Jóhannes úr Kötlum. Lesend-
ur geta spreytt sig á að leita að botnin-
um.
Drósir ganga, dreyrinn niðar,
drjúpa skúrir.
na@ismennt.is
Grunaður um aðild
að hvarfi Geirfinns
- skæruliðarás og dvöl á ísraelsku samyrkjubúi
Jón Grímsson þótti í æsku fyrirferð-
armikill og honum var fátt óviðkom-
andi. Hann ólst að mestu upp á ísafirði
þar sem ævintýrin voru handan við
hvert hom. Snemma kom hann sér
upp bátkænu og sjórinn heiilaði hann
öðm fremur þrátt fyrir að sjóveikin
ætlaði hann lifandi að drepa.
Seinna lá leið hans um heimshöfm
og hann valdi sér framtíðarheimili í
Seattle í Bandaríkjunum, óravegu frá
vestflrska smábænum. Jón Grímsson
varð útgerðarmaður þar og gerði út á
Bandaríkjamið. Við Alaska sótti hann
gull í greipar ægi. Hann er ævintýra-
maður sem sækir fisk á erflðustu haf-
svæði heims. Jón hefur verið um borð
í rússneskum verksmiðjutogara í
bmnagaddi við Síberíu og olíuskipi í
steikjandi hita á Mexíkóflóa. í banda-
rísku réttarkerfi hafa dunið á honum
kröfur upp á milljónir dollara og hann
hefur átt í átökum við japanska við-
skiptajöfra. í bókinni lýsir Jón m.a. á
óborganlegan hátt hvemig hann ætl-
aði sér að kvænast eingöngu til þess að
fá græna kortið en varð óvænt ástfang-
inn af eiginkonunni. í kaflabrotinu
sem hér fer á eftir segir Jón frá ævin-
týrum sínum á yngri árum, þegar
hannJerðaðist til ísraels til þess að
dvelja þar á samyrkjubúi - og því þeg-
ar hann kom heim til íslands og flækt-
Æskufelagar
Vinirnir Jón Grímsson og Gunnar
Þóröarson á ísafiröi á áttunda
áratugnum.
ist með undarlegum hætti inn í Geir-
fmnsmálið.
Of hippalegir fyrir tollinn
Þegar við komum út á Kastmpflug-
völl var búið að byggja göng úr
krossviði út að flugvélinni og öryggis-
verðir voru við hvert fótmál. Allir
voru þuklaðir frá toppi til táar, riflð
upp úr töskum og innihaldið grand-
skoðað. Tannkremstúpur voru kreist-
ar og alit var röntgengreint. Trékloss-
amir mínir voru teknir og settir í
kassa þar sem þeir gátu verið hættu-
legir. Sjálfsagt höfum við fengið sér-
staka skoðun vegna þess hve hippaleg-
ir við vorum, flestir með hár niður á
Reynir Traustason hefur
sent frá sér bókina Amer-
íska drauminn sem inni-
heldur sögur íslendinga
sem sest hafa að í Amer-
íku. Jón Grímsson, út-
gerðarmaður í Seattle, er
einn þeirra sem elt hafa
ameríska drauminn.
herðar. Um borð voru vopnaðir lög-
reglumenn í annarri hverri sætaröð.
Ferðin gekk áfallalaust og við
komumst til ísraels undir handleiðslu
fararstjórans.
Nú hófst sex mánaða dvöl á
samyrkjubúi þar sem hver dagur var
ævintýri líkastur. Við íslendingarnir
vomm settir í að tína appelsínur úr
trjám. Til þess vorum við á tækjum,
eins konar gíröffúm, sem lyftu okkur
upp. Við fengum ákveðinn kassafjölda
sem okkur var gert að fylla. Áhuginn
var slíkur að við fylltum kassana á
mettíma og vildum þá hætta og fara
heim á búið. Þetta þótti ísraelsmönn-
unum ótækt. Þeir höfðu ekki vanist
svona miklum vinnuhraða og fengu
okkur það hlutverk að tína appelsínur
þar sem aðrir voru áður búnir að fara
yflr. Þessu nenntum við ómögulega og
við tókurn upp á því að leika okkur á
giröffunum í eins konar hanaslag. Þá
tóku þeir okkur úr appelsínutínslunni
og ég var settur í að vökva á baðmull-
arakrinum. Ég átti að vinna í sex tíma
en mér þótti þetta svo skemmtilegt að
ég vann í átta tíma eins og ísraels-
Ævintýramaður
Jón Grímsson býr í Seattle. Hann hefur lent í fleiru en flestir samtíðarmenn
hans. Um tíma átti hann frystitogara og stundaöi sjó viö Alaska en nú
starfar hann viö aö endurbyggja gömul hús.
mennirnir sjálflr.
Eftir sex mánuði héldum við heim
með sælar minningar eftir dvölina.
Við Gunnar vorum strax ákveðnir að
fara aftur til ísraels sem i okkar huga
var svo sannarlega fyrirheitna landið.
Við heimkomuna fór ég að vinna og
lagði fyrir peninga til næstu ferðar.
Nokkrum mánuðum síðar lögðum
við enn upp. Að þessu sinni voru
bræðurnir Hjalti og Gunnar í ferðinni
auk Kristínar Hálfdanardóttur, kær-
ustu Gunnars.
Við héldum fyrst til Þýskalands þar
sem keyptir voru tveir bílar. Við Hjalti
fengum okkur Mercedes Benz. Síðan
var ekið sem leið lá til Grikklands þar
sem við áætluðum að dvelja um hríð.
Ekki gekk ferðin áfallalaust því á ítal-
íu skildu leiðir með okkur og Stínu og
Gunnari. Við höfðum haft samflot og
skiptumst á að elta en Gunnar ruglað-
ist eitthvað í ríminu því hann tók
rangan afleggjara í Mílanó. Þrátt fyrir
mikla leit náðmn við ekki saman aftur.
Við höfðum ekki gert neina ferðaá-
ætlun til að mæta slíkum uppákomum.
Þannig var enginn staður ákveðinn
fyrir fram þar sem við myndum hittast
ef leiðir skildu. Mílanó var
I frjálsu falli
■

S
I skitugum nærbuxum
Þórunn
Hrefna
skrifar
Þegar ég var miklum mun yngri en
núna sat ég á rabbi við nokkrar stelp-
ur, eins og gengur hjá stelpum. Ég
man ekkert hvað um var rætt, ekkert
hvað við vorum að gera eða hvenær
þetta var. Ég man hins vegar að ein
stelpan sagöi að mamma hennar hefði
brýnt fyrir henni að vera alltaf í
hreinum nærbuxum, og til þess að
hnykkja á mikilvægi þess segði hún
stundum við dóttur sína: „Hugsaðu
þér ef þú lentir i slysi, misstir meðvit-
und og yrðir flutt á sjúkrahús. Þá
sæju allir skitugu nærbuxurnar."
Mér þótti þetta alltaf mjög undar-
legt og spann áfram í huganum um
þetta hugsanlega slys, nærbuxurnar
og viðbrögð hjúkrunarfólks við þeim.
í sumum útgáfum varð slysið
banaslys og ég hugsaði: Hvemig er
tekið á því þegar látinn maður reynist
vera í skítugum nærbuxum? Fá menn
ekki uppreisn æru eftir dauðann?
Verða ættingjar skítbuxans kannski
litnir hornauga af heilbrigðisstarfs-
fólki allar götur?
Kannski er líka vissara að passa
sínar nærbuxur jafnvel þó að maður
fari ekki út úr húsi. Maður gæti dott-
ið niður dauður á eldhúsgólfinu og þá
væri nú vont að vera í skítugum nær-
buxum.
Þessar hugrenningar áttu sér vita-
skuld stað áður en ég fékk vinnu á
sjúkrahúsi og komst að þvi að þegar
fólk verður fyrir áfalli/slysi er mjög
algengt að það pissi og kúki á sig. Við
dauða fólks þarf líka að gera sérstak-
ar ráðstafanir vegna þess að líkaminn
losar sig við hvers kyns vökva og önn-
ur úrgangsefni. Að þessu leyti skiptir
semsagt engu máli hvernig nærbuxur
þess sem lendir í slysi líta út fyrir
slysið. Hvers vegna mæður hafa sagt
þetta við dætur sínar varð mér því
nokkur ráðgáta.
Stungið í bjúga
Starfs míns vegna hef ég þurft að
grafa töluvert í hæstaréttardómum
Hvað við verðum lítil þegar
við neyðumst til þess að
standa fyrir lífi okkar. Þeg-
ar óheiðarleikinn, sem við
geymdum í neðstu skúff-
unni, skríður allt í einu
fram, úfinn og önugur og
verður öllum Ijós. Litlu
framhjdhöldin, lauslœtið,
baknagið og skíturinn.
undanfarna mánuði. Það eru morð-
mál sem ég hef verið að kynna mér og
af einhverjum ástæðum hafa gömlu
nærbuxnapælingarnar dúkkað aftur
upp í höfðinu.
Þegar glæpur er framinn á mann-
eskjan ekki lengur neitt einkalif.
Hvort sem hún er fórnarlamb, glæpa-
maður eða vitni er líf hennar tekið til
skoðunar. Allir atburðir dagana fyrir
glæpinn eru gaumgæfðir og ekkert er
svo heilagt að það fái að vera í friði.
Manneskjan er til krufningar, það er
graflð í koppum og kirnum, það er
spurt og það er gerð grein fyrir.
Þegar ég hóf lestur dómanna minn-
ist ég þess hvað athafnir fólks komu
mér oft undarlega fyrir sjónir þegar
þeim var lýst svo nákvæmlega í þessu
samhengi. „Þennan dag keypti ákærði
bjúga sem hann æfði sig á því að
stinga í.“ „Þennan dag fór ákærði í
ríkið og keypti sér fimm vodkaflösk-
ur.“ „Þennan dag sagði fórnarlambið
þetta við foreldra sína ..." „Á borðinu
við hlið þess látna fannst brauðsneið
með hnetusmjöri og remúlaöi."
Einfaldast var að afskrifa alla þá
sem áttu aðild að morðmálum sem vit-
leysinga, en með frekari lestri áttaði
ég mig á því að þetta fólk var að fram-
kvæma sömu vitleysurnar og við öll.
Það var að segja sömu orðin og við öll.
Þaö var bara samhengið sem gerði
það undarlegt. Og sú staðreynd að ajlt
í einu átti þetta blessað fólk engin
leyndarmál.
Að segja allt satt
Hvað við verðum lítil þegar við
neyðumst til þess að standa fyrir lífi
okkar. Þegar óheiðarleikinn sem við
geymdum í neðstu skúffunni, skriður
allt i einu fram - úfinn og önugur - og
verður öllum ljós. Litlu framhjáhöld-
in, lauslætið, baknagið og skíturinn.
Að þurfa allt í einu að segja allt satt.
Opna á sér líkamann og láta skína í
innyflin.
Það þola fæst okkar svo nána skoð-
un og við búumst heldur ekki við
henni. En skítugu nærbuxurnar gætu
sést, það gæti einhver ruðst inn í hús-
ið áður en við erum búin að taka til -
einhver gæti séð hvernig við erum í
raun og veru. Það gæti gerst og það er
fjöldi fólks sem hefur lent í því.
Mórall pistilsins? Farið að ráðum
mæðranna: Verið í hreinum nærbux-
um.