Frjáls verslun - 01.12.1961, Blaðsíða 15

en bauðst nú miklu arðvænlegri atvinna fyrir þau
en síglingarnar til íslands, vegna hinnar miklu
eftirspurnar styrjaldarþjóðanna eftir skipum hlut-
lausra þjóða til alls konar flutninga og mjög hárra
flutningsgjalda, sem í boði voru. Við þessar að-
stæður sáu þeir sér mestan liag í því að losa sig
við útibú sín á Islandi, jafnvel þótt þeir yrðu að
selja þau fyrir lágt verð. Þannig hættu Altona-
menn verzlun sinni á ísafirði árið 1794, og sama er
að segja um þá kaupmenn frá sömu borg, sem rekið
höfðu verzlun í Grundarfirði og Hafnarfirði.
Janson og félagar hans áttu þá kost á því að ná
undir sig allri verzlun á ísafirði, en þrátt fyrir það
og þann kostnað, sem þeir höfðu lagt í til að koma
sér þar fyrir, kusu þeir heldur að hverfa á brott.
Lagðist verzlun þeirra og útgerð næstum því alveg
niður árið 1794, og árið eftir seldu þeir þessar
eignir sínar Ólaf Thorlacíusi kaupmanni á Bíldu-
dal, sem rak verzlun í félagi við stórkaupmennina
Andresen & Schmidt í Kaupmannahöfn.
Við eignum Altonamanna á ísafirði tók hins veg-
ar J. L. Busch, sem fyrrum hafði verið kaupmaður
konungsverzlunarinnar þar og rekið verzlun á Beru-
firði frá 1788. Var Busch þessi alllengi síðan einn
af umsvifamestu kaupmönnunum í verzhininni á
íslandi. í félagi með honum um ísafjarðarverzlun
var maður að nafni Henrik Kristján Paus, sem einn-
ig hafði áður starfað við konungsverzlunina á ís-
landi.
Orlög Heidemcms
Hér að framan hefir nokkuð verið getið um verzl-
unarstjóra þeirra Björgvinjarmanna, Ernst Matt-
hías Heideman. Enginn vafi er á ]>ví, að hinar
umsvifamikln framkvæmdir Jansons og félaga hans
á Isafirði og í Bolungarvík voru að nokkru leyti
að þakka dugnaði ITeidemans og því trausti, sem
þeir báru til lians. Virðist stjórn fyrirtækisins hafa
farið honum vel úr hendi og honum því á engan
liátt um að kenna, að það stöðvaðist. Húsbændur
lians gáfu honum líka mjög góð meðmæli, er hann
liætti störfum hjá þeim.
Aður hefir verið sagt frá því, að sambúð Heide-
mans við Tliiele, starfsbróður lians á ísafirði, hafi
gengið mjög erfiðlega, en sýnt fram á, að Thiele
hafi átt mesta sök á því. Ekki verður annað séð en
Heideman hafi yfirleitt samið vel við íslendinga,
og hefur sambúðin við þá sjálfsagt verið honum
auðveldari vegna þess að hann kvæntist íslenzkri
konu. Honum og landsmönnum mun helzt liafa
Sölubúð Björgvinjarmanna á ísafirói, byggð 1789. 11X15 álnir
í grunnflöt
borið það á rnilli, að hann reyndi eitthvað að hindra
viðskipti þeirra við erlenda fiskimenn og svo hitt,
að hann setti út á meðferð þeirra á fiskinum. En
þessi tvö atriði voru annars eitt af algengustu deilu-
efnunum milli íslendinga og kaupmanna.
Heideman fluttist ekki af landi burt, er liann fór
úr þjónustu Jansons og félaga hans, en settist að í
Grundarfirði, þar sem hann keypti verzlunarhús af
kaupmanni einum í Altona, sem hafði haft útibú
þar síðan 1788, en hætti nú þeirri verzlun. Hóf
Heideman verzlunarrekstur í Grundarfirði árið 179ö
og fékk til þess lán hjá sölunefnd. Auk |>ess var
liann í félagi við stórkaupmennina Andresen &
Schmidt, sem fyrr voru nefndir, og blómgaðist
verzlun hans vel næstu árin að því er bezt verður
séð. En í október árið 1800 lét hann í haf á skipi
sínu og hélt áleiðis til Kaupmannahafnar, en skipið
kom hvergi fram og spurðist aldrei til þess síðan.
Eftir það hélt ekkja hans verzluninni áfram um
tíma með tilstyrk þeirra Andresen & Schmidt.
Verzlunaraðstæður Danaveldis og íslenzka
verzlunin
Framkvæmdir þær og atvinnurekstur, sem Björg-
PRJALS VERZLUN
15