Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1957, Blaðsíða 35

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
69»
Jólasveinn á Labrador
Effir H. R. Forbes
að ef einhver setji logandi kertis-
stubb á kork, og láti svo korkið
fljóta á vatni, þá geti hann af því
hversu ljósið helzt Iengi lifandi,
ráðið hve langra lífdaga honum
muni verða auðið. Á Þýzkalandi
hella ógiftar stúlkur sums staðar
bræddu blýi í kalt vatn, og ráða
svo af þeirri mynd sem blýið tek-
ur, hverja iðn maðurinn sem fyrir
þeim liggur að giftast, muni hafa.
Eftir þýzku þjóðtrúnni hafa
draumar aldrei eins mikla þýð-
ingu eins og á jólanóttina. Eftir
því sem veður er einhvern einstak-
an dag af hinum þrettán jóladög-
um, má ráða hvernig veður muni
verða vissa kafla af árinu; eftir
hverjum einstökum jóladegi má
spá um veðráttu á einhverjum
einstökum kafla ársins. Alveg sams
konar trú er hér á landi; þannig
er þrettándanóttin stundum kölluð
„draumnóttin mikla“. Eftir veðrinu
á jóladögunum má og spá um veðr-
áttufar og ýmislegt fleira, árið um
kring; það sýna meðal annars hin-
ar gömlu Jóla-skrár. Eins og ár-
ferðið var bundið við blótin á jól-
unum, þannig er og árferðið í þjóð-
trúnni síðar á tímum bundið við
jólin, þótt það sé nokkuð á annan
veg.
Eins og geta má nærri urðu
margir yfirnáttúrlegir hlutir á jól-
unum, mörg tákn og stórmerki,
þegar guðirnir voru á ferðinni og
heimsóttu mennina. f þjóðtrúnni
er mikill fjöldi af undrum og yfir-
náttúrlegum hlutum, sem verða
um jólin, einkum á jólanóttina. Það
er almenn trú á Norðurlöndum og
Þýzkalandi, að þá verði allt vatn
að víni á einu augnabliki. Allir
urðu að vaka hina helgu nótt. Það
var trú manna á Þýzkalandi, að
það væri ekki einungis mennirnir,
sem vektu á jólanóttina, heldur öll
náttúran, allt dautt og lifandi.
Sums staðar var siður að ganga út
í garðinn og hrista ávaxtatrén og
Á HVERJU SUMRI, þegar ég sigli
frá Quebec „niður“ til Labrador á
litla strandferðaskipinu, sem held-
ur uppi samgöngum milli Quebec
og Fagureyarsunds, er það mitt
fyrsta verk að heilsa upp á gamla
skipstjórann, er um fjölda ára hef-
ir flutt fólk og farangur yfir hinn
sollna flóa, án þess að hlekkjast
nokkru sinni á.
Mér er glatt í skapi og ég segi
honum frá því hvað ég hlakki mik-
ið til að dveljast um tíma meðal
frumbyggjanna þarna norður í ein-
angruninni. En þá hvessir hann
jafnan á mig augun og segir:
„Ojæja, jæja — er það svo —
er það svo? En það segi ég þér, að
ef þú ert að fara til Labrador þér
til skemmtunar, þá ferðu beint til
skollans þér til dægrastyttingar“.
Þeir á Nýfundnalandi segja um
Labrador: „Þetta er hræðilegt land.
Þar hrynja menn niður úr hungri“.
Eg efast um að fyrra atriðið sé
rétt, en ef hið seinna er rétt, þá
er það aðeins að kenna fyrirhyggju-
leysi þeirra Nýfundnalandsmanna,
sem þangað fara. Hið sama má
segja: „Sof þú ekki, tréð mitt gott,
frú Holda er komin“. Víða er og
sú trú til, að dýrin tali; hér á landi
tala kýrnar á þrettándanótt, eða
nýársnótt. Þannig mætti nefna
mörg fleiri undur. En mörg af
þessum undrum eiga án efa með-
fram uppruna sinn í kristindómin-
um og sum að öllu leyti, t. d. að
kirkjugarður rísi o. fl. öll náttúr-
an fagnar og gleðst og allir fjötrar
losna við komu frelsarans. ,
segja um hverja þá menn, sem ana
út í óbyggðir af fullkomnu fyrir-
hyggjuleysi.
Vilhjálmur Stefánsson hefir
sagt: „Það er aldrei nein hætta á
ferðum ef leiðangur er vel útbú-
inn“.
Labrador er enn sama ókunna
undralandið eins og það var, þegar
Jacques Cartier fann það fyrst
1535. Það er hrjóstrugt og byggð
aðeins á strjálingi með ströndum
fram, því að enginn hefir dirfst að
ferðast um þessa miklu víðáttu írá
norðri til suðurs, eða austri til vest-
urs, enda verður þarna ekki ferð-
ast nema á bátum á sumrin og
hundasleðum á vetrum.
Þetta er land, þar sem fjöllin
hafa engin nöfn, og enginn veit
hvert árnar renna.
Sá sem fer „niður“ til Labrador,
verður að gleðja sig við eitthvað
annað en menninguna. Hann verð-
ur að leita einhvers annars sér til
hugarhægðar, heldur en að horfa
á skóga, freðmýrar og hreindýra-
mosa. Hann verður að taka storm-
um með jafnaðargeði, þoku og
skorti á öllum nauðsynjum, því að
það fylgir hinu daglega lífi. En
hann verður að leita sér huggunar
og gleði hjá náttúrunni, litskrúði
skóganna, lofts, lands og lagar. Og
á nóttunni verður hann að upp-
götva fegurð himinsins, stjörnurn-
ar og hin bragandi norðurljós, sem
Eskimóar kalla „sálir framliðinna
að leika sér“.
Það er sagt að ég sé óþýður í
viðmóti og hranalegur, óþjáll og
berorður.
Hvort sem þetta er satt eða ekki,1