Frjáls verslun - 01.02.1971, Blaðsíða 25

25
hefur hafísvandamálið valdið
ýmsum höfuðverk, með tilliti
til staðsetningar stóriðju á
norður'hluta landsins. Vissu-
lega er hafísinn meinvættur,
en samgöngutækni nútímans
er þó orðin svo fullkomin, að
tiltölulega lítil hætta getur
verið á því, að hann setji stól-
inn fyrir dyrnar. Að öðru leyti
eru hafnarskilyrði víða góð fyr-
ir norðan..
En verður framhald?
Eins og nú horfir, virðist ál-
iðja sú grein stóriðju, sem
einna helzt kemur til greina,
að staðsett verði í strjálbýlinu.
Aðrir möguleikar eru bundnir
tilteknum aðstæðum, eins og
hugsanleg saltvinnsla á Reykja-
nesi, ásamt efnaiðnaði. En verð-
ur þá yfirleitt framhaM á ál-
iðjuuppbyggingu hér á íslandi?
Fyrir nokkru var sett á lagg-
irnar nefnd með aðbd ríkisins
og ÍSALs til þess að huga að
möguleikum fyrir áliðjuver á
Norðurlandi. Að öðru leyti virð-
ist ekki vera raunverulegur á-
hugi álframle’ðenda á rekstri
hérlendis. Og við vitum, að
ýmsar að’-ar þióðir leggia ofur-
kapo á að laða til sín hvers kon-
ar stóriðju og meiriháttar iðn-
að, jafnvel með skattfríðind-
um og fjárhagslegri aðstoð. Sú
aðstaða, sem við bióðum nú,
er því e. t. v. alls ekki áhuga-
verð, þrátt fvrir virkiunar-
möguleikana. Framleiðslugjald
og raforkugjald ÍSALs er
hærra en sambærilegs fyrir-
tækis í Noregi. og annars stað-
ar mun enn betur boðið. Þar
liggur vafalaust að baki hinn
gífurlegi óheini ha»ur af stað-
setningu slíkra fvrirfækia, sem
hér gleymist yfirleitt að taka
með í reikninginn.
Nú mun álframleiðslan í.
heiminum vera um 10 milljónir
tonna á ári, og eftirspurn eykst
um 7-8% á ári. Það er því
grundvöllur fyrir 10-15 ný ál-
iðjuver á ári, af stærð áliðju-
versins í Straumsvík.
Með hina stórkostlegu virkj-
unarmöguleika og vegna þess
óbeina hagnaðar af stóriðju,
sem aðrir meta svo mikils,
hljótum við að spyrja okkur
að því, hvort ekki sé nauðsyn-
legt að slaka á klónni í sam-
keppni við aðrar þjóðir um
staðsetningu áliðjuvera, ef
tækifærin eiga ekki að ganga
okkur úr greipum. Vissulega
þarf fulla gát í því efni, en
jafnframt raunsæi.
Við bjóðum hins vegar „einungis“ raforkuna. Er ekki hugs-
anlegt að meira þurfi til?
það því að verða þungt á met-
unum. að það verði ekki til
frekari röskunar í bygPð lands-
ins í þá átt, sem verið hefur,
heldur til jöfnunar. Það sama
gildir um allar meiriháttar að-
gerðir í atvinnumálum og op-
inberri þjónustu, og ætti raun-
ar að vera sérstaklega viður-
kennt í ríkjandi efnahagsstefnu
stjórnvalda.
Virkianir og staðsetning
stóriðju.
Stóriðjuunpbygging byggist
að sjálfsögðu í fyrsta lagi á
raforku. Nú er unnið að und-
irbúningi framhaldsvirkjana í
Þjórsá, sömuleiðis að frum-
rannsókn á hinum stórkostlegu
virkjanamöguleikum á Austur-
landi. Virkjanarmöguleikar í
Jökulsá á Fjöllum hafa einnig
nokkuð verið athugaðir, en
eru enn sem komið er ekki
álitnir nógu hagkvæmir. Og
stórvirkjanir í Laxá í Þing-
eyjarsýslu eru úr sögunni, sem
kunnugt er, en þar kann þó
að reynast kleift að vi''kja
nægt varaafl fyrir stó’'iðiufyr-
irtæki. Næstu skref verða stig-
in sunnan fialla. Það út af fyr-
ir sig ræður þó engu um stað-
setningu notenda, enda er
línuleið t. d. til Eyjafjarðar sízt
lengri frá næstu virkjunum í
Þjórsá heldur en til Reykjavík-
ursvæðisins. Samtenging raf-
orkusvæða er einnig stefnu-
mál og öryggismál, sem sízt er
til tjóns, hvað þetta varðar.
Markaðir og hafnaraðstaða.
Framleiðsla stóriðjufyrir-
tækja eða iðnaðar i kjölfar
þeirra er að sjálfsögðu mest-
megnis og nær eingöngu út-
flutningsvörur. Innanlands
markaður skiptir því sáralitlu
og nánast engu máli. Góðar
samgöngur og fyrst og fremst
góð hafnaraðstaða er það sem
koma verður í staðinn. Þar
FRJÁLS VERZLUN NR. 2 1971
GREINAR OG VIÐTÖL
ICELAND
IS LOOKING FOR
PARTNERS IN
DEVELOPING HER
POWER RESOURCES.
Iceland has very large unused ra-
sourccs of cheap hydroelectric power
which can be made availablc to
industry on a longterm contiact basis.
Iceland has some ot tbo world's
groatest geothermal areas presenting
exciting possibilities (or powcr pra-.
ductíon and chemical industries
LANDSVIRKJUN
FOR INFORMATION WRITE TO:
(THE NATIONAL POWER
COMPANY)
SUDURLANDSBRAUT 14
REYKJAVlK.