Frjáls verslun - 01.08.1972, Síða 55

fulla grein fyrir umboðinu,
hvaða heimild það felur í sér
og hvar takmörk þess eru.
Þetta á ekki síður við um pró-
kúruumboð en önnur umboð.
Þannig segir í lögum um
samningsgerð, umboð og ó-
gilda löggerninga, að sá, sem
kemur fram sem umboðsmaður
annars manns, ábyrgist, að
hann hafi nægilegt umboð.
Sanni hann ekki, að hann hafi
slíkt umboð eða að löggerning-
ur sá, sem hann hefur gert,
hafi verið samþykktur af þeim
manni eða aðila, sem hann
taldi sig hafa umboð frá eða
að löggerningurinn af öðrum
ástæðum sé skuldbindandi fyr-
ir þann mann eða aðila, skal
hann bæta það tjón, sem þriðji
maður, það er að segja við-
semjandi hans, verður fyrir
við það, að löggerningnum
verður ekki beitt gegn þeim
manni eða aðila, sem sagður
var vera umbjóðandi þar eða
sá, sem umboðsmaðurinn hefði
heimild sína frá.
Þetta gildir þó ekki, ef
þriðji maður vissi eða mátti
vita, að sá maður, sem lög-
gerninginn gerði, hafði ekki
nægilegt umboð, né heldur, ef
sá maður, sem löggerninginn
gerði, fór eftir umboði, sem
var ógilt af ástæðum, sem
honum var ókunnugt um og
þriðji maður gat ekki búizt
við, að honum væri kunnugt
um.
í víxillögum er ennfremur
mjög mikilvægt og athyglis-
vert ákvæði þess efnis, að sá,
sem ritar nafn sitt á víxil fyr-
ir hönd annars manns, en hef-
ur ekki umboð til þess, verður
sjálfur skuldbundinn sam-
kvæmt víxlinum.
SKORTUR Á
PRÓKÚRUUMBOÐI —
HÆSTARÉTTARDÓMUR.
Á þetta síðastnefnda ákvæði
reyndi einmitt í hæstaréttar-
dómi frá árinu 1965, þar sem
málsatvik voru þau, að olíu-
félag krafðist greiðslu á víxli
fyrir olíu, sem seld hafði ver-
ið fyrirtæki einu, er var hluta-
félag. S, sem taldi sig hafa
verið framkvæmdastjóri fyrir-
tækisins, hafði samþykkt fram-
angreindan víxil per prókúru.
Hélt S því fram, að við sam-
þykkt víxilsins hefði hann haft
prókúruumboð fyrirtækis síns,
enda hefði hann á þeim tíma
samþykkt fyrir fyrirtækið
bæði víxla og gefið út ávísanir
per prókúru með vitund og
samþykki stjórnar fyrirtækis-
ins, enda falli slíkt beint und-
ir verkahring framkvæmda-
stjóra. Ágreiningslaust væri,
að olíukaupin hefðu verið gerð
í þágu fyrirtækisins og að þau
hefðu komið fyrirtækinu að
fullum notum.
Af hálfu fyrirtækisins sjálfs
var krafizt sýknu með þeim
rökum, að S hefði aldrei verið
veitt prókúruumboð á löglegan
hátt og hann því ekki getað
skuldbundið fyrirtækið með
því að samþykkja fyrrgreindan
víxil fyrir þess hönd. Skýrði
formaður stjórnar fyrirtækis-
ins svo frá fyrir dómi, að
hann sjálfur ásamt öðrum
manni hefði sérstakt prókúru-
umboð á hendi og kæmi ekki
til mála, að S hefði haft sér-
staka heimild stjórnar fyrir-
tækisins eða formanns hennar
til þess að samþykkja víxil
þann, sem um væri deilt í
málinu.
Dómsniðurstaðan varð sú, að
ósannað væri, að S hefði haft
umboð til þess að samþykkja
víxilinn fyrir hönd fyrirtækis-
ins og var hann því sjálfur
dæmdur skuldbundinn greið-
andi víxilsins sem samþykkj-
andi hans. Dómi þessum var
áfrýjað til Hæstaréttar, sem
komst að sömu niðurstöðu og
héraðsdómarinn og staðfesti
dóminn.
Af dómi þessum verður helzt
ráðið, að það sé sönnunaratriði
hverju sinni, hvort um löglegt
prókúruumboð sé að ræða. En
sönnun um þetta efni verður
naumast einhlýt fyrr en við-
komandi hefur fengið prókúru-
umboð sitt skráð í verzlunar-
skrá og auglýst í Lögbirtinga-
blaðinu. Þá fyrst getur enginn
leyft sér að draga í efa, að
löglega hafi verið frá prókúru-
umboðinu gengið.
, (Heimildir: Isleifui Árnason,
Islenzkur verzlunarréttur;
Hæstaréttardómar o. fl.).
Skortur á upplýsingum
um íslenzk fyrirtæki?
ÍSLENZK FYRIRTÆKI 72 gefur nú víðtækari upplýsingar um ís-
lenzk fyrirtæki en fáanlegar eru á einum stað.
Uppsláttarrit — vöru- og viðskiptahandbók.
Bók, sem stjórnendur og starfsmenn velja.
FRJÁLST FRAMTAK HF.
LAUGAVEGI 178. — SÍMI 82700 - 82302.
FV 8 1972
43