Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1960, Blaðsíða 39

LESBÓK MORGUNRLAÐSINS
675
því þegar reiknað umferðartíma
hennar. En mönnum brá við er
hún varð nú allt í einu 50—100
sinnum bjartari en áður. Þarna
hafði eitthvað komið fyrir, senni-
lega það, að hitageislar sólar hafi
leyst vatnsgufur úr læðingi, og
þessar vatnsgufur hafi endurkast-
að geislum sólar margfalt við það
sem áður var.
Talið er að efnið í halastjörnum
sé hrím, geimryk og loftsteinar.
Hrímið myndast af venjulegu
vatnsefni og ýmsum gastegundum,
svo sem kolsýrling, sem taka á
sig fast í form í heljarkulda him-
ingeimsins. En þegar halastjarn-
an kemur í námunda við sól, levs-
ast þessi efni upp í gufu, sem
þenst út og verður björt af geisi-
um sólarinnar.
Efnið í hala stjörnunnar er
mjög lítið, enda þótt hann sýnist
geisimikill og langur. Sjálfur
kjarni stjörnunnar eða broddur
hennar, er aftur á móti örlítill, en
hefir þó að geyma mestan hluta
efnisins. Og þótt hann sé svo
lítill, að hann sé ósýnilegur, getur
hann verið milljón sinnum þyngri
en allur hinn mikli, glóandi hali.
Kjarni flestra halastjarna er
varla meira en 1,5 km. að þver-
máli, og sárfáar hafa svo stóran
kjarna að hann sé 15 km að þver-
máli.
Meðan halastjarna er að fara
fram hjá sól, minkar kjarni henn-
ar stöðugt. Hrímið gufar upp, en
við það losnar um geimryk og
steina, og þá sjást stjörnuhrop.
Venjulega mun kjarni hala-
stjörnu vera þakinn utan af geim-
ryki, svo að það myndar líkt og
skán utan um hrímið, sem er
fyrir innan. Ef sólarhitinn er svo
mikill, að þessi skán losnar, pá
leysist hrímið upp í hitanum, líkt
og vatnsdropi sem fellur á gló-
andi járn. Þetta gæti skýrt það

TIL stilliáhrifa verður að rekja
undursamlegasta atburðinn, sem
sagt er af í guðspjöllunum.
Jesús hafði aftur gert það krafta
verk sem bezt var fallið til að
ávinna honum traust og aðdáun
fjöldans, mettað þúsundir á mat
sem enginn vissi af þar á staðn-
um áður til skyldi taka. Og
nokkru síðar tekur hann með sér
upp á hátt fjall þrjá af læri-
sveinum sínum, sennilega þá er
bezt voru fallnir til að stuðla
að því að hinn undursamlegi at-
burður gæti orðið. Og hann um-
myndaðist að þeim ásjáandi,
ásjóna hans breyttist og varð
skínandi sem sólin og jafnvel
klæði hans urðu skínandi hvít,
og hjá honum sáust tvær lýsandi
verur, sem lærisveinarnir hugðu
vera hina frægu fyrirrennara
spámannsins, Móses og Eiias.
Ég sé ekki neina ástæðu til
að efast um að atburður þessi
hafi átt sér stað, jafnvel þó að
furðu nokkurri gegni, að Jóhann-
esarguðspjallið getur ekki um
hann. En atburðurinn er í bezta
samræmi við allt eðli Jesú og
framkomu, eins og guðspjölin
lýsa þessu. Þarna var hámarkið.
Jesús ummyndast þarna fyrir
áhrif frá komumönnunum, og
verður líkari en áður fullkomn-
ari íbúum annarar stjörnu. Því
að þarna var um að ræða heim-
sókn frá annari stjörnu, fyrir-
boða þess sem þarf að geta orðið
algengur hátíðaviðburður á vorri
jörð, ef takast á að bjarga mann-
kyninu frá glötun.
Helgi Pjeturss.
hvernig á því stóð að halastjarn-
an Schaumasse skyldi blossa upp
svo skyndilega.
Hverfular halastjörnur.
Þær halastjörnur, sem koma í
námunda við sól, verða fyrir svo
miklum hita að efni þeirra gufar
upp og þær minka. Stundum lið-
ast þær þá sundur í tvo eða fleiri
hluta, og þá er skapadægur þeirra
komið. Þær smáeyðast og hverfa
með öllu.
Út af þessu telst mönnum svo
til, að slíkar halastjörnur verði
ekki nema nokkurra þúsunda ára
gamlar. En hvernig stendur þá á
því, að nokkrar halastjörnur skuli
vera á ferð í sólhverfi voru?
Hvernig stendur á því að þær
hafa ekki gjöreyðzt á þeim milj-
ónum alda sem liðnar eru síðan
sólhverfið var skapað? Svarið er,
að allar hinar gömlu hverfulu
halastjörnur eru eyddar og horfn-
ar fyrir löngu. Þær sem nú eru
á. sveimi munu og eyðast og
hverfa áður en liðnar eru nokkr-
ar árþúsundir, — leysast upp í
gastegundir, geimryk og smá-
steina.
Gastegundirnar eru ósýnilegar
og dreifast út um allt sólhverfið
eða berast jafnvel út fyrir það,
en geimrykið og smásteinarmr
halda áfram á braut sinni um
geiminn. Steinarnir eru svo smá-
ir að þeir sjást ekki, nema því
aðeins að þeir berist inn í gufu-
hvel jarðar. Þá verða þeir gló-
andi af mótstöðuafli loftsins,
blossa upp eitt andartak og hverfa
svo.
Um allan geiminn eru dreifðar
leifar af horfnum halastjörnum.
„Nýar“ halastjörnur
í stað þeirra halastjarna sem
hverfa þannig, koma nýar hala-
stjörnur. Flestar þeirra ganga
upphaflega eftir gríðarstórri spor-
braut, sem nær milli útjaðra soi-
hverfisins, þúsund sinnum lengra
út í geiminn heldur en er leiðm
héðan af jörð til Neptúnusar. En
fari nú svo, að þær komi of nærri
einhverjum hnetti í sólhverfinu,
svo að þær verði fyrir aðdráttar-