Frjáls verslun - 01.08.1972, Page 31

MÁLFLUTNINGURINN
EKKI SANNFÆRANDI.
Mér er engin launung á því,
að mér hefur ekki fundizt mál-
flutningur verzlunarinnar
mjög sannfærandi, enda árang-
urinn eftir því. Honum verður
að breyta, bæði að formi og
efni. SÍagorð um frjálsa verzl-
un duga aðeins að því marki,
sem á við um afnám innflutn-
ingshafta, gjaldeyrisskömmtun-
ar og kvótakerfis, en ekki þeg-
ar um er að ræða frjálst verð-
lag og álagningu, eða eftirlit
með nringamyndun og einok-
unaraðstöðu. Almenningur ótt-
ast enn fullkomið frjálsræði í
verðlagsmálum og neytendur
gera kröfu til einhvers konar
verðlagseftirlits. Og neytendur
gætu sannarlega sjálfir orðið
virkt eftirlit og aðhald, ef
áhrif þess verða tryggð. Verzl-
unin sjálf þarfnast lagasetning-
ar gegn samkeppnishömlum og
einokunaraðstöðu, eins og
dæmin sanna hér á landi.
Að mínu viti yrði slíkt neyt-
endaeftirlit og lagasetning til
styrkar frjálsri verzlun, eins
og hún getur bezt orðið. En
um leið skulum við viður-
kenna að frelsinu í hugtakinu
„frjáls verzlun“ eru ýmis tak-
mörk sett, sem þarfnast út-
skýringa og viðurkenningar.
Annað dæmi vil ég leggja
áherzlu á.
Barátta verzlunarinnar snýst
ekki um hagnað einstakra
manna eða fyrirtækja, heldur
eðlilegan rekstrargrundvöll og
hagkvæmasta fyrirkomulagið
fyrir neytendur. Að þessu
leyti hefur málflutningur kaup-
sýslustéttarinnar borið of
sterkan keim hagsmunabarátt-
unnar, stundum sérhagsmun-
anna, án tillits til þeirrar þjóð-
félagslegu nauðsynjar, sem
frjáls verzlun og heilbrigð
samkeppni verða að teljast.
FRUMKVÆÐI VERZL-
UNARINNAR SJÁLFRAR.
Ef barátta verzlunarinnar
fyrir bættum hag og betri
stöðu, á að ná árangri, til þess
að hún geti þjónað hlutverki
sínu í þágu neytenda, þá er
að sjálfsögðu frumskilyrði, að
neytendurnir sjálfir, fólkið í
landinu, hafi fullan skilning á
og samstöðu með sjónarmiðum
verzlunarinnar. Til þess að svo
megi verða, þarf verzlunin
sjálf að taka sig saman í and-
litinu:
Samtök verzlunarinnar verða
að hafa frumkvæði að því
að stinga á kýlum, að veita
aðhald og hafa eftirlit með ó-
heilbrigðum verzlunarrekstri,
koma í veg fyrir verzlunarsvik
og fjármálaóreiðu. Slíkt telst
ef til vill til undantekninga, en
eru þó dæmi, sem setja blett
á heildina og spilla áliti þessa
atvinnurekstrar. Verzlunin
sjálf verður að stuðla að og
efla öflug neytendasamtök og
sanngjarna og hófsama verð-
lagningu, og standa vörð um,
að verzlun sé aðeins stunduð
eða rekin af þeim, sem hafa
aflað sér þekkingar og kunn-
áttu. Og verzlunin sjálf verður
að ganga á undan í lýðræðisleg
um samskiptum við starfsfólk-
ið í samræmi við kröfur tím-
ans um atvinnu- og fyrirtækja-
lýðræði.
Meðal þeirra, sem trúa á
gildi miðstjórnarvalds og þá
stefnu að einstaklingunum sé
fyrir beztu, að aðrir en þeir
sjálfir taki ákvarðanir um
gerðir, þarfir og neyzlu þeirra,
— meðal þeirra færist það í
tízku, að ræða um samneyzlu,
sem er að sjálfsögðu andstaða
frjáls og fjölbreytilegs neyzlu-
vals. Af þeirra hálfu er nú tal-
að um fáar en stórar verzlan-
ir, færri og einhæfari vöruteg-
undir, allsráðandi verðlagseft-
irlit. Áður höfðum við heyrt
minnzt á milliliðagróðann, og
arðræningjana í kaupsýslu-
stétt.
VERZLUNIN SKILJI
SINN VITJUNARTÍMA.
Þessar raddir verða hávær-
ari, ef þær fá hljómgrunn með-
al kynslóðar, sem lítur neyzlu-
þjóðfélagið gagnrýnum augum
og kann ekki að meta það
efnalega svigrúm, sem einstakl-
ingarnir búa við. Barátta verzl-
unar, heilbrigðrar verzlunar,
er eklti flokkspólitísk, sem um
er deilt í hagstjórn og athafna-
lífi. Fyrir þá, sem vilja við-
halda og helzt auka þetta
frjálsræði, hlýtur að vera mik-
ilvægt, að verzlunin sjálf skilji
sinn vitjunartíma og dragi
sjálf réttar ályktanir t.d. af
reynslunni af þinginu í vetur.
Það er vonlítið fyrir mig, eða
nokkurn þann, sem hefur af-
skipti af stjórnmálum, og vill
verzluninni vel, að breyta
á eigin spýtur þeim viðhorfum,
sem þar komu fram. Við-
brögð alþingis í þessum mál-
um eins og velflestum málum
öðrum — þau eru ekki upphaf,
heldur afleiðing þess andrúms-
lofts sem ríkir almennt.
ÞAÐ HLAUT AÐ
KOMA AÐ ÞVI....
að einhver tæki
að sér að sjá um
útgáfu félagsblaða eða
annarra rita.
Nú, í fyrsta
sinn, bjóðum við að-
stoð þeirra, sem
hafa reynzluna.
Tökum að okkur að
annast útgáfu-
starfsemi fyrir félög,
félagasamtök og
skylda aðila.
FRJÁLST
FRAMTAK HF.,
Laugavegi 178,
Reykjavík.
FRANCH MICHELSEN
ÚRSMIÐUR
LAUGAVEGI 39
REYKJAVÍK
FV 8 1972
31