Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1961, Síða 10

590
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
um hana í S/. ilgangen í Ósló,
þar sem hún er sendiboði meðal
hinna aumustu og ógæfusömustu
allra, meðal drykkjumanna og
drykkjumannakvenna, meðal gptu-
drósa, meðal sjúkra og særðra,
meðal þeirra sem fallið hafa í
ræningjahendur og hafa ekki þrek
til að rísa á fætur. Systir Ólafía
reisir þá á fætur, og hún gerir
það með fulltingi guðs. Hún er
sífellt á ferð, ýmist glöð eða
hrygg. Hún gengur í íslenzkum
búningi með skotthúfu á höfði.
Hún fer inn í heimilin, í fangels-
in, í sjúkrahúsin. Hún fer inn í
veitingahús og knæpur. Enginn
stigi er of brattur eða myrkur, ef
hún heldur að hún geti huggað
einhvern eða leitt einhvern á
betri veg. Seint um kvöld kemur
hún eitt sinn í veitingakrá.Loftiðer
þykkt af ljósreyk, brennivínsdaun
og tóbaksreyk. Hún heyrir rudda-
legt tal og hryllilega hlátra, og sér
svo hvar nokkrir ölvaðir menn og
konur eru þar inni. Þegar þau sjá
hana, dettur allt í dúnalogn um
stund. Þá segir einn maðurinn:
Nú það er bara hún; hún er ekki
hættuleg, því að hún er nákvæm-
lega ein af oss! — Þetta sagði
Ólafía að hefði verið sá bezti
vitnisburður sem hún fekk um
ævina“.
Götudrósirnar þekktu hana vel.
Það er sagt að hún hafi aldrei
læst útidyrum sínum, og þar voru
þær alltaf boðnar og velkomnar.
Þar fengu þær mat og húsaskjól,
ef ekki var allt fullt. Og á gang-
inum hafði hún einnig rúm handa
næturgestum. Venjulega svaf hún
sjálf í stól og lét gestunum eftir
rúm sitt.
Hún hóf starf sitt í Ósló 1912.
Þá var óvenju harður vetur þar.
Og alltaf var fullt heima hjá
Ólafíu af gestum, sem leituðu sér
skjóls, Svo var það saexmna morg^
uns í hörkugaddi, að þrjár ungar
stúlkur kvöddu þar dyra. Þær
höfðu verið á ferli alla nóttina,
voru kaldar og illa til reika. All-
ar voru þær vanfærar, og þó var
sú elzta á 19. ári.
Þá var það að Ólafía hófst
handa: „Vér verðum 1 guðs nafni
að koma upp heimili fyrir þessa
vesalinga“.
Sagan um hvernig hælið í Sag-
vejen komst upp, er ævintýri lík-
ust. En þar hefir Ólafía og sam-
starfsmenn hennar reist sér minn-
isvarða, sem allir geta séð, og sjón
er sögu ríkari.
Sú bók, er vakti hvað mesta at-
hygli í bókaflóðinu fyrir jólin
1916, var bók Ólafíu Jóhannsdótt-
ur „De ulykkeligste“ (Aumastar
allra). Og langt út yfir landsteina
Noregs varð bókin mjög umtöluð.
Árið 1915 missti Ólafía alveg
heilsuna og varð að hætta hús-
móðurstörfum á heimilinu. Þá var
það að hún fór að skrifa um þær
stúlkur, sem hún hafði rekizt á í
sjúkrahúsum og á götum, ogúrþví
varð einhver hughlýasta bók, sem
komið hefir út í Noregi. „Hún er
rituð með hennar eigin hjarta-
blóði'*.
Bókin vakti sem sagt mikla
athygli og eitt Kaupmannahafnar-
blaðið sagði svo um hana: „Lesið
þessa bók. Hér eru loksins lif-
andi myndir, mannlýsingar. Sá er
munurinn á þessari bók og bók
Jack Londons „Afgrundens folk“,
að bók Jack Londons er rituð
með penna, en þessi með hjart-
anu“.
Bókin kom við samvizku þjóð-
arinnar. Skyndilega opnuðust
augu þjóðarinnar fyrir hinu
merkilega starfi Ólafíu. Stór-
þingið veitti henni þá 1000 krón-
ur á ári, og borgarsjóður Óslóar
veitti henni 500 krónur á ári. Og
frá einstökum mönnum streymdu
gjafir til starfseminnar, svo að
1923 var hægt að vígja nýa heim-
ilið á Sagvejen. En þá var líka 17
ára blessunarríku starfi Ólafíu
lokið í Noregi.
Hún fór þá til íslands og dvald-
ist þar um hríð. Þar ágerðust
veikindi hennar svo, að henni var
ljóst að ekki var bata von. En
vinir hennar heldu að hún kynni
að hressast á því að vera í Nor-
egi, og svo fór hún þangað. Sein-
ustu stundir ævi sinnar dvaldist
hún í „Menighedssösterhjemmet1*
í Ósló og þar andaðist hún 21.
júní 1924.
Noregur hefði gjarnan viljað
sýna henni heiður, en íslenzka
stjórnin símaði að íslendingar
vildu hafa hana hjá sér. Og það
var einmitt þegar fregnin barst
um þetta til Landsfengslet í
Ósló, að fangarnir gerðu minn-
ingarreit hennar í fangelsisgarð-
inum. Margir þeirra höfðu áður
verið „sjúklingar" hennar.
Norska þjóðin vildi endilega
heiðra minningu Ólafíu. Margar
fremstu konur landsins og helztu
menn skrifuðu áskoranir í blöðin
um að reisa henni minnisvarða.
Það er hlýr andi í þessum grein-
um. Inga Björnson skrifaði t. d. í
„Urd“:
„Nafn Ólafíu Jóhannsdóttur
gleyrnist aldrei í Noregi. Þar
verður alltaf talað um þessa dá-
samlegu konu, sem kom frá ís-
landi, gekk á meðal hinna aum-
ustu og fórnaði lífi sínu fyrir þá.
Hún hugsaði aldrei um sjálfa sig.
Christian Skredsvig sagði einu
sinni: Næst Jesú Kristi veit eg
engan meiri en Ólafíu Jóhanns-
dóttur.
Hún var hetja. Á hún ekki skil-
ið að fá minnisvarða í höfuðborg
okkar?“
Og minnisvarðinn kom. Hinn
26. júní 1930 var hann afhjúpaður
%