Frjáls verslun - 01.01.1977, Blaðsíða 18

staklega við um Moskvu. Göt-
urnar voru svo sem ekki auðar
fyrir þremur árum, en það var
langt frá því að umferðin væri
mikil. Nú þurfa menn að glíma
við vanda, sem ýmsir Banda-
ríkjamenn kannast við, að
finna bílastæði.
í upphafi fannst mér fólk í
Moskvu miklu betur klætt en
ég átti von á. Ekkert líkt því
sem gerist í New York eða
London, að sjálfsögðu, en alls
ekki þunglamalega og litlaust.
Þetta hefur enn batnað en
framfarirnar hafa fyrst og
fremst orðið hjá evrópskum
Sovétmönnum og þar eru þær
mjög áberandi. Meira er um
innflutt föt og skó. Fataefni
eru betri. Eftirlíkingar af vest-
rænni tízku koma fyrr fram á
sjónarsviðið og valda forráða-
mönnum fataiðnaðarins, sem
vilja gera áætlanir fjögur eða
fimm ár fram í tímann, sárum
vonbrigðum.
Sp.: — Svo vikið sé að öðru
umræðuefni: Telur þú, að
sovézk alþýða og stjómvöld
trúi í raun og: veru á slökun
spennu milli austurs og vest-
urs?
Sv.: — Fólkið trúir hverju
sem stjórnin segir, eða þykist
alla vega gera það. Sá dagur
líður tæpast, að stjórnin endur-
taki ekki, hve sterklega hún
trúi á ,,détente“.
Það er þó blæbrigðamunur
á þessu hugtaki hjá þeim og
okkur. Kannski er rétt að
ímynda sér slökun spennu eins
og pvramída. Efst á oddmjóum
topni er verið að forða heimin-
um frá kiarnorkustvrjöld. Sov-
étmenn hafa að sjálfsöeðu
hug á því og mikið til af sömu
ást.æðum og við.
Um miðbikið eru svo sam-
skioti eins og verzlun, skipti á
vísinda- og menntamönnum,
sameiffinlegar geimferðir og
rannsóknir. Sovétmenn hafa
hug á öllu þessu og ennfremur
að hagnast sem mest siálfir á
hverjum samningi og öllum
viðskiptum.
Við þetta er ekkert að at-
huga. í sannleika sagt eru harð-
soðnir eiginhagsmunir beggja
aðila líklegast miklu betri und-
Innganga í
kommún-
istaflokk-
inn er
eina
framavonin
þangað
komast
ekki nærri
allir Sovét-
þegar.
irstaða góðra samskipta við
Sovétríkin en óljóst blaður um
að „vera í takt við tíðarand-
ann“. Þetta er uppáhaldsorða-
tiltæki þeirra í Moskvu, sem
ég hef aldrei skilið.
Neðst 1 pýramidanum er
svo eðlislæg samkeppni milli
tveggja mjög ólíkra hagkerfa
og hollusta Sovétmanna við
þá hugsjón að kommúnisminn
muni að lokum ríkja um heim
ailan. Þeir segja þetta óviðkom-
andi „détente“ og ég held við
ættum að taka þá á orðinu.
Ekkert viðskiptamagn, her-
málasamkomulag eða menning-
arsamskipti munu mýkja af-
stöðu ráðamanna í Kreml að
þessu leyti. Það eru okkar mis-
tök, ef við höldum ekki á mál-
um varðandi slökun spennu í
samræmi við þær viðvaranir,
sem Sovétmenn gefa okkur oft
og opinskátt.
Sp.: — Af hverju verja þeir
æ meiri fjármunum til her-
mála og smíði nýrra og full-
kominna vopna?
Sv.: — Vegna undirstöðunn-
ar í pýramidanum, sem ég var
að lýsa. Sovétmenn hafa þá
trú, að friður byggist á styrk,
brátt fyrir alla gagnrýni þeirra
á bandaríska leiðtoga, sem
halda hinu sama fram.
Enginn utanaðkomandi getur
átt þess von að skilja til fulln-
ustu hugsanaganginn, sem á sér
stað í miðstjórn kommúnista-
flokksins. En svo virðist sem
undir niðri búi ótti við Vestur-
lönd, og þá fyrst og fremst
um að Bandaríkin myndu
ráðast til atlögu ef þau
hefðu yfirburði á hernaðarsvið-
inu. Núverandi ráðamenn í
Sovétríkjunum ætla þess vegna
ekki að hætta á að verða
Bandaríkjunum minnimáttar
hvað sem tautar.
Annað blandast þarna inn í.
Vegna fenginnar reynslu verða
Sovétleiðtogarnir að gera sér
grein fyrir að gagnger breyt-
ing yrði á afstöðu Austur-
Evrópuríkja til þeirra, ef nær-
vera sovézks hervalds væri ekki
áþreifanleg. Og Sovétmenn ótt-
ast Kínverja.
Sp.: — Hvað um uppbygg-
ingu sovézka úthafsflotans?
Hefur hún aðeins verið í varn-
arskyni?
Sv.: — Nei, alls ekki. Hún
er dæmigerð fyrir útþenslu
scvézks valds til fjarlægari
heimshluta. Niðurlægingin, sem
þeir urðu að þola í Kúbudeil-
unni 1962, þegar þeir gátu ekki
beitt hefðbundnu valdi þvert
yfir Atlantshafið, olli straum-
hvörfum. Sovétleiðtogarnir á-
kváðu, að slíkt skyldi aldrei
henda þá oftar. Valdataka
Marxista í Angóla er ekkert
aðalatriði fyrir Sovétleiðtogun-
um heldur hitt að þeir skyldu
geta beitt valdi mörg þúsund
kílómetra í burtu þegar Banda-
ríkin gátu ekkert gert eða
héldu allavega að sér höndum.
Þetta þýðir ekki að Sovét-
ríkin ætli að hefja innrás í
önnur lönd eða láta leppa sína
gera það fyrir sig, eða taka
upp byssuleiki sem sjálfsagðan
þátt í alþjóðasamskiptum. Þetta
þýðir að þeir eru staðráðnir í
að blanda sér í málin og fá
aðstöðu til að beita áhrifum
sínum um alla veröld.
18
FV 1 77