Dagblaðið - 25.06.1979, Blaðsíða 27

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 25. JÚNÍ 1979.
27
Átök einkafyrirtækja og hins opinbera um rafeindavæðingu ífiskiðnaði:
Hagkvæmnm er augljós, samn-
ingurinn er tilbúinn en
Raunvísindastofnun segir NQ
Raunvisindastofnun Háskólans hefur unnið að hinum margvislegustu verkefnum
á sviði rafeindatækni. Hér sjást starfsmenn stofnunarinnar við eitt verkefnanna.
Að frumkvæði Rannsóknaráðs
ríkisins var á siðasta hausti efnt til
nokkurra funda með fulltrúum frá
opinberum stofnun ogeinkafyrirtækj-
um til að ræða möguleika á samstarfi
þessara aðila um átak til að hraða og
bæta rafeindavæðinu í fiskiðnaði
hér á landi. Fyrir liggur að slík tækni
er mjög hagkvæm og getur leitt til
verúlega aukinnar framleiðni í hrað-
frystiiðnaði.
Þeir aðilar sem hér um ræðir eru
m.a. Raunvísindastofnun Háskólans,
Vélsmiðjan Völúndur hf. í Vest-
mannaeyjum, Póliinn hf. á ísafirði,
frystihús Sambandsins og Sölumið-
stöð hraðfrystihúsanna.
Fundir þessir voru haldnir
nokkrum sinnum fram að áramótum
en þá slitnaði skyndilega upp úr.
Reynt hefur verið að efna til nýs
fundar en það hefur ekki tekizt.
Væntanlega verður þó haldinn
fundur að frumkvæði Rannsókna-
ráðs innan fárra daga, en óvíst er að
allir aðiiar mæti þar.
Samkomulag
hafði náðst
Á fundunum fyrir áramót hafði
náðst samkomulag um hvernig haga
skyldi samstarfmu í megindráttum og
átti aðeins eftir að undirrita samning
þar að lútandi. Samstarfsgrund-
völlurinn var byggður á stöðluðu
norrænu samningsformi sem mikið
hefur verið notað þegar um svo viða-
mikla samvinnu opinberra aðila og
einkafyrirtækja hefur verið að ræða.
í samningi þessum er verkefnið
skilgreint sem samhæfing á þróunar-
aðgerðum um rafeindavæðingu i
fiskiðnaði. Um markmið segir orð-
rétt:
,, 1. Að þróa rafeindabúnað og til-
heyrandi vélræn tæki til að flokka
og vigta fisk sem tekinn er til vinnslu í
fiskiðnaði og fylgjast með nýtingu
hans og vinnslu.
2. Að stuðla að 5l.j >ui framleiðslu,
markaðskynningu og .-olu á þeim
búnaði sem þróaður verður.
3. Að stuðla að skjótri markaðs-
setningu slíks búnaðar erlendis, um
leið og reynsla er fengin og fram-
leiðslugeta leyfir "
Verkefnisnefndin
Ákvörðunarvald varðandi verk-
efni sem ráðizl yrði í var í
samningnum fali'ð sérstakri verk-
efnisnefnd, sem skipuð átti að vera
fulitrúum ailra þátttakenda. Kostnað
við verkefni átti að greiða af eigin fé
þeirra aðila sem að því stæðu, með
styrkjum og lánum annars staðar frá.
og loks átti verkefnið að njóta fyrir-
greiðslu hjá Rannsóknaráði.
Verkefnisnefnd var falið að taka
ákvarðanir um fjármuni sem aflað
væri sameiginlega á vegum verkefnis-
ins. Nefndin átti að hafa forgöngu
um að afla fjármagns frá opinberum
sjóðum og þátttakendur í samstarf-
inu áttu því ekki að sækja sjálfir um
fjármagn nema í samráði við verk-
efnisnefnd.
í samningum segir enn fremur að
aðilar séu skuldbundnir til að veita
hverjir öðrum gagnkvæma tækniað-
stoð og uppiýsingar, enda komi fyrir
fullkominn trúnaður og hxfileg
þóknun eftir því sem um semjist
hverju sinni.
Á hverju
strandaði?
Það var ekki fyrr en á síðustu
fundum samstarfshópsins að alvar-
legur ágreiningur kom upp. Einn af
fulltrúum Raunvísindastofnunar
Háskólans taldi vald verkefnis-
nefndar of mikið og kaus fremur að
hún yrði vaidalaus samráðsvett-
vangur. Þessum aðila mun einkum
hafa verið það þyrnir í augum að sótt
skyldi sameiginlega um fjármagn.
Yfirmenn Raunvísindastofnunar
voru hins vegar sammála öðrum í
hópnum um nauðsyn sameiginlegs
átaks og settu ekki út á efnisatriði í
þeim samningi er fyrir lá. Af
einhverjum ástæðum kusu þeir þóað
beygja sig fyrir skoðun einstaklings
á Raunvísindastofnun og skriluðu
ekki undir.
í viðtali við DB hefur Páll
Theodórsson, forstöðumaður eðlis-
fræðistofu Raunvísindastofnunar,
staðfest að hann hafi fyrir Lamót
verið hlynntur samningum. Aftur á
móti kveðst hann nú hafa skipt um
skoðun og telur verkefnisnefndina
fela í sér of mikla yfirbyggingu.
Viðtal við hann er birt annars staðar
á síðunni.
Af hverju
samstarf?
Þeir aðilar sem DB hefur rætt við
um 'þetta mál eru sammála um að
mjög bagalegt sé að af þessu samráði
varð ekki. Yfirleitt eru menn
sammála um að slíkt samstarf fæli í
sér verulegan sparnað og flýtti fyrir
þróun rafeindavæðingar í fiskiðnaði.
Einn þeirra manna sem DB talaði
við minnti á að hafinn va-ri nokkur
útflutningur héðan á tölvuvæddum
fiskflokkunarvélum. Aftur á móti
væru önnur tæki, s.s. til aflestrar og
skráningar, ekki flutt úr samtímis
flokkunarvélunum, þótt í því væri
augljós hagræðing og lyftistöng fyrir
íslenzkan rafeindaiðnað. Ástæðan er
auðvitað sú að hið nána samstarfs,
sem óundirritaður samningur hjá
Rannsóknarráði ger;' r:V' 'yrir, hefur
ekki komizt í framkvæmd
Dæmigert fyrir
íslendinga?
„Þetta er dæmigert fyrir íslend-
inga” sagði einn af viðmælendum
DB. „Þegar þeir eru loksins búnir að
koma sér niður á vitlega framleiðslu
þá þurfa þeir endilega að klúðra
máiinu með nútíma hrepparig, sem
felst i samkeppni um opinbera styrki,
og metingi um aukaatriði.”
En hver verður framvinda málsins?
Munu fyrirtækin halda áfram að
bauka hvert í sínu horni án tækni-
legrar samvinnu og hvert um sig
sækja um fjárstyrki til sömu opin-
beru sjóðanna?
Scm .^lciiuui er ekki unnt að svara
f>-jö -r þ/. ■>,' R'Ilin.
visindastofnun tlaskólans æilar að
standa i vegi tyrir því að sá
samningur sem liggur á borði
Rannsóknaráðs verði undirritaður.
Raunvísindamenn segjast þó vilja
samstarf um rafeindavæðingu í fisk-
iðnaði, en það verði að vera á öðrum
grundvelli.
Ef til vill næst eitthvert samkomu-
lag á fundinum sem Rannsóknaráð
hefur boðað. En fyrir helgi voru
menn ekki bjartsýnir á að svo yrði.
Útlit er því fyrir að sundurlyndi
hindri veglegt átak um rafeinda-
væðingu í fiskiðnaði íslendinga.
Hefur þjóðin efni á því? má spyrja.
Svari hver fyrir sig.
-GM
Á takmörkuð mið að róa í
sambandi við fjárstyrki
— segir Ásgeir Erling Gunnarsson
SAMVINNA HEFDIFLÝTT
FYRIR TÆKNIÞRÓUN
„Það var ágreiningur um grund-
vallaratriði í samningnum,” sagði
Ásgeir Erling Gunnarsson, fjármála-
stjóri Pólsins hf. á tsafirði. Hann
kvað fyrirtæki sitt hafa verið
eindregið hlynnt því að verkefnis-
nefndin hefði veruleg völd ogað þátt-
takendur þyrftu að sækja undir
hana. Raunvísindastofnun hefði
verið andvíg þessu og viljað að verk-
efnisnefndin væri valdalaus samráðs-
vettvangur.
Ásgeir Erling sagði að á tak-
mörkuð mið væri að róa í sambandi
við fjárstyrki til að þróa rafeinda-
væðinguna og þess vegna þætti sér
eðlilegt að þeir aðilar sem að slíku
ynnu sæktu sameiginlega um fjár-
— segir GyHl Aðalsteinsson
„Framleiðni sf., dótturfyrirtæki
Sambandsins, tók þátt í samráðs-
fundum á vegum Rannsóknaráðs
fyrir áramót,” sagði Gylfi Aðal-
steinsson, starfsmaður fyrirtækisins.
Ekki hafi reynzt samstarfsgrund-
völlur þá en hann kvaðst hins vegar
vona að það samráð sem nú væri
aftur'hafið mundi leiða til þess að
árangursrík samvinna tækist með
þeim aðilum er að töluvæðingu
frystihúsa störfuðu.
Gylfi kvað Framleiðni sf.,
starfa í nánu samstarfi við
Raunvísindastofnun Háskólans við
að tölvuvæða frystihús Sam-
bandsins. Þegar væru komnar upp
tölvuvogir i frystihúsum á Húsavik
og í Þorlákshöfn. Fyrirhugað væri
magn og fengju síðan úthlutað verk-
efnum frá verkefnisnefndinni.
-GM
Ásgeir Erling Gunnarsson.
að setja slíkar vogir upp í frystihús-
unum á Dálvík og Fáskrúðsfirði.
Gylfi Aðalsteinsson.
— segir Halldör Axelsson
„Ég geri ráð fyrir því að samvinna
hefði flýtt fyrir þróun tækninnar,”
sagði Halldór Axelsson hjá Völundi
hf. í Vestmannaeyjum. Hann stað-
festi að sameiginlegt átak hefði
strandað á Raunvisindastofnun.
„En þeir eru að vinna ;ið injög efni-
legum hlutum,” sagði Halldór, og
kvaðst hafa mikið álit á starfsemi
þeirra. Þess væri þó að geta að þeir
sinntu fyrst og fremst þróun raf-
eindabúnaðarins en hefðu minni
áhyggjur af því að koma framleiðslu
sinni á markað og sjá um þjónustu
eftir að tækin hefðu verið sett upp.
Öryrkjabandalagið hefði verið nefnt
sem viðtakandi tækja þeirra en álita-
mál væri hvort það gæti sinnt verk-
efninu.
„Ég hef borðið fullt af vanda-
málum en get ekki leitað til
—segir Páll Theódórsson
„Okkur leizt illa á þessa miklu
yfirbyggingu,” sagði Páll Theódórs-
son, forstöðumaður eðlisfræðistofu
Raunvísindastofnunar. Hann kvaðst
hafa verið hlynntur samningnum
upphaflega en sæi nú að það hefði
verið misráðið af sér að leggja til að
allir þræðir yrðu fléttaðir saman.
Þaðhefði ekki verið raunhæft.
„Ég hef vakið upp draug,” sagði
Páll um fyrri afstöðu sína. Hann
kvaðst hlynntur samstarfi og hefði
vakandi auga fyrir því hvernig það
yrði bezt gert. En samstarf gæti ekki
orðið á grundvelli þess samnings sem
lægi á borði Rannsóknaráðs.
Páll benti á að þróun rafeindavæð-
ingar væri skammt á veg komin og
Háskólans,” sagði Halldór og kvað
ástæðuna vera þá að Raunvísinda-
stofnun væri í samkeppni við sig og
mundi að sjálfsögðu notfæra sér
tækninýjungar frá Eyjum í eiginhags-
munaskyni. -GM
Halldór Axelsson.
lítill grundvöllur fyrir samstarfi
meðan aðilar væru uppteknir við
fyrstu verkefni. -GM
Páll Theódórsson.
Vilhjálmur Lúðviksson.
Styrkjendur
óskuðu
eftir samvinnu
— segirVilhjálmur
Lúðvíksson
„Jú, það yrði verulega hagkvæmt
ef samstarf kæmist á,” sagði Vil-
hjálmur Lúðvíksson, framkvæmda-
stjóri Rannsóknaráðs ríkisins. Hann
kvað samráðsfundina hat'a upphaf-
lega hafizt að ósk þeirra aðila sem
styrkja rannsóknir og framleiðslu á
rafeindabúnaði hér á landi.
Vilhjálmur kvað fundum ekki
lokið og væri einn t.d. fyrirhugaður
innan fárra daga. Því væri of snemmt
að spá nokkru um niðurstöðu. En
það lægi þó Ijóst fyrir að samstarf
yrði ekki á grundvelli fyrirliggjandi
samnings.
„Kannski vorum við of ákafir að
leggja til bindandi samstarf. Það þarf
ekki að vera raunhæft,” sagði
Vilhjálmur. „Menn eru hræddir
YÍðaðbinda sig og takmarka nrögu-
leika sina.” Hann kvað þetta
viðkvæmnismál sem vel væri þekkt
við svipaðar aðstæður erlendis.
„Þetta er ekki einfalt mál þótt það
virðist kannski sjálfsagður hlutur,”
sagði Vilhjálmur og var vongóður um
að Rannsóknaráði tækist að koma á
einhverju samstarfi á næstunni. -GM
Vonast eftir samvmnu
Leizt illa á yfirbygginguna