Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1979, Blaðsíða 54

54
GRÍMUR M. HELGASON
Allskonar handrit, þó ekki sé nema bréfasöfn, ef það er eftir nokkurn
merkismann. Nákvæmar get ég ekki sagt þér, en ætíð er betra meira en
minna, ef það fæst . . .“4 „ . . . Pér eruð mikill fornfræðavinur, og kvað
eiga margt fágætt og fróðlegt; ef ég mætti vera svo djarfur að manga til
við yður, þætti mér gaman að heyra, hvað þér hafið helzt af þessháttar,
t. a. m. handritum eldri og yngri, fornkvæðum, rímum o. s. frv. . . .“5
,, . . . Það er gaman að fá bókaskrá frá þér og skruddur. En gleymdu
heldur ekki handritum, vísnabókum og kvæðabókum, dómabókum,
enda boðsbréfum og alls konar smádóti. . ,“6
Vinir og kunningjar Jóns brugðust jafnan vel við þessu kvabbi hans,
en það voru fleiri á ferli, sem litu bækur og handrit hýru auga en þeir,
sem ráku erindi Jóns, og þá hét það svo, að eigi væri það laust, sem
fjandinn héldi. Sumir söfnuðu í sarpinn í nokkur ár og sendu svo Jóni
forðann til Hafnar:,,. . . ég er svo góður búmaður, að ég safna og sendi
þér galdrabækur, riddarasögur og það, sem merkilegast er bók, sem að
Brynjólfur biskup hefir látið afskrifa. Seg þú mér, hvernig þér lízt á
hana, þegar þú færð hana. Allt þetta, hérumbil 30 númer, er ég nú að
láta í kassá, og hefi ég ekki getað safnað meiru í 5 ár til að senda þér með
Stykkishólmsskipinu, en meira get ég ekki útvegað . . ,“7 „ . . . Nú
sendi ég þér það, sem ég hefi safnað í 6 ár af manuscripta, meira get ég
ekki, því enginn brunnur er svo djúpur, að ei verði uppausinn . . ,“8
Ekki brugðust þó allir jafngreiðlega við bónum Jóns, af ástæðum,
sem hann mun hafa skilið manna bezt sjálfur: ,,. . . Skruddur eða
gömul bréf hefi ég engin komizt yfir og býst ekki við að geta orðið við
bón yðar því viðvíkjandi. Nokkrir hafa haft á orði, að þeir ekki vilji, þó
gætu, láta gamlar bækur út úr landinu og vilja, að safn Bókm. félagsins
væri allt hingað komið . . ,“9 Jóni var það einmitt efst í huga, að
íslenzkar gersemar lentu ekki í hendur útlendingum, en löndum hans
sumum hefur þótt sem handritin væru þjóðinni glötuð, ef þau færu úr
landi, og mætti þá einu gilda, hvort viðtakandi væri íslenzkur eða
erlendur.
Baldvin M. Stefánsson prentari á Akureyri og síðar á Seyðisfirði var
einn í söfnunarhirð Jóns Sigurðssonar. Honum farast svo orð í bréfi til
Jóns 27. sept. 1863, að sér hafi gengið ærið illa að fá saman handrit fyrir
hann, m. a. vegna þess að hann þekki fáa og ferðist lítið. ,, Jón Borg-
fjörð bætir heldur ekki úr fyrir manni,“ bætir hann við, „hann er eins
og skrattinn allsstaðar og sýgur út úr hverjum manni það, sem honum
er mögulegt, hann á líka flest af handritum af þeim, er ég þekki. Eg hefi
séð hjá honum allmerkileg handrit og bækur . . .“10