Frjáls verslun - 01.01.1978, Side 25

innanlands með 50% þess
mannafla sem nú starfar að
landbúnaði", og nú vitnar hann
aftur í skýrslu Rannsóknarróðs
ríkisins um þróun landbúnaðar
frá október 1976, og nú á bls.
170. Þar er gert ráð fyrir að
framleiðslumagn takmarkist
við innanlandsþarfir og stefnt
að lágmarksmannafla við land-
búnað. Útflutningi kjöts- og
mjólkurvara yrði hætt, en í
staðinn yrðu þessar vörur flutt-
ar inn í slöku árferði.
Þá er gert ráð fyrir að búin
muni stækka og því fækka að
miklum mun, eða mdður í u.þ.b.
2000 næstu 10 árin og yrði um
að ræða 1000 bú með 490 fjár
og 1000 bú með 30 mjólkurkýr.
Bráðeinfalt mál, ekki satt9
Sakar ekki að lítá á það hvernig
þessi skoðun R.H. er fram kom-
in og þá hvort og hvernig hún
fær staðist eða ekki. Þótt settar
séu fram margar tölur og full-
yrðingar í grein R.H., er hvergi
getið um neinar heimildir, þeg-
ar frá eru taldir óskilgreindir
bændafundir, nema ein þ.e.
skýrsla. Rannsóknarráðs um
þróun landbúnaðar frá því i
okt. 1976. Það er hins vegar til
allgóð skýring á því, þar eð
Reynir Hugason er einn af höf-
undum skýrslunnar. Sú skýring
er þó tæpast nógu góð fyrst
hann nefnir ekki aðrar heimild-
ir um aðrar svipaðar tölur og
fulyrðingar. Hann vill greini-
lega hampa skýrslunni og þá
ekki síst leið 2 í henni, sem að
öllum líkindum er honum að
skapi og því líkleg til að vera
frá honum til komin, en höf-
undar skýrslunnar voru alls 10
að R.H. meðtöldum, þar af 4
verkfræðingar, einn fram-
kvæmdastjóri, tveir búfjár-
fræðingar, einn búnaðarhag-
fræðingur, einn bóndi auk rit-
stjóra Freys.
Á bls. 163 og 164 í áður-
nefndri skýrslu Rannsóknai--
ráðs eru settir fram nokkrir
þættir þar sem „fjölþættu hlut-
verki“ landbúnaðar er lýst áð-
ur en gerð er „tilraun til að spá
um framtíð landbúnaðarins“
eins og þar segir. Á meðal þess-
ara þátta eru þessir tveir:
,.D. Hann skapar þjóðfélaginu
það öryggi, sem felst í að
framleiða sem mest af mat-
vælum sjálft eða geta fram-
leitt þau, ef aðflutningar
teppast eða matvæli verða
á annan hátt torfengin.
E. Hann hefur menningarlegt
og félagslegt gildi, sem
felst m.a. í fjölbreytni at-
vinnuvegarins og nýtingu
hans á fjölmörgum nátt-
úrugæðum, snertingu
þeirra, sem að honum
vinna við náttúru lands-
ins, samstarfi kynslóðanna,
félagslegri hefð og því að
sveitirnar eru ómissandi í
byggðakeðju landsins."
Sem sagt nefndin er sammála
um að undir landbúnað á þjóð-
in öryggi að sækja, hann er
vagga íslenzkrar menningar
eins og oft hefur áður verið
sagt, hann er tengiliður við
uppruna vorn, mold jarðar,
náttúruna og án framfærslu
sveitanna af honum er öll fé-
lagsstarfsemi þar, og þar með
byggðastefna, glötuð.
Nú taka nefndarmenn til að
spá, og þá að sjálfsögðu vænt-
anlega þannig að sjálft hlut-
verk atvinnuvegarins glatist
ekki að maður skyldi halda.
ÞRJÁR HUGSANLEGAR
LEIÐIR
Nefndar eru þrjár hugsan-
legar leiðir, nr. 1, sem er nán-
ast óbreytt, þeirri sem nú er
við lýði, nr. 2, sem þegar er
nefnd og nr. 3, en með henni
er stefnt að því að gera land-
búnaðarvöru samkeppnishæfa
á erlendum mörkuðum og stór-
auka framleiðsluna. Á bls. 166
segir að „f reynd kann raun-
veruleg stefna að verða blanda
af þessum leiðum“.
Samkvæmt skýrslunni munu
allar þessar stefnur hafa a.m.k.
tvennt í för með sér, en það er
aukin tækni og stærri bú. Hvað
því fyrra viðvíkur vísa ég alveg
til greinar Magnúsar Óskars-
sonar tilraunastjóra og kennara
á Hvanneyri í 12. tbl. Freys
1977 og greinar Bjarna E. Guð-
leifssonar tilraunastjóra í 15.
tbl. Freys 1977. Koma þeir
reyndar inn á bæði þessi atriði
og ýmislegt fleira, en hér verð-
ur aðeins staldrað við bústærð-
ina.
Lítum á þættina tvo, sem
nefndin setur fram sem hluta
af hlutverki landbúnaðar, sem
hlýtur því að vera forsenda eða
alla vega ómissandi þáttur í
hvers konar framtíðarspá um
landbúnað. En er hægt að
hugsa sér öllu meiri andstæður,
öllu ósamrýmanlegri hluti en
leið 2 og þessa tvo þætti? Leið
2 gerir ráð fyrir óöryggi í fram-
boði á landbúnaðarvörum, fyrst
ekki má tryggja mjólk og kjöt
i öllu árferði. Þá gerir hún eins
og hinar leiðirnar allar, ráð
fyrir stækkun, og þar með stór-
felldri fækkun búa. Er sú þró-
un líkleg til þess að auka fé-
lagslegt gildi landbúnaðar?
Hafa bændur þá frekar tíma tii
menningariðkana? Geta þeir og
þeirra fólk með hjálp tækninn-
ar komist í nánari snertingu
við náttúruna? Og að síðustu:
er stækkun og fækkun búa lík-
leg til þess að styrkja byggða-
keðju landsins? Mitt svar við
öllum þessum spurningum er
nei.
LÖGMÁL VISTFRÆÐINNAR
Reynir Hugason og hans lík-
ar verða að taka sig til, ef þeir
ætla að verða gjaldgengir í um-
ræðum um þessi mál. Það
fyrsta er tvímælalaust að hætta
að beita „einföldustu útreikn-
ingum“ til þess að leysa slík
vandamál, sem eðli sínu sam-
kvæmt eru flókin, og ekki bara
það, þau lúta ekki nærri alltaf
venjulegum tölfræðilögmálum
og allra síst beinum hlutfalla-
reikningi og prósentum af því
að þau hafa sál. Enda hlýtur at-
vinnuvegur svo tengdur nátt-
úrufari og lífriki landsins að
fylgja lögmálum vistfræðinnar
að verulegu leyti. Reynir og
fleiri býsnast mikið yfir þeirri
byrði, sem neytendur þurfa að
bera, er skapast af offram-
leiðslunni, sem fer að öllum
likindum yfir 10% mörkin.
Þetta er auðvitað óæskilegt,
enda var samþykkt mjög merk
tillaga á aðalfundi Stéttarsam-
bands bænda 1977, sem gengur
PV 1 1978
25