Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1957, Blaðsíða 23

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
883
STAFBYRÐINCUR
velja og hafna, en ef hún einhvem
tíma gæti og vildi .. .
Hann horfði steinhissa á hana.
Var henni þetta ekki kvalræði? Ó,
nei, nú fyrst var hún ekki lengur
þrjózkuleg á svip, augnaráð henn-
ar ekki lengur hvimandi. Hún sat
grafkyrr og gapti og beið þess, að
hann segði meira.
Hann talaði um, hvernig hann
hefði ætlað að búa í haginn fyr-
ir þau og gat trútt um talað, og
hann talaði um, hve hann hefði
þráð hana. Hann talaði allt öðru
vísi um þetta en hann myndi hafa
gert fyrir hálfri stundu. En hann
leit á þetta af öðrum sjónarhóli nú,
þegar hann átti að missa hana.
Hann gerðist miklu tungusætari en
hann hélt, að hann væri maður tiL
Samvistir við þýða og ástúðlega
konu, já, einmitt með henni, virtist
honum myndu verða unaðslegar,
og það sagði hann henni.
Þegar hann gekk fram og rétti
henni höndina í kveðjuskyni, vökn
aði honum enn um augu. Einmitt
í þessum svifum var hún svo fögur,
litaraft hennar varð aftur eðlilegt,
kinnarnar rjóðar, hún var eins og
nýútsprungin rós. Hún virtist eins
glöð og væri hún sloppin heil á
húfi úr lífsháska.
Læknirinn hélt í höndina á henni
og dró sínar ályktanir miklu hrað-
ara en nokkru sinni fyrr.
Auðvitað skildi hann sjálfan sig
ekki tillíka. Hann var ekki framar
hnugginn, enda var blátt áfram
sem létt væri af honum steini.
Unaðsleg sigurkennd þaut um huga
hans. Aðeins með einu átaki hafði
hann unnið ást hennar. Þess arna
þurfti hún með, að hann færði
henni heim sanninn um það, að
honum væri hlýtt til hennar
Ugglaust tók hann einbauginn og
dró hann hiklaust á baugfingur
hennar. „Gættu nú skynseminnar“,
sagði hann, þegar hún vildi kippa
PALINDROME eru kölluð þau orð.
sem eru eins þótt þau séu lesin aítur
á bak. Orðið er komið úr grísku, „pal-
indromos", sem þýðir aftur á bak og
áfram. Nöfn eins og Anna og Otto eru
af því tagi. Sumir hafa leikið sér að
því að setja saman langar setningar,
eða vers, sem lesa má aftur á bak. Vers
sem þannig eru, kallast „versus can-
crinus“, eða krabbagangsvers. Sem
dæmi um það má nefna: „Otto tenet
mappam“ og „Signa temere me tangis",
eða „Roma tibi subito motibus ibit
amor“. Til eru þó enn flóknari orða-
leikar, eins og „Sator arepo tenet opera
rotas“. Þegar þessum orðum er raðað
upp þannig:
S A T O R
A R E P O
T E N E T
O P E R A
R O T A S
þá kemur fram stafbyrðingur, sem
hægt er að lesa á fjóra vegu, fram og
aftur, upp og niður, og haldast jafnan
hin sömu orð.
Upphaflega hefir eflaust verið talið
svo, að þessum stafbyrðingi fylgdi sér-
stakur heilagur kraftur, því að hann
er víða myndaður í fornum kirkjum
í ítalíu, Frakklandi og Englandi, og
sýnir það að einhver trúarhelgi hefir
að sér hendinni og varna honum
þess.
„En“, anzaði hún. „Ég veit ekki,
ég þori ekki...“
„Ja, hvort ég þori sjálfur", sagði
læknirinn. „Ég hef aldrei verið sá
fáráðlingur að hafna gæfunni".
Hann gekk fram í forstofuna,
fann þegar frakkann sinn og kom.
aftur inn til þess að kveikja sér í
vindli.
„Vesalingur", sagði hann og pú-
aði nokkrum sinnum fram úr sér
reyknum. „Ert því nær bundin og
fjötruð að elska mig, því að annað
gæti orðið afdrifaríkt fyrir þig.
Annars kæmi sjálfsagt krumla vof-
unnar og kreisti úr þér lífið".
Einar Guðumndsson þýddL
á honum verið. En enginn veit nú
hvað hann þýðir og hafa lærdóms-
menn þó verið að glíma við hann öld-
um saman. ítalskur fræðimaður, sem
Panza hét, og var uppi á miðöldum.
helt að hann ætti að tákna eilifðina
og hið endalausa. Seinast hefir maður
nokkur, Williams að nafni, raðað stöf-
unum saman eftir vissum reglum og
fengið þessa lausn:
„Öro te pater, oro te pater, sanas“
en það þýðir: „Vér áköllum þig faðir.
vér áköllum þig faðir, þú læknar“.
Þessi stafbyrðingur barst til Is-
lands fyrir löngu, og var alltaf kall-
aður „Satorarepo" eftir upphafsorðun-
um. En hér hlaut hann það hlutskipti
að vera talinn galdur. Var hann til
fleira en eins nytsamlegur. Hann var
„brýnslugaldur“; skyldu menn rista
stafbyrðinginn á brýni sín, og flug-
beit þeim þá alltaf við sláttinn. Hann
var „lækningagaldur"; ef maður fekk
gulu, skyldi rista stafina á neglur hans,
og hlaut honum þá að* batna. Hann
var „músagaldur"; með því að nota
hann gátu menn stefnt frá sér músum.
Og til margs annars var hann nytsam-
legur.
Stafbyrðingur þessi var ein af þeim
80 galdramyndum og greinum, sem
þeim Einari Guðmundssyni og Bjarna
Bjarnasyni varð að brottrekstrarsök úr
Skálholtsskóla 1664. Þóttist Brynjólfur
biskup Sveinsson ekki geta haft þá '
skólanum vegna galdraiðkana. Urn það
segir Steingrímur biskup í 6. bindi af
ættartölum sínum, að 26. galdurinn,
sem þeir félagar voru kærðir fyrir,
hafi verið „músastefna með manns-
rifjum, særður djöfull í fullu trausti
Þórs og Óðins með versi: Sator arepo“.
Það er gott dæmi um hvernig hjá-
trúin var hér á landi á 17. öld, að
heilagur staðbyrðingur, er hlýða þótti
að hafa greyptan inni í höfuðkirkjum,
skyldi vera orðinn að römmum galdri
á íslandi og íordæðuskapur að hafa
hann um hönd.