Frjáls verslun - 01.05.1973, Síða 32

band við EBE. Blaðafregnir
frá Kína, sem runnar eru und-
an rifjum stjórnarherranna, og
sem birtust eftir 1. janúar sl.
þegar EBE hafði formlega
samþykkt aðild Breta, gengu
svo lar.gt, að minnstu munaði,
að Kinverjar óskuðu Bretum
til hamingju með aðildina. í
umræddum greinum kemur
glöggt fram, að Kínverjar eru
ánægðir með stækkun banda-
lagsins, og eru fúsir að gera
viðskiptasamning við það.
Kínverjar
fagna
stækkun EBE.
Dagblað Alþýðunnar í Pek-
jng skrifaði m.a. um stækkun
EBE: „Vestur-Evrópuríkin
reyna nú að styrkja samstöðu
sína til að draga úr yfirráðum
risaveidanna tvéggjja". Allt
frá þessum tíma, hefur þetta
verið undirtónninn í skoð-
un Kínverja á þessum mál-
efnum. — Kínverskir fjöl-
miðlar hafa greint frá því, að
þetta væri ánægjuleg þróun í
Vestur-Evrópu, enda hefðu
Sovétríkin og Bandaríkin vax-
andi áhyggjur , áf stækkun
bandalagsins. Kínverski for-
sætisráðherrann, Chou En-Lai,
skýrði ífalska utanríkisráðherr-
anum, Guiesppe Medici, frá
því, að ríkisstjórnin í Peking
væri hæstánægð með þróun
sameiningarmála Evrópuríkja.
Chou lét ekki þar við liggja,
heldur tjáði ítalska ráðherr-
anum, að vaxandi samskipti
EBE-ríkjanna mættu ekki ein-
ungis vera á sviði efnahags-
mála, heldur yrðu þau einnig
að vera á sviði hernaðar og
stjórnmála. „Kínverska stjórn-
in óskar eftir því að sambandið
sé ekki eingöngu sjáanlegt, held-
ur verður það að vera raun-
veruiegt“, stgði Chou.
Yfirlýsing hans átti að gefa
til kynr.a, að Kínverjar óskuðu
þess, að hægfara stjórnmála-
þróun EBE-ríkja væri æski-
legri en fyrirhuguð öryggis-
málaróðstefna Evrópuríkja,
sem Sovétmenn eiga hugmynd-
ina að. Ráðstefnan hefur verið
í undírbúningi á fundum í
Helsinki á undanförnum mán-
uðum, en Kínverjar hafa
mesta ímugust á henni.
í opinberum yfirlýsingum
Kínverja, kemur bersýnilega í
ljós, að þeir líta þróun mála í
Vestu."- Evrópu, sem tilraunir
viðkomandi ríkja, til þess að
losna undan því oki, sem þeir
nefna: „afskipta- og yfirráða-
stefnu risaveldanna tveggja“.
„EBE býr við stöðuga ógnun
og samkeppni frá risaveldun-
um, ‘ segja Kínverjar. Ráða-
menn í Peking segjast gera
sér grein fyrir því, að innan
bandalagsins ríki nokkur skoð-
ana- og hagsmunaágreiningur,
en þeir séu samt fúsir til sam-
starfs við bandalagsríkin, eins
og önnur ríkjasambönd, sem
stefna að því að auka eigið
sjálfstæði, þ.e.a.s. án afskipta
risaveldanna.
Sovétmenn
óhressir.
Pekingstjórnin hefur þegar
gert sér raunsæja hugmynd um
EBE, sem gefur til kynna m.a.,
að Kína hafi áhuga á að nýta
hin umfangsmiklu viðskipta-
og stjórnmálatækifæri, sem
skapast með vaxandi samskipt-
um við bandalagið. Þá telja
þeir, að Vestur-Evrópa sé um
það bil að komast inn í nýtt
tímaskeið. sem byggist á vax-
andi sndstöðu gegn yfirráða-
stefnu Sovétríkjanna sem eru
erkióvinur Kínverja nú.
Sovétríkin hafa harðlega
gagnrýnt hinn mikla áhuga
Kínverja á EBE. Fjölmiðlar
Moskvuborgar segja, að Kín-
verjar séu andvígir fækkun í
herjum hernaðarbandalaga
Evrópu og að Kínversku leið-
togarnir hafi tekið höndum
saman við „einokunarkapital-
istana“ í baráttunni gegn
Sovétrikjunum.
Efnahagsbandalagið getur
orðið bitbein í vaxandi deil-
um Kína og Sovétríkjanna á
sviði sljórnmála og hugmynda-
fræði. Bæði ríkin hafa gert
sér grein fyrir breytingum á
valdahlutfallinu í Evrópu og
viðurkenna hana.
Kínverska stjórnin hefur
tekið upp mun umfangsmeiri
utanríkisstefnu eftir að hafa
afskr.'fað hina hörðu Maoista
stefnu menningarbyltingar-
tímabilsins frá 1966 til 1969,
sem að mestu einangraði Kína
frá umheiminum.
Sovétríkin eru aftur á móti
talsvert bundin hugmynda-
fræði flokksins í viðskiptum
sínum við vestræna aðila og
eru ekki jafn fús til þess að
hætta að líta á vestræn hags-
munabandalög, eins og EBE,
sem einskonar botnlanga „ein-
okunarkapitalismans“. Að
þeirra dómi er efnahagssam-
vinnan hluti af umfangsmeiri
áætlun, sem Moskvuvaldið
nefnir „yfirráðastefnu kapital-
ista“. Vestrænir diplomatar
segjast hafa komizt að raun
um, að Sovétmenn geri sér
grein fyrir því, að þróun eðli-
legra samskipta milli komm-
únistaríkja Austur-Evrópu og
EBE sé undir því komin að
vikið verði frá kennisetningum
hugmyndafræðinnar.
1000 milljón manna
markaðssvæði.
Ef EBE og Kínverjar gera
með sér fríverzlunarsamning,
skapast fjölmennasta markaðs-
svæði veraldar með 1000
milljónir manna innan sinna
vébanda. Takist hinsvegar sam-
band milli kommúnistaríkja
Austur-Evrópu og EBE, verða
600 milljónir manna innan vé-
banda viðskiptasvæðisins.
Vaxandi áhugi Kínverja á
samskiptum við EBE hefur
haft slæm áhrif á samskipti
þeirra við Albaníu. Ríkis-
stjórn Albaníu segir, að landið
sé hið eina í heiminum, sem
fylgi Stalínistastefnu og óttist
það því samband Kína og EBE
mjög mikið. Um árabil voru
Albanar hugfangnir af rétttrú-
arstefnu Kínverja. Sérfræð-
ingar í málefnum umræddra
ríkja segja, að ágreiningur
ríki nú í sambúð þeirra, eftir
að Kínverjar tóku upp frjáls-
ari stefnu í utanríkismálum,
sem m.a. varð til þess að
Nixon, forseti Bandaríkjanna,
kom í opinbera heimsókn tií
Peking.
Albaníustjórn hefur tekið
mjög fjandsamlega afstöðu
gagnvart Efnahagsbandalagi
Evrópu. Dagblaðið „Zeri“ í
höfuðborg landsins, Tiriana,
heldur því fram, að banda-
lagið stefni að því að „arðræna
hinar vinnandi stéttir banda-
lagsnkjanna.“ Hoxha, forsæt-
isráðherra, hefur talsverða ó-
líka skoðun á EBE, en Kín-
verjarnir. Hann segir, að það
sé ætlun EBE að koma á fót
„nýju risaveldi kapitalista,
sem hafi sömu stefnu og sjón-
armið og Sovétríkin og Banda-
ríkin“. Þrátt fyrir vaxandi
skoðanamun í Albaníu og
Kína, eru Albanir mjög háðir
Kínverjum efnahagslega og
þiggja mikla aðstoð frá þeim.
Sovétríkin hafa ætlað sér að
hagnast á ágreiningnum og
sent útsendara til Albaníu, en
þeir hafa fengið heldur kulda-
legar móttökur þar.
24
FV 5 1973