Frjáls verslun - 01.06.1970, Blaðsíða 61

FRJÁLS VERZLUN
59
Af erlendum vettvangi.
Sameiginlegur gjaldmiðill EBE
Fjármálaráðherrar og seðla-
bankastjórar aðildarríkja Efna-
hagsbandalags Evrópu, EBE,
samþykktu á fundi, sem hald-
inn var í Feneyjum á Italíu í
maílok sl., að gerð verði gang-
skör að því að koma á fót sam-
eiginlegum gjaldmiðli innan
bandalagsins og að stefnt skuli
að því, að þeim áfanga verði
lokið fyrir 1980. Ef svo fer, þýð-
ir það að öllum líkindum, að
til sögunnar kemur nýr gjald-
miðill jafn öflugur og banda-
ríski dollarinn og notaður verð-
ur svipað og hann, þ. e. ekki
aðeins í EBE-löndunum heldur
um allan heim til tryggingar
eigin gjaldmiðli, sem gjaldeyris-
forði o. s. frv. Þessi gjaldmiðill
kann að verða gulls ígildi í bók-
staflegri merkingu, því að ekki
er ólíklegt að hann verði inn-
lausnarskyldur gagnvart gulli
eins og bandaríski dollarinn
var til skamms tima.
Samræming á fjárlögum. —
Fyrsti þáttur áætlunarinnar fel-
ur í sér samræmingu á fjárlög-
um EBE-landanna og þar á
meðal samræmingu fjárlaga-
frumvarpanna, áður en þau eru
lögð fyrir löggjafarþing við-
komandi aðildarríkja sem
rammi fyrir skattlagningu og
fjárfestingu. Þá á einnig að
koma til enn strangari samræm-
ing á efnahagsmálastefnu að-
ildarríkja bandalagsins. Áform-
að er að Ijúka þessum þætti
fyrir árslok 1974. Ennfremur á
að leggja nákvæm drög að
efnahagslegum markmiðum
fyrir tímabil 3—5 ára, þar sem
lagðar verða fram tölur varð-
andi hagvöxt og stefna aðild-
arríkjanna samræmd með til-
liti til lána og fjárveitinga og
jafnframt til vaxtafótar.
Það er athyglisvert, að þessi
áætlun er gerð á þeim grund-
velli m. a., að þau fjögur ríki,
sem sótt hafa um upptöku í
EBE, þ. e. Bretland, írland, Nor-
egur og Danmörk, hafi öðlazt
fulla aðild í síðasta lagi árið
1979.
Fast gengi. Á því tímabili,
sem breyting gjaldmiðilsins á
að standa yfir, skal gengi g'jald-
miðla aðildarríkja EBE hvers
gagnvart öðru haldast óbreytt
og fast. Ef svo skyldi fara á al-
þjóðavettvangi, að tekin yrði
upp reglan um „fljótandi
gengi“ (Crawling-Peg-System),
sem svo mjög hefur verið rætt
um á síðustu árum vegna geng-
isfellinga og gengishækkana
einmitt í Evrópu, þá er ætlunin
að halda EBE utan slíks fyrir-
komulags og sérreglum komið
á þar, sem þó hafa ekki enn
verið ákveðnar.
Þegar á fyrsta stigi á að
þrengja þau mörk, sem gengi
gjaldmiðils einstakra aðildar-
ríkja á að fá að sveiflast innan
við gagnvart öðrum aðildar-
ríkjum, þ. e. að kauphallar-
gengið á gjaldmiðlunum, eins
og það breytist frá degi til
dags fær minna svigrúm til
slíkra breytinga en áður, án
þess að til opinberra aðgerða
verði gripið.
í fyrsta áfanga áætlunarinn-
ar er hins vegar ekki gert ráð
fyrir því, að komið verði á fót
sameiginlegum gjaldeyrisvara-
sjóði en í þess stað eins konar
gjaldeyrisjöfnunarsjóði, sem
eigi að verða til þess að tryggja
stöðugleika gengis á gjaldmiðl-
um aðildarríkjanna innbyrðis.
Þessi sjóður gæti síðar orðið að
sameiginlegum gjaldeyrisvara-
sjóði. Ætlunin er, að gjaldeyr-
isjöfnunarsjóðnum verði stjórn-
að frá upphafi frá sameiginlegri
miðstöð, ekki hvað sízt í því
skyni að sýna samstöðu EBE-
landanna á þessu sviði út á við.
Þá á að keppa að því strax,
að tekið verði að nota í ríkara
mæli í reikningsskilum EBE-
landanna innbyrðis sameigin-
legan gjaldmiðil sem þegar er
fyrir hendi, en ennþá einungis
sem reikningseining en ekki
sem peningar. Þessi reiknings-
eining samsvarar gullgildi
Bandaríkjadollars og hún er
notuð ekki aðeins í fjárhags-
áætlunum einstakra stofnana
EBE heldur einnig við útreikn-
inga á verði landbúnaðarafurða
innan bandalagsins og í öllum
reikningsskilum aðildarríkj-
anna sín á milli varðandi upp-
bætur til landbúnaðarins, sem
vaxið hafa geysilega siðustu ár-
in og eru orðnar mjög mikið
vandamál. Á það fyrst og
fremst rót sína að rekja til sí-
vaxandi framleiðslu landbún-
aðarafurða, sem ekki hefur
verið kleift að koma í verð
innan bandalagsins, sökum þess
að þar er ekki markaður fyrir
þær.
Víðtæk breyting. Með sam-
eiginlegum gjaldmiðli kæmist í
framkvæmd róttæk breyting á
öllu efnahags- og fjármálalífi
innan EBE, sem væri svo víð-
tæk, að varla er kleift að gera
sér fullkomna grein fyrir öllum
áhrifum hennar að svo stöddu.
Talið er þó víst, að þessi ráð-
stöfun verði mjög til þess að
efla viðskipti og atvinnulíf
innan bandalagsins. Ein megin-
ástæðan er sú, að allir fjár-
magnsflutningar verða mun ein-
faldari og auðveldari en áður.
Peningalega séð verður EBE
eins og eitt land í stað sex ríkja
áður. I þessu tilliti yrðu landa-
mærin milli ríkjanna raunveru-
lega felld niður, en það hefur
einmitt verið yfirlýst stefna
EBE frá upphafi að renna sam-
an í eina efnahagslega heild,
svo að þessi ráðstöfun er full-
komlega innan ramma þeirra
stefnumarka.
Miklar vonir eru bundnar við