Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1945, Qupperneq 55

LANDSBÓKASAFNIÐ
55
nefna dæmi þess, að handrit hafa misfarizt hjá honum, en verið hefir það í flutning-
um staða í milli. Laust eftir 1900 barst landsbókasafninu frá Odda handrit eitt mikil-
vægt (frumrit síra Jóns Halldórssonar í Hítardal að sögum Skálholtsbiskupa eftir sið-
skiptin, eða mikill hluti þeirra). Hefir það orðið eftir í Odda, er Steingrímur varð
hyskup og fluttist að Laugarnesi. Þetta olli því, að fyrsti hluti byskupssagna síra Jóns,
þær er sögufélagið lét frá sér fara, er ekki birtur eftir frumriti, og urðu umsjármenn
þeirra síðar að setja lagfæringar eftir þessu handriti.
Viðgerð fór fram á dómkirkjunni veturinn 1847—8, og varð þá að flytja safnið
í bili í bænasal (hátíðasal) latínuskólans. Stöðvaði þetta að mestu leyti starfsemi bóka-
safnsins, með því að hlaða varð upp bókunum yfirleitt með lítilli skipan, og dró til
þess húsnæðisskortur. Það kom í ljós, er bókasafnið var aftur
(1848) flutt á dómkirkjuloptið, að þá þurfti sérstakan mann
til þess að raða upp bókunum. Stjórnarnefnd safnsins réð til
þessa verks Jón stúdent Árnason, sem síðar varð frægur af
þjóðsagnasöfnun sinni. Hann tók þetta að sér jafnframt því að
semja nýja bókaskrá, og skyldi hann hafa í þóknun 100 rd.
Þessu fylgdu nánari skilmálar. Var merkast í þeim, að stjórn
safnsins réð Jón Árnason framvegis fastan bókavörð í safninu,
og skyldi hann hafa í árskaup 30 rd. Þetta mun nú þykja heldur
lágt kaup, en gæta verður þess, að starfskröfurnar voru ekki
háar. Bókavörðurinn skyldi vera í safninu eina klst. á viku að
vetrarlagi og tvær klst. á viku að sumarlagi, gera skrá um þær
bækur, sem bættust safninu árlega, en fá þó aukaþóknun, ef
bækur, sem við bættust, færu fram úr hundraði. Hefir þetta kaup, þegar vel er að gáð,
verið svipað því sem stundakennarar fengu þá í latínuskólanum. Þetta sama ár hurfu
stiftisyfirvöldin að öllu úr sjálfri bókasafnsstjórninni, en hún hlaut vitanlega að lúta
þeim að öðru leyti.
Þar hefst nýtt tímabil í sögu safnsins, er Jón Árnason kemur til sögunnar. Þá fær
safnið í fyrsta sinn fastan starfsmann, þó að laun væru lág og hann gæfi stofnuninni
meira en til var ætlazt af starfstíma sínum. Fyrsta verk hans var að ljúka við bóka-
skrána, og var því fulllokið 1850. Reyndist safnið þá 5298 bindi, og voru þar fyrir
utan 435 aukabindi.
Jón Árnason vakti smám saman máls á ýmsum umbótum, þótt varlega færi í sak-
irnar. Hann reyndi að fá bókasafnsstjórnina til þess að kaupa til safnsins nokkur merk
tímarit útlend, en ekki var því sinnt fyrst um sinn. Hann reyndi og að auka safnið að
íslenzkum bókum, sem í vantaði, og hvatti til betra eftirlits með skilum skyldueintak-
anna frá prentverkinu, sem þá var orðið landsprentsmiðja. Árið 1852 kom mikil, gjöf
frá Svíaríki, 494 bindi. Stóð fyrir þeirri bókasöfnun yfirbókavörðurinn í konungs-
bókhlöðunni í Stokkhólmi, Jóhann E. Rydquist. Sama ár hóf Smithsonian Institution,
Jón Arnason