Frjáls verslun - 01.06.1970, Blaðsíða 42

40
FRJALS VERZLUN
húsanna gera tæknikönnun á
búnaði og afkastagetu frysti-
húsanna. Að vísu reyndist nýt-
ing víða ónóg, en þó hvergi
nærri svo lítil, sem áður var
áhtið. Þegar tekið er tillit til
mismunandi útgerðar og afla-
bragða og hinnar margvíslegu
vinnslu, sem frystihúsin verða
að fást við á víxl víðast hvar,
má gera sér grein fyrir því,
að nýting ákveðinna véla og
tækja verður óhjákvæmilega
nokkuð upp og ofan. Hjá því
verður ekki komizt, að hráefni
frystihúsanna er mjög breyti-
legt. Mismunurinn er m.a. í
fiskstærð, fisktegundum og
pakkningum. Ákveðinn búnað-
ur, sem fullnýtist við þessa
vinnslu, nýtist e.t.v. lítið eða
ekkert við aðra. Þetta eru stað-
bundin vandamál, mismunandi
eftir landshlutum, og leiðir til
úrbóta eru mismunandi. í
tæknikönnun Skipulagsnefnd-
arinnar voru jafnframt gerðar
athugasemdir um úrbætur, sem
taldar voru nauðsynlegar í
hverju húsi. Síðan þetta var,
hefur mikið áunnizt við að bæta
starfshæfni frystihúsa og greiða
þannig fyrir aukinni nýtingu
þeirra. í fyrra var nýting frysti
húsanna yfirleitt mjög góð, eða
allt upp undir 300 vinnudagar
á árinu í einstaka húsi, en það
byggðist vissulega öðrum þræði
á stórauknum þorskfisk- og
flatfiskveiðum. Ýmislegt er ver-
ið að gera til viðbótar eða er
á döfinni, miðað við aukna þýð-
ingu hraðfrystiiðnaðarins, aukn
ar kröfur um hreinlæti og
vörugæði aí hálfu kaupenda
afurðanna, og er þar um að
ræða í senn endurnýjun og við-
bætur. Er það raunar talið svo
stórt verkefni, að ég fæ ekki
séð að hraðfrystiiðnaðurinn rísi
undir því á eigin spítur, þegar
haft er í huga, að allur tilkostn-
aður fer nú ört vaxandi.
Ýmsar úrbætur. í löndun og
móttöku aflans hafa litlar
breytingar orðið. Þó er nauð-
synlegt og er aðeins að byrja
að koma upp kælingu í mót-
tökusölum húsanna, til þess að
varðveita gæði hráefnisins,
jafna vinnsluna og minnka eft-
ir- og helgidagavinnu. Þetta er
nauðsynlegra nú með breytingu
á úthaldi bátanna, en dagróðrar
fara minnkandi, útilegubótum
fjölgar og loks eru komin til
sögunnar skipuleg helgarfrí sjó-
manna. Þetta þýðir m.a., að oft
hleðst upp afli einmitt fyrir
helgar, þegar erfiðast er að
taka hann til vinnslu. Áður fyrr
var allt handflakað, en flökun-
arvélar hafa nú verið notaðar
hér í u.þ.b. 15 ár, og vélflökun
fer vaxandi. Það er yfirleitt.
hagkvæmt að handflaka, eink-
um ef völ er á góðum mönnum
i flökun, en það er skortur á
flökurum og auk þess eru afla-
brögð æði misjöfn. Það er dýrt
að taka upp vélflökun, flökun-
arvélar kosta 2—6 milljónir kr.
eftir því hvaða fiskstærð og
tegund þær eru hannaðar til að
flaka. Hvert hús þarf þannig
að hafa tvær eða fleiri vélar og
samt handflökun að einhverju
leyti. Það þarf því átak til þess
að komast yfir slíkar vélar, en
þær borga sig með tímanum
og eru reyndar nauðsynlegar i
stórum húsum. Handroðfletting
er úr sögunni, en hvert hús
þarf 3—5 roðflettivélar, sem
kosta 600—800 þús. kr. hver.
Beinskurður, blóðskurður og
önnur snyrting er allt handa-
vinna ennþá, sömuleiðis vigtun
og pökkun. Á nokkrum stöðum
eru komnar álplötur í staðinn
fyrir galvaniseraðar stálplötur
í frystitækjum. Jafnframt er
lögð aukin á'herzla á að ein-
angra frystitæki, til þess að
bæta vinnuskilyrðin og aðstöð-
una úr frystingu. í sjálfum
frystigeymslunum er að verða
sú breyting á, að gaffallyftarar
eru teknir í notkun við flutn-
inga og stöflun, en víða eru
klefarnir óhentugir eða of litlir
í þessu tilliti, og þarf vitanlega
að ráða bót á því. í sambandi
við geymslurnar hefur oft kom-
ið til tals, að byggja stórar söfn-
unargeymslur á útskipunarstöð-
um, til þess m.a. að létta af-
setningu. Á þessu mun vera
nokkur áhugi hjá skipafélögun-
um, en af hálfu hraðfrystihús-
anna eru skoðanir skiptar, og
þar sem talsvert hefur verið
um endurbætur og aukningu á
geymslurými að undanförnu, er
óvíst hvort þessi hugmynd
verður framkvæmd í bráð. Við
útskipun hefur sú breyting
orðið á, að hætt er að skipa
út í netum, og er nú skipað út
á brettum, en það fer betur
með vöruna. Bretti og lyftarar
eða búnt er það sem verður
gegnumgangandi við flutninga
allt frá frystingu, inn í klefa,
um borð í skip og áfram til
kaupendanna.
Hreinlæti, nýting. Nú eru
uppi stórauknar kröfur um
hreinlæti í fiskiðnaðinum, eink-
Niðurlagning á sjólaxi hjá Júpiter & Marz hf., en það mun vera
eina fyrirtækið hérlendis, sem framleiðir sjólax mn þessar mund-
ir. Sjólaxinn er söltuð og léttreykt ufsaflök, lögð í sojabaunaolíu.