Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1979, Qupperneq 38

38
JÓN STEFFENSEN
Stiftamtm. til Videyar / 2. júní, beg[yndte] Videyar Auction - varadi
til 5te hlióp 783 rd 21 s.“
Þann 5. júní skrifar Sveinn heitkonu sinni, Þórunni Bjarnadóttur,
skýrslu um uppboðið og greinir henni frá því, að lögmaður hafi neitað
að greiða ávísunina. / ,,6. júní, skrev Stiftamtm. / 8. júní, Invitfation]
til Stiftamtm.“ Þann 12. júní ritar Sveinn umsókn um lektorsstöðu við
latínuskóla Reykjavíkur, og daginn eftir fara þeir Vigfús Þórarinsson
sýslumaður aftur austur að Hlíðarenda (Sveinn Pálsson 1945, 347).
Síðan er hljótt um þessi mál í dagbókum Sveins þar til 19. júlí, að segir:
,,kom Eggert feck 200 rd hvar af 16 rd til Bergm. [Þ. e. Þorkels
Guðmundssonar Bergmanns (1746-1815)] 100 rd hiá S[ýslu]m[anni]
Thorarensen og 84 rd mer sendir.“ Eggert Bjarnason fylgdarmaður
Sveins hefur eflaust verið skilinn eftir fyrir sunnan til að ganga frá
málefnum hans þar, þegar úr rættist greiðslu ávísunarinnar, og fór þar
greinilega mun betur en áhorfðist 5. júní, er Magnús Stephensen
neitaði að greiða 100 rd, því að svo fór, að hann varð að láta 200 rd af
hendi rakna. Frá þessum óvæntu málalokum skýrir Sveinn ekki í
journal ársins 1794, en lætur lesanda hans halda, að hann hafi á eigin
kostnað farið í austurferðina, eða eins og hann orðar það: ,,Hvað sem
tautar, legg ég í guðs nafni upp í hið fyrirhugaða ferðalag í sumar, en -
án peninga, án nokkurrar vísbendingar frá félagsstjórninni, án þess að
greiða vetrardvöl mína, í stuttu máli án þess að hafa nokkra hugmynd
um, hvenær reiðarslagið dynur yfir, og þrátt fyrir alla heimspekinga og
rógbera“ (Sveinn Pálsson 1945, 347).
Þessar athyglisverðu upplýsingar dagbóka Sveins hafa farið framhjá
Þorvaldi Thoroddsen, því að hann greinir frá atvikum að öllu sam-
kvæmt journalnum (Þorvaldur Thoroddsen 1902, 158-159) og bendir
á hinar þungu ásakanir Sveins í garð Magnúsar og segir: „Upp frá
þessu voru þeir jafnan óvinir,“ og heldur síðan áfram: „Magnús gjörir
síðar í ritum sínum mjög lítið úr starfi Sveins, og Jón Éspólín þræðir
orð Magnúsar í Arbókunum.“ Hér á Þorvaldur við Eftirmæli 18. aldar,
og er það sérstakt, að það skuli hafa farið framhjá honum, að vitnað er
til þeirra í Eldriti Sveins, og raunar hef ég ekki rekizt á, að aðrir en
Haraldur Sigurðsson (1978, 186) hafi veitt því athygli. Tyge Rothe
etazráð (1731-1795) var ekki í stjórn Naturhistorie Selskabets, eins og
Thoroddsen (1902, 158) segir, en hann var meðal stofnenda þess, og
sonur hans var ritari félagsstjórnarinnar (en ekki í stjórn) og þannig í
aðstöðu til að fylgjast náið með gerðum hennar. Sveini var þetta vel
kunnugt og þess vegna með ólíkindum, að hann léti svo umbúðalaust í