Frjáls verslun - 01.02.1971, Blaðsíða 37

FRJÁLS VERZLUN NR. 2 1971
GREINAR OG VIÐTÖL
37
Verzlun, þjonusta
Frjáls samkeppni og ný heil-
steypt verzlunarlöggjöf eru
hornsteinar umbóta í verzlun
Viðtal við Óskar Jóhannsson
kaupmann. formann Félags
matvörukaupmanna.
TAPREKSTUR VEGNA
VERÐLAGSHAFTANNA
FV: Nýlega skýrði Erlendur
Einarsson, forstjóri SÍS, frá
því, að matvöruverzlanir kaup-
félaganna væru víðast reknar
með tapi, og nefndi sem aðal-
ástæðu, að verðlagsnefnd
skeytti ekki um það ákvæði
laga, að miða álagningu við
þarfir vel rekinna. fyrirtækja,
sem sé að brotin væru lög á
verzluninni. Kannast kaup-
menn við þetta?
Óskar: Já. því miður.
Á undanförnum árum hafa
verið gerðar ýmsar athuganir
og rannsóknir á stöðu og af-
komu verzlunarinnar, bæði af
verzluninni sjálfri og opinber-
um aðilum. Það hefur undan-
tekningarlaust komið í ljós, að
verzlunin er í úlfakreppu al-
mennt og að einstakar greinar
og þá sérstaklega matvöru-
verzlunin standa á brauðfótum
einum saman. Þetta kemur
gleggst fram hjá þeim aðilum,
sem verða að kaupa allt vinnu-
afl, eins of kauDfélögunum.
Kaunmenn biarpast margir lít-
ið eitt betnr með því að leítsja
á sig og fjöiskvldnr sínar mikla
aukavinnu kauplítið og kaun-
laust. En bað geta allir séð
með bví að líta í eigin barm.
að er ekki raunhæft til lengd-
ar.
Á hví er ensinn vafi. að 'dð
ríuinndi kerfi er bað aðal-
ástæðan fvrir bessum beina og
nheina tanrekstri. að verðlaes-
nefnd brvtur gróflega fyrsta
bnðnrð sitt, sem er að miða
áiagningu við barfir vel rek-
inna fvrirtækia, og ákvarðar
álagningu undir því marki.
Þar að auki er dæmalaust
hringl með álagninguna, eftir
vísitölu og ýmsum öðrum at-
riðum, sem eru meira og minna
fjarskyld verzlunarþjónustu,
■sem slíkri. Mér er ekki kunn-
ugt um, að verðlagsnefnd miði
álagningu við nokkur eðlileg
sjónarmið í verzlunarþjónustu,
hag vel rekinna fyrirtækja eða
eins eða neins, og ekki heldur
að nefndin hafi aflað sér neinna
gagna, sem unnt væri að
bvggja á þá viðmiðun, sem
lögin ætlast til.
„VIT FYRIR LÝÐNUM“
FV: Eru þetta þá einhvers
konar duttlungar?
Óskar; Það væri auðvitað
bezt að spyrja nefndarmenn
sjálfa um það. En mér sýnist
það liggja nokkuð ljóst fyrir,
að starfsemi verðlagsnefndar
sé dæmigerð fyrir úrelt höft
og bönn. Einhverjir útvaldir
eru settir til að ,,hafa vit fvrir
lvðnum“, eins og stundum hef-
ur verið komizt að orði. Þeir
sem skipa vehðlagsnefnd eru
vitanlega hvorki verri né betri
en fólk er flest. Það er kerfið,
sem er úrelt og að auki úr
skorðnm gengið.
Vorðlagsþróunin er sífellt í
sviðsljósinn í sambandi við
kaun og kiör launbega. Það er
skeðun ýmissa verkalvðsfor-
ingia og stiórnmálamRnna, að
verðhækkanir í hvaða mvnd
sem er séu gróðaveeur verzl-
unarinnar og þá sérstaklega
kaunmanna. sem raki saman
fé á kostnað launþeea og skerði
kjör þeirra jafn óðum op þau
eru haett,. Þessir menn telia. að
verðlagshöft séu vörn launhev-
anna gegn próðabralli verzlun-
arinnar. Það er hetta t-.iónar-
mið. som stendur að haki verð-
lagshöftunum, bót.t bað sé ó-
raunsserra en hægt er að rekia
til fulls í stntt.u máli. Á hinn
bóginn er það furðulegt, að
þeir sem betur vita og eru
miklu fleiri skuli ekki hrista
af sér bá linkind, sem beir
sýna gagnvart þessum úrelta
hugsunarhætti.
HLUTVERK VERZLUNAR ER
HVFRGI EINS VANMETIÐ
FV: Þú vilt þá telja, að
verzlunin sé leiksoppur í hinni
Óskar: Einliverjir útvaldir eru
settir til að ,,ha.fa vit fyrir
lýðnum“.
pólitísku refskák, sem hér er
í aleleymingi?
Óskar: Já. það er hún ein-
mitt. Og það vanmat á verzl-
uninni, sem kemur fram í nú-
verandi kerfi, er örugplega
heimsmet. bótt ekki sé miðað
við fólksfiölda. Þrátt fvrir bað
að við þekkjum það úr söeunni
og gevmum um bað bitrar
minningar. hve barða op langa
baráttu varð að heyja tii bess
að heimta verzlunina úr fiötr-
um, sem var aðalforsenda sjálf-
stæðisins, fær fámennur, há-
vær hópur þröngsýnna áhrifa-
manna að ráða því, að verzlun-
in fær ekki gegnt hlutverki
sínu í þjóðfélagi nútímans hér
á íslandi.
Hlutverk íslenzkrar verzlun-