Frjáls verslun - 01.03.1999, Blaðsíða 65

samstarfi við Verslunarráð íslands og hafa Vilhjálmur Egilsson, Herbert
Guðmundsson og Birgir Ármannsson komið þar mest við sögu. Þá hefur
lengst af einnig verið náið samstarf við Ameríska sendiráðið sem stutt hef-
ur við bakið á þessari starfsemi. Eg tel á engan hallað þó þáttur Charles
Cobbs sendiherra, sem hér var á árunum 1989 til 1992, sé sérstaklega
dreginn fram. Hr. Cobb er mikill eldhugi og hefur einstakt lag á því að láta
hlutina gerast í kringum sig. Einnig má nefna menn eins og Hilmar Fen-
ger, Guðjón B. Olafsson og Olaf 0. Johnson, sem störfuðu mikið að þess-
um málum.“ -
Mikilvægasti markaðurinn „Bandaríkin hafa verið einn mikilvægasti út-
flutningsmarkaður íslands bæði fyrir sjávarafurðir, iðnað og tæknivörur.
Á sjöunda áratugnum fór um 30% alls útflutnings til Bandaríkjanna en á sl.
ári var hlutfallið á milli 13% og 14%. Þessa breytingu má að talsverðu leyti
rekja til aðildar íslands að Fríverslunarbandalagi Evrópu, EFTA, og síðar
samningnum um Evrópska efnahagssvæðið, EES, sem hefur greitt fyrir
auknum viðskiptum við Evrópulönd."
Innflutningurinn frá Bandaríkjunum hefur ekki breyst jafnmikið en
hefur sveiflastfrá 7%-14% af heildarinnflutningi og eru Bandaríkin enn eitt
mikilvægasta viðskiptaland Islendinga. Helstu útflutningsviðskipti íslend-
inga við Bandaríkjamenn felast í útflutningi á fiski, en um 70% af vöruút-
flutningi Islands til Bandaríkjanna eru sjávarafurðir. Innflutningurinn frá
Bandaríkjunum hefur verið sveiflukenndari. Um er að ræða fleiri vöruteg-
undir sem hingað koma. Þar vega þyngst bílar, vélar og tæki af ýmsu tagi,
en einnig er mikill innflutningur frá Bandaríkjunum á ýmiss konar iðn-
varningi, matvælum og efnavöru. Þá má ekki gleyma þjónustuviðskiptum
milli landanna en þau eru einnig talsverð.
Samningar EFTfl og Kanada Á undanförnum árum hafa möguleikar á frí-
verslunarsamningi við NAFTA verið kannaðir. Undir forgöngu EFTA hafa
fríverslunarsamningar EFTA og Kanada verið ræddir. Mögulegt er að frí-
verslunarsamningar sem þannig kynnu að verða gerðir geti síðan leitt til
samninga um tollaívilnanir milli EFTA og Bandaríkjanna.
„Meira er um að almennar vörutegundir séu fluttar hingað til lands frá
Bandaríkjunum en til annarra landa í Evrópu. Þetta er einkum áberandi
í matvöruverslun. Það kemur sennilega til af því að meiri hefð er fyrir
bandarískum vörum hér á landi heldur en annars staðar. Að auki hafa Is-
lendingar sótt menntun sína meira til Ameríku en aðrar Evrópuþjóðir hafa
gert. Islendingar hafa búið þar í lengri eða skemmri tíma í miklu ríkari
mæli heldur en aðrar Evrópuþjóðir. Við þekkjum þess vegna bandarískar
hefðir og menningu betur en þær.“
Hindranir vegna EES-reglna um vörumerkingar Ég tel ákaflega mikilvægt
að viðhalda þessum markaðstengslum við Bandaríkin og hafa verið byggð
upp í tímans rás. Tollameðferð á vörum frá Evrópumörkuðunum hefrir leitt
til þess að viðskipti hafa í æ meira mæli beinst þangað. Viðskipti við Banda-
ríkin eiga á brattann að sækja vegna þeirra samninga sem gerðir hafa ver-
ið við Evrópu. Ymsar hindranir draga úr samkeppnishæfni bandarískra
vara. Má þar nefha vörumerkingar sem eru með öðrum hætti í Bandaríkj-
unum en í Evrópu. Bandarískar merkingar veita jafn víðtækar upplýsingar
og þær evrópsku - en þær eru einfaldlega öðruvísi. í Bandaríkjunum byggj-
ast merkingar til dæmis á því að efnisinnihald í hveijum skammti er til-
greint en í Evrópu er kveðið á um efnisinnihald m.v. 100 grömm. Þetta er
ekki mikill munur og veitir kaupandanum alveg jafn góðar upplýsingar.
Samkvæmt samningum íslands við EES eiga merkingar á Islandi að fara
eftir evrópskum reglum. Islenskar eftirlitsstofnanir hafa gengið mjög hart
fram í þessu merkingarmáli og gert mörgum innflytjendum amerískra vara
erfitt fyrir. Er þvi mikilvægt að samkeppnisstaða bandarískra vara verði
jöfinuð miðað við það sem hefur verið að gerast í Evrópu." [H
/
)
(
>
I
Framtíðin-væntingar
t
1 Fisksalan vestanhafs mun miðast meira við sérhæfðar kröfur
neytenda.
2 Aframhaldandi vöxtur í sölu á vélum og tækjum fyrir banda-
rískan matvælaiðnað. (Marel).
3 Tækifæri á bandarískum sælkeramarkaði.
4 Aukin sala á ullarvörum og kuldagöllum.
5 Islenski hesturinn verður áfram í hávegum haföur vestanhafs.
B Tækifæri tengd lífeðlisfræði og fyfiaframleiðslu.
7 Stóraukin sala á íslenskum hugbúnaði vestahafs.
8 Áframhaldandi vöxtur Flugleiða vestanhafs en félagið flýgur
1.800 flug á ári frá Norður-Ameríku.
9 Aukin tækifæri í ferðaþjónustu og kvikmyndagerð.
10 Vöxtur í siglingum Eimskips og Samskipa með auknum við-
skiptum við Bandaríkjamenn.
/ 11 Ymsir möguleikar á sviði ráðgjafar, sérstaklega á sviði hug-
búnaðargerðar.
/ 12 Sérleyfi „franchise" verða enn algengari.
r 13 Verðbréfaeign Islendinga vestanhafs mun enn stóraukast og
hugsanlega fara einhver íslensk fyrirtæki á hlutabréfamarkað
vestra á næstu árum.
Viðskipti íslands og Bandaríkjanna
*
f
10
11
1 Viðskipti Islendinga og Bandaríkjamanna voru sáralítil allt
fram að fyrri heimsstyijöldinni, 1914.
2 Eimskipafélag Islands, sem stofnað var árið 1914, hóf reglu-
bundnar siglingar til New York árið 1915 og hafði um hríð tvö
skip í förum vestur til 1920. Vegna lítilla viðskipta þjóðanna á
millistríðsárunum lágu siglingar félagsins til Bandaríkjanna
niðri flest millistríðsárin. Nítján árum síðar, eða 1939, hóf Eim-
skip að sigla aftur til Bandaríkjanna
3 Samband íslenskra samvinnufélaga, SÍS, opnaði markaðsskrif-
stofu í New York árið 1917 og rak hana til ársins 1920.
4 Arið 1936 var fyrsti íslenski farmurinn af frystum fiski sendur
vestur til Bandaríkjanna.
5 Verslunarsamningur við Bandaríkin var undirritaður í Reykja-
vik í ágúst 1943 og var það jafnframt fyrsti viðskiptasamning-
ur ríkjanna.
6 Marshall-aðstoðin á tímabilinu 1948 til 1953 var efnahagsað-
stoð sem gerði íslendingum mögulegt að ráðast í miklar virkj-
anaframkvæmdir.
7 Loftleiðir voru stofnaðar í mars 1944. Þremur árum síðar,
1947, hóf félagið að fljúga til Bandaríkjanna — og árið 1953 hóf
það að reglubundið ílug á milii Evrópu og Bandaríkjanna með
viðkomu í Keflavík.
8 Ferðamannaþjónusta er einhver umsvifamesta atvinnugrein
Islendinga og í áratugi voru Bandaríkjamenn þeir ferðamenn
sem mest sóttu landið heim.
9 Fisksölufyrirtækin Coldwater Seafood Corporation og
Icelandic Seafood Corporation eru ásamt Flugleiðum og Eim-
skip helstu íslensku fyrirtækin í Bandaríkjunum.
Það var árið 1947 sem Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna, SH,
stofhaði dótturfyrirtækið Coldwater Seafood. SÍS stofnaði
dótturfyrirtæki sitt Iceland Seafood Corporation árið 1951.
Alafoss og Iðnaðardeild Sambandsins náðu um tíma mjög góð-
um árangri í sölu ullarfatnaðar í Bandaríkjunum — sem og fyr-
irtækið Hilda.
12
Það hefur einkennt viðskiptin við Bandaríkjamenn að við höf-
um selt þeim meira en við höfum keypt af þeim. Gagnkvæm
vöruskipti hafa aldrei tíðkast við Bandaríkjamenn og því hafa
viðskipti við þá skilað okkur mikilvægum gjaldeyristekjum.
/
65