Frjáls verslun - 01.03.1999, Blaðsíða 51

Pétur Jónsson RE er yngsti togarinn í flotanum, smíðaður í Noregi 1997. Hann er eingöngu
gerður út til rœkjuveiða.
SJÁVARÚTVEGUR
„Guggan“, eins og hún var yfirleitt kölluð,
kom til landsins heyrðust efasemdaraddir
sem töldu að skipið væri alltof dýrt og
íburðarmikið og rekstrargrundvöllur fyrir
því væri nákvæmlega enginn. Asgeir
kapteinn sussaði á menn og sagði það
einkamál eigendanna hvert kaupverðið
hefði verið og ef skipið veiddi fyrir 500
milljónir á ári að aflaverðmæti myndi allt
fara vel.
Aldrei fékkst nákvæmlega upp gefið
hvert kaupverð skipsins var þrátt fyrir
ýmsar vangaveltur og heyrðust tölur allt
frá einum milljarði upp í 1,8 milljarða.
Raunverulegt kaupverð mun hafa verið um
miðja vegu milli þessara talna, eða um
1.600 milljónir króna.
Árið áður en Guðbjörg kom til landsins
kom Vigri RE til Reykjavíkur, nýr frá
Flekkeijord í Noregi. Vigri mun hafa kost-
að um 1.000 milljónir og er enn gerður út
af Ögurvík og heyrist ekki annað en sú út-
gerð gangi vel.
Um líkt leyti og Guðbjörg kom til
landsins kom annar nýsmíðaður togari frá
Noregi. Það var Arnar HU sem var í eigu
Skagstrendings á Skagaströnd. Það fór því
ekki hjá því að margir bæru skipin saman,
bæði hvað varðaði verð og rekstrargrund-
völl. Kaupverð Arnars var ekki heldur gef-
ið upp en útgerðin átti ekki eins mikinn
kvóta til þess að veiða eins og Hrönn og
fljótlega viðurkenndi útgerð Arnars að
menn hefðu reist sér hurðarás um öxl með
smíðinni.
Guðbjörg seld Guðbjörgin sótti sjóinn fast
fyrstu tvö árin eftir heimkomuna og ekkert
heyrðist um erfiðan rekstur. Það var síðan
í árslok 1996, rúmum tveimur árum eftir
heimkomuna að útgerðarfyrirtækið
Hrönn var sameinað Samherja á Akureyri.
Þá urðu margir til þess að rifja upp fyrri
hrakspár og fullyrða að erfiður rekstur
hefði knúið eigendurna til sölu. Hvorki Ás-
geir né forsvarsmenn Samherja léðu máls
á þessum spádómum og Samherjamenn
sögðu að hvernig sem allt veltist yrði Guð-
björgin áfram flaggskip íslenska flotans og
gerð út frá ísafirði. Ásgeir sagðist vera að
setjast í helgan stein og vera frjáls að því að
selja þeim sem vildu kaupa sitt fyrirtæki.
Enn líða tvö ár og í byrjun þessa árs var
skýrt frá því að Samherji hefði selt Guð-
björgina úr landi til Deutsche Fischfang
Union í Cuxhaven í Þýskalandi sem er
reyndar að 99% í eigu Samheija.
í þessu sambandi er rétt að rifja upp að
í ársbyijun 1996 gáfust eigendur Arnars
upp á útgerðinni og seldu skipið góða af
höndum sér tíl Grænlands eför tveggja og
hálfs árs útgerð. Söluverð skipsins var þá
einn milljarður en þá var verð á nýsmíði
talið vera um 1300 milljónir. í staðinn var
keyptur annar og eldri Arnar, smíðaður
1986 og gerðar á honum verulegar endur-
bætur.
Þau tvö ár sem Arnar HU var gerður út
var aflaverðmætí skipsins 500-550 milljónir
hvort ár en hefði, samkvæmt útreikning-
um útgerðarinnar, þurft að ná 700 milljón-
um árlega.
Þeir yngstu eru á rækjuveiðum Guðbjörg
ÍS var meðal allra yngstu skipa í togaraflot-
anum og eftir söluna á henni verður með-
alaldur íslenskra togara 19.0 ár og hækkar
örlítið. íslenskir togarar á skrá í ársbyijun
1999 eru 102. Til samanburðar má geta
þess að meðalaldur allra íslenskra þilfars-
skipa að skuttogurum meðtöldum er 21 ár
skv. upplýsingum frá Siglingamálastofnun.
Af örlögum Arnars og nú Guðbjargar
mætti ef tíl vill draga þá ályktun að íslensk-
ir útgerðarmenn hefðu ekki bolmagn til
þess að endurnýja togaraílotann og því væri
tekið fyrir eðlilega framþróun í flotanum.
Tvö yngstu skipin í togaraflotanum eiga
það sameiginlegt að vera gerð út eingöngu
tíl rækjuveiða og sækja mikið í veiðar utan
landhelginnar. Þetta eru annars vegar
Helga RE, sem er smíðuð í Noregi 1996,
og hinsvegar Pétur Jónsson RE, sem var
smíðaður í Noregi 1997. Bæði skipin eru
gerð út frá Reykjavík.
Ef við lítum á aflahæstu togarana sem
stunda bolfiskveiðar kemur í ljós að yngstu
skipin eru Blængur NK, smíðaður á Spáni
1993, Baldvin Þorsteinsson EA, smíðaður í
Noregi 1992, og Þerney RE, smíðuð í Nor-
egi 1992. Þessir þrír togarar eru í eigu öfl-
ugustu útgerðarfyrirtækja landsins. Síld-
arvinnslan á Neskaupstað á Blæng, Sam-
herji á Baldvin Þorsteinsson og Grandi á
Þerney. Rækjutogararnir tveir, sem eru
nýjastír allra í flotanum, eru hinsvegar í
einkaeign ef svo má að orði komast. Ár-
mann Ármannsson er aðaleigandi Helgu
og Pétur Stefánsson er eigandi og að hluta
skipstjóri á Pétri Jónssyni. Bæði skipin eru
gerð út frá Reykjavík.
Það er stundum talað um skuttogara-
byltinguna í íslenskri togaraútgerð sem
hófst af kraftí eftír 1970. Talsvert er deilt
um það hver geti talist fyrstí íslenski skut-
togarinn en ílestír hallast að því að Barði
NK, sem kom til landsins í desember 1970,
hafi verið fyrstur. Vigri RE, sem kom tíl
landsins í október 1972, var hinsvegar
fyrstí skuttogarinn sem var smíðaður sér-
staklega fyrir Islendinga.
ENGIN FRAMÞRÓUN
flf örlögum flrnars og nú Guðbjargar mætti ef til vill draga þá ályktun að íslenskir út-
gerðarmenn hefðu ekki bolmagn til hess að endurnýja togaraflotann og hvi væri tekið
fyrir eðlilega framhróun i flotanum.
H0RFT TIL FRAMTÍÐAR
„Við erum að láta smíða fyrir okkur nýtt og stórt fjölveiðiskip sem mun koma inn i
skipastól Samherja í stað Guðbjargar. Við erum fyrst og fremst að horfa til framtíðar."
- Þorsteínn Már Baldvinsson
51