Frjáls verslun - 01.03.1999, Blaðsíða 48

ENDURSKOÐUN
til en ekM við greiðslu til þess að
virða regluna um samjölhun gjalda á
móti tekjum. Af þessu má vera ljóst
að efdrlaunakostnaður stofnana eða
fyrirtækja sem tekist hafa á hendur
þessa ábyrgð á lífeyrisgreiðslum er
miklu hærri en þeirra fyrirtækja sem
eingöngu þurfa að greiða mótframlag
í lífeyrissjóð starfsmanna.
Eins og þeir vita sem fylgst hafa
með þessu máli á undanförnum
árum, þá er hér um gífurlega háar
fjárhæðir að ræða og geta þessar eft-
irlaunaskuldbindinga skipt milljörð-
um ef ekki hundruðum milljarða
króna, eins og í tilviki ríkissjóðs.
Augljóslega skiptir því meginmáli
hvaða forsendur eru gelhar við út-
reikninga á þessum skuldbindingum.
Hvað varð um 2 milljarða? Ein af
þessum forsendum er ákvörðunin
um hvaða reiknivexti skuli nota við
núvirðisfærslu framtíðargreiðslna.
Algengt mun vera að trygginga-
stærðfræðingar noti um 3,5% vexti í
þessu skyni og tákna þeir vextir
ávöxtun lífeyrissjóðanna á eignir
þeirra umfram kaupgjaldsbreytingar
og er þá miðað við reynslu síðustu
ára. En þó að þessi aðferð geti verið
góð og gild frá sjónarhóli trygginga-
stærðffæðingsins er ekki sjálfgefið
að reglur reikningshaldsins staðfesti
hana. Samkvæmt reglum Alþjóðlegu
reikningsskilanefndarinnar og
bandaríska reikningsskilaráðsins
skal nota þá vexti við núvirðisfærsl-
una sem unnt væri að greiða skuldina
upp við (e. settlement rate). Liggi
slíkir vextir ekki á lausu skal nota
vexti sem endurspegla ávöxtun á góð
langtímaskuldabréf. Nú liggur fyrir,
til dæmis að taka, að Landssíminn hf.
greiddi upp skuldbindingar sínar við
Lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins sem
tryggingastærðfræðingur mat á 10
milljarða króna. Hins vegar brá svo
við þegar skuldin var greidd, að nafn-
verð skuldabréfanna sem gefin voru
út til greiðslu skuldarinnar nam að-
eins um 8 milljörðum króna, en bréf-
in báru 6% vexti umfram verðtrygg-
ingu og voru til 25 ára á útgáfudegi.
Hér skýtur óneitanlega skökku við.
Fyrst skuldin var greidd upp er hún
skráð á 8 milljarða króna, en ef hún
hefði ekki verið greidd upp, þá hefði
Landssíminn hf. sýnt 25% hærri skuld
í bókum sínum; þetta misræmi stenst
ekki skoðun reglna reikningshalds
en hér er gefið að um eðlilegt uppgjör
á milli aðila hafi farið fram. Og af
þessu tilefni hlýtur sú spurning að
vakna, hvort bókfærðar eftirlauna-
skuldbindingar þeirra fyrirtækja og
Öruggt kostnaðareftirlit
■■■■■ •• YJ/u ■
Allur bílakostnaður á einn reikning
■■■■■■■ —^ __■•■■■■■■■
Afsláttur hjá um 60 fyrirtækjum I
Þú færð upplýsingar um Olískortið í síma: 515 1241
stofnana sem ábyrgst hafa skuldbindingar af þessu
tagi séu ekki oftaldar af þessum sökum um veruleg-
ar fjárhæðir.
Yfirmenn í ríkiskerfinu Önnur hlið á þessu máli er
sú, að tryggingastærðfræðingar leggja mat á
greiðslugetu Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins. Gef-
um okkur að hún hafi verið 22% í árslok 1997, þ.e. fyr-
irtæki og stofnanir sem greiða fyrir starfsmenn sína
í sjóðinn þurfa að fjármagna það sem á vantar, eða
78%. (Neikvæð ávöxtun á eignir lífeyrissjóðsins á átt-
unda áratugnum og afturvirkar breytingar á eftir-
launakjörum skýra þennan halla að talsverðu Ieyti). í
þessu sambandi lætur tryggingastærðfræðingur líf-
eyrissjóðsins ekki blekkjast af eignfærðu verðmæti
framtíðargreiðslna inn í lífeyrissjóðinn sem hann
einn lífeyrissjóða í heiminum færir til eignar. Gefum
okkur einnig að greiðslugetan hafi rýrnað á árinu
1998 og sé í árslok þess árs 18%. Ekki er ósennilegt
að eitthvað í þessa veru hafi gerst, enda voru gerðar
breytingar á stofni tíl greiðslu eftírlauna. Því er
þannig farið, að ýmsir starfshópar hafa fengið þá
launabreytingu á síðustu missirum að föst laun
þeirra hækka en yfirtíð fellur niður að sama skapi.
Sú breytíng hefur einkum tekið tíl yfirmanna í rikis-
kerfinu en hún hefur gífurleg áhrif á eftirlaun þeirra
og þá um leið á stöðu lífeyrissjóðsins; og af sjálfu leið-
ir að þessi breyting á launakjörum dylur raunveru-
lega launahækkun tíl þessara aðila. Ef allir starfs-
menn ríkisins (í B-deild) fengju sams konar breyt-
ingu á árinu 1999, má ætla að greiðslugeta lífeyris-
sjóðsins myndi rýrna enn meira á því ári en hún
gerði árið á undan.
Lífeyrisjóður starfsmanna ríkisins Það mun vera
stefna stjórnvalda að hallinn á Iifeyrissjóði starfs-
manna ríkisins, sem hér er gefin 84% í árslok 1998,
skiptíst að tiltölu á þær stofnanir og fyrirtæki sem
greiða til hans. Það þýðir að stofnun eða fyrirtæki,
sem áttí enga starfsmenn sem fengu þær kjarabætur
sem leiddu til rýrnunar á greiðslugetu sjóðsins á ár-
inu 1998, þ.e. úr 22% í 18%, verður að bera þann halla
að sínum hluta, þó að hann stafi ekki af starfsmönn-
um viðkomandi stofnunar eða fyrirtækis. Þá er at-
hyglisvert að Landssíminn hf. haföi gert upp skuld
sína áður en þessi rýrnun áttí sér stað og fái starfs-
menn fyrirtækisins kjarabót í þá veru sem gerð var
grein fyrir hér að ofan, þ.e. niðurfelling yfirtíðar í stað
hækkunar á föstum launum, þá þyrfti fyrirtækið ekki
að taka þátt í þeim kostnaði (nema að vísu um annað
hafi verið samið við uppgreiðslu skuldarinnar).
Það er von mín, að sá sem pistíl þennan hefur les-
ið sé einhverju nær um hvers eðlis þær skuldbind-
ingar eru sem sjást í reikningsskilum fyrirtækja og
stofnana. Ljóst má vera hversu þýðingarmikið er að
samræmi sé í skráningu þessara skulda í bókhald og
eins er mikilvægt að starfsmenn stofnana og fyrir-
tækja geri sér grein fyrir heildarkjörum sínum þegar
tíllit hefúr verið tekið tíl eftirlauna þeirra. 33
48