Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.05.1972, Page 39

Frjáls verslun - 01.05.1972, Page 39
lagast þörfum atvinnulífsins hverju sinni. 5. Ábyrgðarlaus stefna hins op- inbera getur valdið öryggis- leysi í rekstri fyrirtækja. Bæta má við: 6. Stutt lán eru ofnotuð miðað við fasta fjárbindingu. 7. Fjármagn til langs tíma er af skornum skammti. 8. Almennan verðbréfamarkað vantar. 9. Vanmetnar afskriftir fyrir- tækja gera þeim erfiðara fyr- ir að byggja sg upp fjárhags- lega. 10. Eigið fé fyrirtækja er iítið. Tímans vegna er ekki unnt að tengja þessi atriði þeii’ri verð- bólguþróun.sem ríkt hefur. Minna má þó á, að dr. Jóhannes Nordal lét að þvi liggja nýverið á árs- fundi Seðlabankans, að timabært væri að hækka vexti. 3. STÝRITÆKI Á PENIN GAMARKAÐNUM. Seðlabankinn hefur yfir marg- víslegum tækjum að ráða til að stýra straumum peningamarkað- arins með eigin ákvörðunum eða í samráði við lánastofnanir: 1. Almennir bankavextir, eins og áður er minnzt á. 2. Áhrif á peningamagn eftir ýmsum leiðum. 3. Bindiskylda innlánsstofnana, bæði ákvæði um bindingar- hlutföll og vexti af bundnu fé. 4. Endurlánsvextir til innláns- stofnana, sbr. refsivextina. 5. Endurkaupalán og vexti af þeim. 6. Verðbréfaútboð og lánskjör. Hér er oftast um milligöngu að ræða fyrir ríkisvaldið. 7. Heimild til að veita aðiljum vísitölubindingu á útlánum. 8. Gjaldfrestur í samráði við aðr- ar bankastofnanir. 9. Leiðbeinandi viðmiðanir um aukningarhlutfallstölu útlána eða heildarútlán í samráði við lánastofnanir. 10. Gengið. Fjármálaaðgerðir hins opinbera felast einkum í því að ákveða: 1. Skattprósentur. 2. Tollprósentur o.þ.h. 3. Tekjutilfærslur, þ. m. t. niður- greiðslur, uppbætur o.þ.h. 4. Framkvæmdir hins opinbera. 5. Afskriftareglur o. fl. 6. Sala eða kaup á verðbréfum á erlendum eða innlendum vett- vangi, sbr. áður. Hér er ekki unnt að líta fram- hjá þætti bæjar- og sveitarfélaga og Verðjöfnunarsjóðs fiskiðnaðar- ins (auk Aflatryggingarsjóðs og ýmissa annarra sjóða). 1 árslok 1971 var rúmlega 1 milljarður í Verðjöfnunarsjóði, sem samkvæmt framansögðu þýðir, að hann hafi dregið úr þenslu, sem samsvarar því, að gjaldeyrisvarasjóðurinn sé um 500—800 milljónum meiri en ef féð hefði runnið út í kerfið. Framkvæmdastofnun ríkisins hefur fengið mikið vald í hendur til að beina peningastraumunum í vissa farvegi, en enn er ekki komið í ljós, hvernig það vald verður notað. 4. BARÁTTAN UM FJÁRMAGNIÐ. 1 þjóðfélagi, þar sem hinn sam- eiginlegi gjaldmiðill er peningar, breytist takmörkun efnahagslegra gæða oft í fjármagnstakmörkun. Eftirspurnin eftir peningum verð- ur þvi meiri, þeim mun meira, sem þenslan vex, ef ekki eru leyst úr læðingi öfl til að stuðla að jafnvægismyndun. Á uppgangstímum hafa einka- aðiljar og ríkið einatt ætlað sér að sinna mörgum verkefnum. I stað þess að miða fjármálastefn- una við þjóðhagslegt jafnvægi, hafa riki og sveitarfélög leitazt við að halda sínum hlut, eða jafnvel auka hann. Hér ætti í grundvallaratriðum mat þegnanna á samneyzlu og einkaneyzlu að koma til. Að þessu mati gefnu og að öðru jöfnu, gæti hið opinbera miðað aðgerðir sínar við að taka til sín þá fram- leiðsluþætti, sem þessi samneyzla krefst í bráð og í lengd með hætti, sem stuðlar að þjóðhags- legu jafnvægi. Að mínum dómi er baráttan um fjármagnið, eftir hvaða leið- um það á að fara og i hvað, ó- venju hörð um þessar mundir og fer harðnandi. Ástæður þessar eru einkum eftirfarandi: 1. Eftir skakkaföllin 1967 og 1968, dróst úr hömlu að nokkrar atvinnugreinar kipptu við sér aftur, þrátt fyrir mikla útvíkkun útlána- undistöðu. Nærtækasta dæmið er byggingariðnaður. Upp- gangurinn hlaut því að verða þeim mun hraðari, þegar að kom. Sökum þessa og vegna þess að margar byggingar eru í miðjum klíðum, þurfa þeir, sem í framkvæmdum standa á peningum að halda. 2. Endurnýjunarþörf í sjávarút- vegi hafði legið niðri eftir hagsveifluna miklu vegna þverrandi fjárhagslegrar getu. 3. Yfir dynur fjárfestingarhol- skefla í frystiiðnaðinum, sum- part vegna gamalla synda en einnig vegna endurnýjunar og nýfjárfestingar. 4. Hækkandi verðlag kallar á meira peningamagn til að velta þjóðarframleiðslunni á hinu hærra verðlagi, ef svo mætti segja. 5. Eftirspurn eftir menntun, kröfur til félagsmálakerfisins og heilbrigðismála virðast aukast með vaxandi hagsæld þjóða. 6. Við stöndum að öllum líkind- um á tímamótum um að stuðla að jafnari byggðaþróun víðs vegar um landið en verið hefur. 7. Ný ríkisstjórn er setzt að völdum, sem hefur ríkisbú- skap eða ríkisforsjá ofar á stefnuskrá sinni en fyrirrenn- arar hennar. 8. Hún virðist hafa minni trú á almennum hagstjórnaraðgerð- um en treysta meira á ein- stakar ráðstafanir. 9. Hinar sérstöku ráðstafanir styðjast að sumu leyti annað- hvort við úrelta hugmynda- fræði eða eru gerðar í heið- arlegum pólitískum tilgangi án tillits til arðsemimats og framkalla ýmsar þversagnir. 10. Samstjórn ráðherra úr þrem- ur flokkum, sem lengi hafa verið í stjórnarandstöðu, veld- ur því að hver vill fara sínu fram. Þegar horft er á heild- ardæmið og efnd og óefnd loforð eru tekin saman, vant- ar stórfé, sbr. Fiskveiðasjóð, Byggingarsjóð rikisins, Fram- kvæmdaáætlun, Sigöldu og iðjuver, félagsmála- og trygg- ingakerfið, heilbrigðismálin og fjármagn til að standa straum af launahækkunum og afleið- ingum þeirra fyrir ríkissjóð. 11. Geta atvinnuveganna til að greiða hærri laun var tæmd í jafnvel þeim bezt stæðu með síðustu launasamningum og styttingu vinnutíma. Fyrir- tækin verða því að leita til bankastofnana um fyrir- greiðslu í æ ríkara mæli. 12. Lausafjárstaða bankanna var verri um s.l. áramót en hún hafði verið 2 undangengin ár. 13. Boðað hefur verið, að ríkis- sjóðsvíxlar verði boðnir bönk- unum til kaups með betri kjörum en víxlavöxtum. Þetta er skynsamlegt að því leyti sem bankarnir verða þá að draga úr útlánum til annarra FV 5 1972 39

x

Frjáls verslun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.