Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1960, Blaðsíða 43

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
«79
sínu á sál hennar. Eftir nokkra
stund spratt hún á fætur og sagði:
„Hvað er eg að hugsa að bjóða
þér ekki kaffi?“
Meðan við sátum yfir kaffiboll-
unum tók hún upp þráðinn aftur:
„Við eignuðumst fjögur börn
eftir þetta, og þau lifa öll. Með
guðs hjálp gátum við alið þau
upp, án þess að þurfa að leita á
náðir hreppsins. En oft var þröngt
í búi hjá okkur og stundum lá
okkur við að örvænta. Þetta lag-
aðist þó þegar börnin komust á
Iegg, og þá fórum við að fjölga fé.
Þá komu ný vandræði. Kotið bar
ekki nógu stórt bú fyrir sex
manna fjölskyldu. Börnin urðu
því að fara að heiman þegar þau
höfðu þroska til að sjá um sig
sjálf.
Yngsti drengurinn var þó hjá
okkur fram á kreppuárin. Þá sló
í bakseglin. Afurðir búsins urðu
verðlausar. Kjötverð lækkaði um
tvo þriðju hluta. Fyrir gærur
fengum við eina krónu og ullin
var verðlaus, sumir bændur sögðu
að það borgaði sig ekki að rýa.
Þá leystist heimilið upp. Við
vorum álíka rík eins og þegar við
byrjuðum búskapinn fyrir hálfri
öld, en nú vorum við bæði gömul
og slitin. Þetta er saga margra
einyrkja, sem hófu búskap á öld-
inni sem leið.
Bömin okkar voru ekki aflögu-
fær og við vildum ekki fara í
homið til þeirra. Þá skildu leiðir
okkar. Þórður kaus að vera kyr í
sveitinni, en eg helt til Reykja-
víkur. Þar gátu opnast leiðir til
þess að sjá sér farborða. Við skild-
um ekki öðru vísi en svona, en eg
held að hvoragt sakni hins. Er
það ekki skrítið, að hafa barizt
saman í hálfa öld, deilt brauði og
bita, áhyggjum og andstreymi, al-
ið börn saman og borið umhyggju
fyrir þeim, og verða svo allt í
einu eins og tvær framandi mann-
eskjur?“
Hún hló, eins og hún væri að
gera að gamni sínu.
Þegar Kristín kom til Reykja-
víkur fekk hún inni í kjallaraher-
berginu, þar sem við sitjum nú.
Á gamalsaldri tók hún upp sjálf-
stæða atvinnu. Hún gerðist þvotta-
kona. Brátt fekk hún nóg að gera.
Hún þvær stórþvott sex daga vik-
unnar, sinn daginn á hverjum
stað. Hún stendur við þvottabal-
ann frá morgni til kvölds hjá hús-
freyum, sem hafa margt fólk í
heimili.
„Mér hefir aldrei liðið eins vel
á ævi minni, eins og síðan eg kom
til Reykjavíkur", segir hún. „Nú
er eg aldrei þreytt og nú hefi eg
nóg af öllu. Engar áhyggjur, eng-
inn kvíði fyrir morgundeginum.
Mér finnst eg vera komin í það
draumaland, sem áður hillti und-
ir í hugarórum æsku minnar“.
Ósjálfrátt renndi eg augum yfir
fátæklegt herbergið. Eg vissi að
enginn annar átti heima þarna í
kjallaranum, að fyrir framan
dyrnar voru berir og rakir veggir
ruslakompu, sem var anddyri henn
ar. —
Kristín brosti glettnislega.
„Þú aumkar mig fyrir dóm-
greindarleysi. Þér finnst þetta
herbergi ekki líkt draumalandi.
Viðhorf okkar eru ólík. Þetta her-
bergi er höll á móts við það, sem
eg hefi átt að vénjast. Eg þarf
ekki annað en styðja á hnapp til
þess að hér verði glóandi bjart.
Og þama er rafmagnshellan. Eg
styð á annan hnapp, og þá get eg
hitað á henni kaffi og eldað mér
mat, og þarf aldrei að taka upp
eld. Og hérna við hliðina á henni
er rennandi vatn, heitt og kalt, og
eg þarf ekki annað en snúa mér
við til þess að ná í það. Heldurðu
að eg finni engan mun á því og
þurfa að fara út í grenjandi stór-
hríð til þess að höggva upp brunn?
Og svo er vanhús hér frammi á
ganginum og það hreinsar sig
sjálft. Hér er alltaf hlýtt og nota-
legt inni, hvernig sem veðrið er.
Hér sef eg vel og hvílist vel. Og
í fyrsta skifti á ævinni hefi eg
eignazt peninga. Blessaðar frúrn-
ar borga mér vel fyrir störf mín,
og eg hefi getað orðið börnum
mínum að liði í stað þess að liggja
uppi á þeim. Nú á eg sannarlega
góða daga.
Mér finnst stundum að ævisaga
mín sé ævisaga þjóðarinnar. Fyrst
látlaust basl og áhyggjur, kröm
og kvöl, allsleysi og úrræðaleysi,
en svo skiftir skyndilega um til
allsnægta og óteljandi þæginda,
sem gera lífið létt og bjart“.
Langa ævi hafði hún strítt við
óblíð kjör og sætt sig við þau,
vegna þess að hún helt að lífið
væri þannig, mönnunum væri
þetta áskapað og forlögin gæti
enginn flúið. Hún sagði mér
margt af högum annarra, sem ró-
ið höfðu á sama borð og hún um
ævina. Hún var sannarlega bæði
stálminnug og óljúgfróð. í huga
hennar var geymd sjötíu ára saga
hinnar sístríðandi íslenzku bænda-
stéttar, sagan af baráttu hennar
fyrir tilverunni frá vöggu til
grafar.
Áður en eg skildi við hana um
kvöldið, gat eg þess að mig lang-
aði til að fræðast miklu meira af
henni, fræðast um menn og mál-
efni í heimahögum hennar á fyrr)
öld.
„Komdu þá á sunnudaginn kem-
ur“, sagði hún, „en komdu
snemma, svo að við höfum nægan
tíma að rabba saman Okkur get-
ur orðið skrafdrjúgt og margt get-