Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1979, Page 66

FINNBOGI GUÐMUNDSSON
Snorri Sturluson og Norðurlönd
Dálítil samantekning úr Heimskringlu
í upphafi Prologusar Heimskringlu segir svo:
„Á bók þessi lét ek rita fornar frásagnir um höfðingja þá, er ríki hafa haft á
Norðrlöndum ok á danska tungu hafa mælt, svá sem ek hefi heyrt fróða menn segja, svá
ok nökkurar kynslóðir þeira eptir því, sem mér hefir kennt verit, sumt þat, er finnsk í
langfeðgatali, þar er konungar eða aðrir stórættaðir menn hafa rakit kyn sitt, en sumt
er ritat eptir fornum kvæðum eða söguljóðum, er menn hafa haft til skemmtanar sér.
En þótt vér vitim eigi sannendi á því, þá vitum vér dæmi til, at gamlir fræðimenn hafi
slíkt fyrir satt haft.“
Snorri slær þarna þegar skemmtilega varnagla um sannleiksgildið,
og vér sjáum, að kvæðin eða söguljóðin eru öðrum þræði ætluð til
skemmtanar, enda kemur það glöggt í ljós, þegar Snorri í Ynglinga
sögu, þar sem einkum er stuðzt við kvæði eftir 9. aldar skáldið Þjóðólf
úr Hvini, Ynglingatal, endursegir eða leggur út afeinstökum erindum.
Síðar í formálanum segir Snorri:
In fyrsta öld er kölluð brunaöld. Þá skyldi brenna alla dauða menn ok reisa eptir
bautasteina, en síðan er Freyr hafði heygðr verit at Uppsölum, þá gerðu margir
höíðingjar eigi síðr hauga en bautasteina til minningar um frændr sína. En síðan er
Danr inn mikilláti, Danakonungr, lét sér haug gera ok bauð at bera sik þannig dauðan
með konungsskrúði ok herbúnaði ok hest hans við öllu söðulreiði ok mikit fé annat ok
hans ættmenn gerðu margir svá síðan, ok hófsk þar haugsöld í Danmörku, en lengi
síðan helzk brunaöld með Svíum ok Norðmönnum. En er Haraldr inn hárfagri var
konungr í Noregi, þá byggðisk ísland.
Hér er horft til þriggja Norðurlandanna, síðan getið um fund
Islands, en austur á Finnland sjáum vér ekki enn né heldur hefur
sögunni vikið til Færeyja.
Þegar óðinn er í upphafi Ynglinga sögu kominn til Norðurlanda og
setztur að í Óðinsey, þ. e. Óðinsvéum, sendir hann Gefjun, er seinna
varð tengdadótdr hans, norður yfir sundið í landaleitan, hefur vitað
sem var, að kvenþjóðin kæmi sínu fram þá sem endranær, enda varð sú
raunin á. Geþun „kom til Gylfa [er samkvæmt Gylfaginningu í Snorra-
Eddu „réð þar löndum, er nú heitir Svíþjóð“],