Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.05.1972, Síða 39

Frjáls verslun - 01.05.1972, Síða 39
lagast þörfum atvinnulífsins hverju sinni. 5. Ábyrgðarlaus stefna hins op- inbera getur valdið öryggis- leysi í rekstri fyrirtækja. Bæta má við: 6. Stutt lán eru ofnotuð miðað við fasta fjárbindingu. 7. Fjármagn til langs tíma er af skornum skammti. 8. Almennan verðbréfamarkað vantar. 9. Vanmetnar afskriftir fyrir- tækja gera þeim erfiðara fyr- ir að byggja sg upp fjárhags- lega. 10. Eigið fé fyrirtækja er iítið. Tímans vegna er ekki unnt að tengja þessi atriði þeii’ri verð- bólguþróun.sem ríkt hefur. Minna má þó á, að dr. Jóhannes Nordal lét að þvi liggja nýverið á árs- fundi Seðlabankans, að timabært væri að hækka vexti. 3. STÝRITÆKI Á PENIN GAMARKAÐNUM. Seðlabankinn hefur yfir marg- víslegum tækjum að ráða til að stýra straumum peningamarkað- arins með eigin ákvörðunum eða í samráði við lánastofnanir: 1. Almennir bankavextir, eins og áður er minnzt á. 2. Áhrif á peningamagn eftir ýmsum leiðum. 3. Bindiskylda innlánsstofnana, bæði ákvæði um bindingar- hlutföll og vexti af bundnu fé. 4. Endurlánsvextir til innláns- stofnana, sbr. refsivextina. 5. Endurkaupalán og vexti af þeim. 6. Verðbréfaútboð og lánskjör. Hér er oftast um milligöngu að ræða fyrir ríkisvaldið. 7. Heimild til að veita aðiljum vísitölubindingu á útlánum. 8. Gjaldfrestur í samráði við aðr- ar bankastofnanir. 9. Leiðbeinandi viðmiðanir um aukningarhlutfallstölu útlána eða heildarútlán í samráði við lánastofnanir. 10. Gengið. Fjármálaaðgerðir hins opinbera felast einkum í því að ákveða: 1. Skattprósentur. 2. Tollprósentur o.þ.h. 3. Tekjutilfærslur, þ. m. t. niður- greiðslur, uppbætur o.þ.h. 4. Framkvæmdir hins opinbera. 5. Afskriftareglur o. fl. 6. Sala eða kaup á verðbréfum á erlendum eða innlendum vett- vangi, sbr. áður. Hér er ekki unnt að líta fram- hjá þætti bæjar- og sveitarfélaga og Verðjöfnunarsjóðs fiskiðnaðar- ins (auk Aflatryggingarsjóðs og ýmissa annarra sjóða). 1 árslok 1971 var rúmlega 1 milljarður í Verðjöfnunarsjóði, sem samkvæmt framansögðu þýðir, að hann hafi dregið úr þenslu, sem samsvarar því, að gjaldeyrisvarasjóðurinn sé um 500—800 milljónum meiri en ef féð hefði runnið út í kerfið. Framkvæmdastofnun ríkisins hefur fengið mikið vald í hendur til að beina peningastraumunum í vissa farvegi, en enn er ekki komið í ljós, hvernig það vald verður notað. 4. BARÁTTAN UM FJÁRMAGNIÐ. 1 þjóðfélagi, þar sem hinn sam- eiginlegi gjaldmiðill er peningar, breytist takmörkun efnahagslegra gæða oft í fjármagnstakmörkun. Eftirspurnin eftir peningum verð- ur þvi meiri, þeim mun meira, sem þenslan vex, ef ekki eru leyst úr læðingi öfl til að stuðla að jafnvægismyndun. Á uppgangstímum hafa einka- aðiljar og ríkið einatt ætlað sér að sinna mörgum verkefnum. I stað þess að miða fjármálastefn- una við þjóðhagslegt jafnvægi, hafa riki og sveitarfélög leitazt við að halda sínum hlut, eða jafnvel auka hann. Hér ætti í grundvallaratriðum mat þegnanna á samneyzlu og einkaneyzlu að koma til. Að þessu mati gefnu og að öðru jöfnu, gæti hið opinbera miðað aðgerðir sínar við að taka til sín þá fram- leiðsluþætti, sem þessi samneyzla krefst í bráð og í lengd með hætti, sem stuðlar að þjóðhags- legu jafnvægi. Að mínum dómi er baráttan um fjármagnið, eftir hvaða leið- um það á að fara og i hvað, ó- venju hörð um þessar mundir og fer harðnandi. Ástæður þessar eru einkum eftirfarandi: 1. Eftir skakkaföllin 1967 og 1968, dróst úr hömlu að nokkrar atvinnugreinar kipptu við sér aftur, þrátt fyrir mikla útvíkkun útlána- undistöðu. Nærtækasta dæmið er byggingariðnaður. Upp- gangurinn hlaut því að verða þeim mun hraðari, þegar að kom. Sökum þessa og vegna þess að margar byggingar eru í miðjum klíðum, þurfa þeir, sem í framkvæmdum standa á peningum að halda. 2. Endurnýjunarþörf í sjávarút- vegi hafði legið niðri eftir hagsveifluna miklu vegna þverrandi fjárhagslegrar getu. 3. Yfir dynur fjárfestingarhol- skefla í frystiiðnaðinum, sum- part vegna gamalla synda en einnig vegna endurnýjunar og nýfjárfestingar. 4. Hækkandi verðlag kallar á meira peningamagn til að velta þjóðarframleiðslunni á hinu hærra verðlagi, ef svo mætti segja. 5. Eftirspurn eftir menntun, kröfur til félagsmálakerfisins og heilbrigðismála virðast aukast með vaxandi hagsæld þjóða. 6. Við stöndum að öllum líkind- um á tímamótum um að stuðla að jafnari byggðaþróun víðs vegar um landið en verið hefur. 7. Ný ríkisstjórn er setzt að völdum, sem hefur ríkisbú- skap eða ríkisforsjá ofar á stefnuskrá sinni en fyrirrenn- arar hennar. 8. Hún virðist hafa minni trú á almennum hagstjórnaraðgerð- um en treysta meira á ein- stakar ráðstafanir. 9. Hinar sérstöku ráðstafanir styðjast að sumu leyti annað- hvort við úrelta hugmynda- fræði eða eru gerðar í heið- arlegum pólitískum tilgangi án tillits til arðsemimats og framkalla ýmsar þversagnir. 10. Samstjórn ráðherra úr þrem- ur flokkum, sem lengi hafa verið í stjórnarandstöðu, veld- ur því að hver vill fara sínu fram. Þegar horft er á heild- ardæmið og efnd og óefnd loforð eru tekin saman, vant- ar stórfé, sbr. Fiskveiðasjóð, Byggingarsjóð rikisins, Fram- kvæmdaáætlun, Sigöldu og iðjuver, félagsmála- og trygg- ingakerfið, heilbrigðismálin og fjármagn til að standa straum af launahækkunum og afleið- ingum þeirra fyrir ríkissjóð. 11. Geta atvinnuveganna til að greiða hærri laun var tæmd í jafnvel þeim bezt stæðu með síðustu launasamningum og styttingu vinnutíma. Fyrir- tækin verða því að leita til bankastofnana um fyrir- greiðslu í æ ríkara mæli. 12. Lausafjárstaða bankanna var verri um s.l. áramót en hún hafði verið 2 undangengin ár. 13. Boðað hefur verið, að ríkis- sjóðsvíxlar verði boðnir bönk- unum til kaups með betri kjörum en víxlavöxtum. Þetta er skynsamlegt að því leyti sem bankarnir verða þá að draga úr útlánum til annarra FV 5 1972 39
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Frjáls verslun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.