Frjáls verslun - 01.06.1970, Blaðsíða 39

FRJÁLS VERZLUN
37
við að betrumbæta vörpurnar
og tækin. Það æxlaðist þannig
að vísindamennirnir á rann-
sóknarskipinu „Walther Her-
vig” voru yfirleitt um ári á
undan venjulegu togurunum í
þróuninni, þ.e. skipstjórar tog-
aranna tóku upp nýjungarnar,
sem „Walther Hervig” gerði til-
raunir með, yfirleitt ári síðar.
Ekki ber að skilja þetta þann-
ig, að skipstjórar og nótagerð-
armenn hafi alls engan þátt
tekið í þróun þessa veiðarfær-
is. Þeir lögðu vissulega margt
nýtilegt til, en prófun nýjung-
anna var þó yfirleitt fram-
kvæmd á „Walther Hervig”.
Hvað varðar veiðiaðferðina
með flotvörpunni, lögðu skip-
stjórarnir að sjálfsögðu stærsta
skerfinn af mörkum. Hér er
gott dæmi um ákjósanlega og
giftudrjúga þróim.
Um íslenzkar veiðitilraunir á
vegum opinberra aðila á síð-
ustu árum er vart hægt að
skrifa langt mál. Hafrannsókn-
arstofnunin hefur haft með
höndum slíkar tilraunir tvö s.l.
ár. Á þessum tíma hefur verið
gerð tilraun með nýja gerð af
síldarnót, reynt hefur verið að
veiða ýmsar fisktegundir í flot-
vörpu, tilraunir með nýjar
gerðir af rækjuvörpum standa
ýfir og rannsóknir á eiginleik-
um efna í veiðarfæri hafa ver-
ið framikvæmdar. Um niður-
stöður þessara rannsókna hef-
ur höfundur þessarar greinar
ritað bæði í tímaritið Ægi og
í ársskýrzlur Hafrannsóknar-
stofnunarinnar og væri of langt
mál að endurtaka þær hér. Rétt
2. MYND.
er þó að minnast lítillega á
hagnýtt gildi þessara tilrauna.
Tilraunirnar með síldarnótina
sýndu, að bæta má gerð þessa
veiðarfæris og gera það ódýr-
ara jafnframt. Tilraun sem
þessi getur því haft þýðingu í
framtíðinni, ef síldveiðarnar ná
að rétta við aftur. Flotvörputil-
raunirnar hafa sýnt, að erfið-
leikum er bundið að fá nægi-
legt fiskimagn í flotvörpur við
núverandi aðstæður. Tilraun-
irnar með nýjar gerðir af
rækjuvörpum standa enn yfir
og er erfitt að segja fyrir um,
hver árangur þessara tilrauna
kann að verða, en þó er sýnt
nú þegar, að mögulegt er að
veiða rækju og fisk í eina og
sömu vörpu, þannig að rækjan
og fiskurinn lendi í sitt hvoru-
um poka. Á sama hátt er mögu-
legt að veiða rækju og humar
í sameiningu. Við framfcvæmd
þessara tilrauna fundust og
allfengsæl rækjumið út af
Norðurlandi, sem vonandi verða
nýtt í framtíðinni. Tilraunirnar
á efnum í veiðarfæri hafa þeg-
ar komið bæði kaupendum og
íslenzkum seljendum veiðar-
færa að notum.
Sem dæmi um tilhögun veiði-
tilrauna er ekki úr vegi að
minnast ögn nánar á yfirstand-
andi rækjuveiðitilraunir. Flest-
ar rækjutegundir lifa fast við
botn eða jafnvel grafa sig nið-
ur í botninn, okkar rækja þó
sennilega í mun minna mæli
en flestar aðrar tegundir. Er
styggð kemur að rækjunni, sem
er á botninum, hefur hún þá
áráttu að synda upp. Þessi atr-
iði verður að hafa í huga, þeg-
ar rækjuvörpur eru hannaðar.
Ennfremur vitum við, að hér
finnst oft rækja saman með
fiski eða humri. Því hafa verið
gerðar tilraunir með vörpugerð
sem sýnd er á 1. mynd. Pokar
vörpu þessarar eru tveir og er
rækjunni ætlað að lenda í hin-
um efri, en fiski og/eða humri
í hinum neðri. Til þess að aftra
fiski frá því að lenda í efri
poka er sérstöku neti, svokall-
aðri síu, komið fyrir eins og
sýnt er á myndinni, í gegnum
hverja rækjunni er ætlað að
fara. Þetta hefur reynzt nokk-
uð vel, en stundum eru þó brögð
að því, að rækjan hoppi ek'ki
nógu hátt upp og lendi því í
neðri poka, þaðan sem hún á
greiða leið út í gegnum hið
stórriðna fiskinet. Annar mögu-
leiki er sá að snúa kerfinu við
og láta fínriðna rækjupokann
vera neðan við stórriðna fisk-
pokann og láta netsíuna fyrir
op neðri pokans svo sem sýnt
er á 2. mynd. Með því móti er
æskilegt að toga hraðar, svo
að rækjan fái of nauman tíma
til að komast upp í efri pokann.
Og með hraðara togi er farið
yfir stærra svæði, svo að fisk-
afli eykst og einnig rækjuafli
þó því aðeins að netið skafi
botninn nógu vel. Ætlunin er
að reyna slífca vörpu í sumar.
Varðandi veiðitilraunir í
framtíðinni kemur nýja rann-
sóknarskipið „Bjarni Sæmunds-
son” til með að verða mjög þýð-
ingarmikið. Þar um borð verða
gerðar ýmsar tilraunir með nýj-
ar botn- og flotvörpur af þeirri
stærð, sem henta mundi togur-
um okkar.
Langskurður af tveggja poka vörpu með öðru fyrirkomulagi millinets. Örvar 1 sýna leið rækju og
2 leið fisks. Þessi gerð er ekki ætluð til humarveiða.