Frjáls verslun - 01.07.1972, Blaðsíða 7

oraif Triirsrf T m/r íi |
k# JL H»J JL JsL U IfJll'&JjJ, • • •
• Kaupgjald, verðlag »s|
vishölui' liækka.
Þann 1. júní s.l. kom til framkvæmda 2.
áfangi kauphækkana skv. þeim almennu
kjarasamningum, sem gerðir voru i des.
á fyrra ári. Nam hækkunin 4% á grunn-
laun. Auk þess hækkaði kaupgjaldsvisi-
talan um 7,71 stig i 117 stig.
Þá fengu opinberir starfsmenn síðasta
áfanga umsamdra kauphækkana frá því
1970. Hlutfallstalan er þar mismnnandi, en
var sennilega iiðlega 8%, og er þá til-
færsla milli flokka ótalin.
Verðlagið fer stöðugt upp á við. Bæði
hefur ýmsum óhjákvæmilegum hækkunum
verið jafnað niður og yfirvöld verðlags-
mála geta haft í höndum sér að draga
afgreiðslu mála fram yfir eitt til tvö vísi-
töliuútreikningstímabil. Þó munu ekki öll
kurl komin til grafar. Bæði lílýtur öll
þjónusta, sem er mest úlseld vinna, að
hækka með kaupgjaldinu, og víxlhækkan-
ir vegna annarra tilefna að eiga sér stað.
Auk jiess hefur Kauplagsnefnd ekki enn
ákveðið hvernig meta skuli skattbreyting-
una í framfærsluvisitölunni.
Þegar hlaðið fór í prentun, hafði ríkis-
stjórnin boðað til verðstöðvunar,, sem nón-
ari grein verður gerð fyrir i næsta blaði.
® YitVskiplajjöííiiuftii rimi
var hagstæður um 11,8 millj. kr. i maí,
sem er á betri veg' en horfur stóðu til, en
gjaldevrisstaðan versnaði um (58 millj. kr.
Utflutningurinn nam 1837,4 millj. kr. en
inn flutningur 1825,(5 millj. kr. Þó er mikil
óvissa háð framvindu mála á seinni helm-
ingi ársins, bæði vegna þess að almennar
kauphækkanir og þensla koma fljótt fram
i innflutningi, en framleiðsla á freðl'iski
var um l(t% minni á fyrra hehningi þessa
árs en á samsvarandi tima i fyrra.
# Puiidiö klvlni.
Versnandi gjaldeyrisstaða Breta var far-
in að vekja ugg um stöðu sterlingspunds-
ins enn á ný. Eftir gengishrevtinguna í
fyrra, svo og almennar lagfæringar á gengi
annarra gjaidmiðla, eins og dollarans,
yensins og marksins, komst betra jafnvægi
á gengisafstöðu gjaldmiðla en ríkt hafði
uin langt skeið. Sömuleiðis fór gjaldeyris-
staða Breta batnandi á tíma, einkum vegna
samdráttar í Bretlandi. A fyrsta ársfjórð-
jöfnuði hins vegar 118 millj. pund, vísi-
tala smásöluverðs hefur hækkað um 6—
7% á einu ári, jafnframt því sem talsverl
atvinnuleysi er við að glíma. Ákvörðun
Breta um að láta gengið fljóta má bæði
skoða á þá lund, að flot marksins og yens-
ins hafi gefið góða raun og að þeir vilji
forðast fyrir mistök, jafnframt því sem
draga þarf úr atvinnuleysi. Sem kunnugt
er, reyndi stjórn Wilsons lengi vel að
vernda gengi pundsins með erlendum lán-
tökum, en varð að gefa sig, áður en lauk,
og hafði þá spákaupmennska magnazt til
nnuna.
Þótt hlutverk pundsins sem miðils i við-
skiptum, hafi minnkað frá því, sem áður
var, er það þó samningseiningin á mörg-
um sviðum. Þannig er t.d. samið um flest
farmgjöld i pundum. Island tilheyrir
reyndar liinn svokallaða sterlingssvæði (á-
samt Bretlandi, Samveldislöndunum, ír-
andi o. fl. löndum).
Eðlilegast virðist að gengi islenzku krón-
unnar fylgi dollaranum, eins og er. Stærsti
hluli útflutningsframleiðslunnar fcr til
Bandarikjanna, eða um 37%, en um 70%
innflutningsins komu frá öðrum lönduni,
eða ium 70% frá útvikkuðu Efnaliags-
bandalagi. Á s.l. ári fór 13,1% útflutnings
Islendinga til Bretlands, en 14,2% innflutn-
ingsins kom ])aðan.
® ll«rk‘ur í fiskiSíöliBiiialiim
eru torræðar. Annars vegar hefur verð á
islenzkum framleiðslutegundum verið
hækkað á Banadaríkjamarkaði, aðallega
vegna vöruskorts. Hins vegar hefur einn
stærsti aðilinn ó markaðinum lækkað
verðið og selur svokallaðan Alaskaufsa
á lægra verði en áður, jafnframt því sem
framboð á Iionum liefur aukizt. Þá hefur
])að gerzl æ ofan í æ, að hækkandi verð
hefur framkallað framboð annars staðar
frá, þvi að fleiri verða samkeppnisfærir á
markaðinum, þegar verðið er liátt.
® Sijjalda Imöin uI.
Landsvirkjun hefur nýlega auglýst for-
val verktaka við væntanlegt útboð Sigöldu-
virkjunar, svo og óskað eftir tilboðum í
vélar. Mikilvægt er, að næsti stórvirkjunar-
áfangi dragist ekki úr því, sem orðið er.
Bæði yrði það lil að tefja frekari iðnþróun
í landinu og ójafnar framkvæmdir geta
komið sér illa fyrir innlenda verktaka,
sem áhuga liafa á að vinna verkið.
ungi J)essa árs var hallinn á vöruskipta-
FV 6-7 1972
7