Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1961, Page 19

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
599
Bjama Péturssonar ríka á Skarði.
Séra Gísli Einarsson íorfaðir minn f.
1758, tók 1785 við prestsembættinu í
Selárdal af séra Eggert Ormssyni ríka.
Voru þá liðin 79 ár frá dauða séra
Páls Bjömssonar, en 43 ár liðu frá
dauða séra Páls þar til Eggert Orrns-
son ríki varð prestur 1749. Það sem ég
hefi að ofan sagt um útgerð séra Páls
og veikindi Helgu konu hans, hefi ég
eftir ömmum mínum og Áma afa mín-
um, sem höfðu þær eftir afa sínum
séra Gísla Einarssyni, en séra Gísli
hafði þær eftir fyrirrennara sínum í
embættinu, séra Eggert, en séra Eggert
hafði þær eftir gömlum sóknarbörnum
séra Páls, sem líka uxðu sóknarböm
séra Eggerts, 43 árum eftir dauða séra
Páls. Séra Gísli Einarsson var sonur
Einars Jónssonar rektors í Skál'holti.
Séra Gísli var síðasti dómkirkjuprest-
ur í Skálholti. Hann var þar prestut
Móðurharðindaárin þegar staðarhúsin
hmndu. Þar var þá líka unnusta séra
Gisla Ragnheiður Bogadóttir frá
Hrappsey. Sögðu ömmur mínar mér
sögur um það, að þegar bæjargöngin í
Skálholti hmndu, hafi hún rétt verið
nýsloppin út úr þeim. Var hún þá að
bera á borð fyrir þá bi'skupana Finn
og Hannes son hans. Gísli þótti ágæt-
ur prestur, sem ávann sér ástsæld og
vinsemd sóknarbama sinna. Hann var
ágætur kennari, og kenndi sonum sín-
um séra Einari og séra Sigurði undir
skóla, einnig Guðmundi Scheving frá
Haga sýslumanni og síðar kaupmanni
í Flatey. Séra Gísli þótti nokkuð ör-
geðja, en sáttfús. Hann kom lagi á
færslu kirkjubókanna sem áður voru
í ólagi. Hann var hraustmenni og
glíminn, svo ekkert þýddi fyrir Guð-
brand sýslumann tengdason hans þó
hraustur væri, að reyna við hann afl-
raunir. Séra Gísli giftist unnustu sinni
Raignheiði Bogadóttur frá Hrappsey í
Skálholti vorið 1786. Þau hjón áttu
saman 14 börn. Af beim lifðu til full-
orðinsára: 1. Séra Einar prestur í
Selárdal. 2. Séra Sigurður prestur á
Stað í Steingrímsfirði. 3 Ámi hrepp-
stjóri á Neðrabæ. 4. Þórður bóndi á
Rima. 5. Sigríður móðir Jóhannesar
dannebrogsmanns á Sveinseyri. 6.
Kristín eldri kona Guðbrands sýslu-
manns í Feigsdal. 7. Kristín yngri
seinni kona Guðbrands sýslumanns.
8. Ragnheiður bústýra séra Einars bróð
ur síbð. Séra Gísli dó 31. ág. 1834. 75
ára gamall, er hann hafði verið 2 ár
dómkirkjuprestur og sá síðasti i Skál-
holti og 49 ár prestur í Selárdal. Ragn-
heiður kona hans dó 12. ágúst 1843,
78 ára, og hafði þá séð 5 bama-bama-
börn sín. Hún var talin hjartahlý sóma
kona. Er safnaðarfólkið var á leið til
kirkju og frétti lát séra Gísla, snéri
það við harmi slegið. Um andlát séra
Gísla var þessi vísa kveðin: „Séra
Gísli í Selárdal,/ sannkallaður manna-
val. / Ellilúinn leið hér frá, / launin
dyggða til að fá.
Eftir séra Gísla tók við prestsembætt
inu í Selárdal séra 'Einar sonur hans,
f. 25/8 1787. Hann hafði þá verið að-
stoðarprestur föður síns í Stóra-Laug-
ardialssókn síðan 1812, og varð prestur
í báðum sóknunum til 1864. Voru
embættisár beggja feðganna í báðum
sóknunum um 100 ár. Séra Einar þótti
góður prestur, einkum þótti sópa mikið
að honurn fyrir altari, þvi hann tónaði
ágætlega, og var tón hans bæði hátt,
skært og hljómfagurt. Hann var prest-
ur, sem kappkostaði að breyta eftir
kenningu sinni, sem prestur. Þó hélt
hann hlut sinum við hvem, sem við
var að eiga, og munu fáir hafa orðið
til þess, að sýna honum ójöfnuð. Sigríði
systur sína, sem gift var syni einhvers
ríkasta bónda sýslunnar, sótti prestur
sjálfur í hendur bónda hennar, sem
lék hana hart, sem bróður hennar
þótti óþolandi. Var bóndinn að koma
úr róðri og í þann veginn að lenda þeg-
ar prestur var nýriðinn úr hlaði með
systur sína og ungan son hennar, og
sá bóndinn til ferða þeirra. Leizt bónd-
anum ekki, að hefta för þeirra, því
hann vissi að prestur var hraustmenni
ekki siður en Gkli faðir hans, og að
hann myndi ekki hafa látið hann taka
systur sína úr höndum sér að óreyndu.
Úr þessu urðu málaferli, og beið eigin-
maður systur prests þar ósigur. Kom
systir prests aldrei til bónda síns eftir
það né sonur hennar, sem var Jó-
hannes Þorgrímsson dannebrogsmaður
á Sveinseyri, faðir Ólafs Jóhannesson-
ar kaupmanns og útgerðarmanns á
Vatnejrri. ÓI prestur Jóhannes upp
eins og sitt eigið barn. Kona séra Ein-
ars var Ragnhildur Jónsdóttir frá
Suðureyri, systir Þorleifs kaupmanns
ríka frá, Bíldudal. Langafi Þórunnar
móður hennar var Þórður ríki Jónsson
lögréttumaður í Stóra-Laugardal, sem
var einn Sellátrabræðra og þeirra rík-
astur, en komnir af Svalberðingum eg
Lofti ríka. Þau hjón lifðu saman í 13
ár. Dó Ragnhildur í Stóra-Laugardal
1826 37 ára gömul. Þau áttu saman 4
böm. Þórunni og Jðhönnu, sem voru
ömmur mínar, Ragnheiði og Þórð. Þeir
bræður séra Einar og Ámi hreppstjóri
á Neðrabæ giftu börn sín saman. Jón
Ámason, sem varð hreppstjóri bjó á
Skeiði giftist Ragnheiði, Gísli Áma-
son giftisf Þórunni og Árni Ámason
giftist Jóhönnu. Þessir bræður vom allt
velgefnir menn og hraustmenni. Kona
Árna Gíslasonar hreppstjóra var Guð-
rún Jónsdóttir hreppstjóra frá Stapa-
dal Ijósmóðir í 50 ár og kvenskörungur
mikill. Árið 1854 lét séra Einar byggja
timburkirkju í Stóra-Laugardal, sem
áður hafði verið torfkirkja. Unnu að
kirkjusmíðinni Gísli Árnason tengda-
sonur prests og Jón bóndi Jónsson I
Krossadal afi frú Önnu Benediktsson
tengdamóður séra Bjarna Jónssonar
vígslubiskups, Smiðimir sem báðir
voru hraustmenni báru fótstykkin und
ir kirkjuna tveir á öxlunum frá sjón-
um í Laugardal og heim að kirkju, sem
er langur vegur. Árið 1861, eða nú
fyrir 100 áram, lét séra Einar líka
byggja timburkirkju í Selárdal. Inn £
timburvegg kirkjunnar lét prestur
setja kassa með gleri yfir með þessari
áletran, ,,Árið 1861 lét Einar prestur
Gíslason, er þá hélt staðinn að Selár-
dal og þjónaði Selárdalsprestakalli
taka þar niður gamla torfkirkju og
byggja aftur frá grandvelli þessa
kirkju og urðu smiðir að henni:
Snikkari Stefán Benediktsson prests
frá Brjánslæk Þórðarsonar. 2. Timbur-
maður Jóhannes Hjaltason. 3. og smið-
ur Gísli Ámason tengda- og bróður-
sonur Einars prests."
Árið 1864 lagði séra Einar niður
pre.stsembætið Fluttist hann þá að
Neðrabæ þar sem hann dó 20. jan.
1866.
Árið 1864, er séra Einar lagði niður
embættið varð séra Benedikt Þórðar-
son bónda frá Kjama í Eyjafirði, —
sem margt gáfu og merkisfólk er
komið af á Vestur-, Norður- og Aust-
urlandi — prestur í Selárdal. Era £
þeirri ætt alþingismenn, forstjórar,
prestar, ritstjórar og gildir bændur.
Voru þær Kjamasvstur gáfu- og mynd-
arkonur. Kona séra Benedikts' var
Ingveldur Stefánsdóttir. Voru þau séra
Einar systrabörn. Var hún dóttir Ing-
veldar Bogadóttur frá Hrappsey og
séra Stefáns Benediktssonar í Hjarðai*
holti. Áður hafði Ingveldur BogadótUr