Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1984, Blaðsíða 21

Karen Agnete: Alltaf að mála yfír gamlar myndir. Lesbók/Ámi Sæberg.
Allt var svo
„Ég skil það ekki. En ætli sýningarnar
séu þá ekki eftir því? Ég veit það ekki, því
ég fer ekki á sýningar nema stöku sinnum.
Nýjabrumið höfðar ekki til mín og ég get
alveg tekið undir með prófessornum við
Akademíið í Kaupmannahöfn, sem var al-
veg hættur að sækja sýningar. Hann
kvaðst í fyrsta lagi vera búinn að finna
sjálfan sig og í öðru lagi ekki skilja nýja-
brumið. En auðvitað þurfa að vefða breyt-
ingar og þróun í myndlist; það gefur auga
leið. En mér finnst sú viðleitni fara út í
öfgar. Þetta sem kallað er nýja málverkið
þekki ég þó ekki; líklega er ég ekki nægi-
lega forvitin. Mér skilst að það sé ein-
hverskonar expressjónismi og mér hefur
að vísu alltaf geðjast vel að þeirri leið —
og myndi líklega sjálf vera dregin í þann
dilk.“
„Hvernig Iífsreynsla er það svo að
halda sína fyrstu sýningu eftir alla
þessa áratugi?“
„Það reyndi nú ekki mikið á mig. En það
var undarlegt, að allt í einu gerðist það
með þriggja daga miliibili, að tveir aðilar
höfðu samband við mig og vildu fá mig til
að sýna. Ég átti nokkrar myndir og kaus
að sýna í Gallerí Borg, vegna þess að það
var minni salur og þar þyrfti ég aðeins að
hafa 12—13 myndir. Þessar myndir, sem
ég sýndi þarna voru allar frá síðustu fjór-
um árunum og þær nýjustu frá í sumar.
Reykjavíkurborg keypti eina mynd; einnig
Háskólinn og fleiri. Þetta var allt frekar
skemmtilegt og ágæt lífsreynsla."
„Málari sem kominn er yfir áttrætt
ætti að eiga verulegt safn af myndum
eftir sjálfan sig. En mér sýnist þú eiga
fáar myndir. Selurðu svona mikið,
þótt þú hafir ekki haldið sýningar?“
„Nei, það gerist sjaldan að ég selji mynd.
En það er rétt, að ég á næsta fátt af mynd-
um og það stafar meðal annars af því, að
ég tek svo oft eldri myndir og mála yfir
þær, vegna þess að þá er ég ekki lengur
ánægð með þaér. Stundum eru margar
myndir undir þeirri, sem loks fær að lifa.“
„Þú ert hraustleg miðað við aidurinn.
Er heilsan góð?“
„Ég hef verið afskaplega heilsuhraust og
alveg getað stundað málverkið þess vegna.
En nú er sjónin að daprast. Ég get nú
aðeins málað stutt í einu, því smám saman
verður allt óskýrt og þá verð ég að hætta.“
skemmtilegt
í Kflakoti
tli það sé ekki einsdæmi og ætti þá að
standa í heimsmetabók Guinness, að
málari sem búinn er að stunda list
sína alla ævi, haldi þá fyrst einkasýn-
ingu, þegar hann er kominn yfir átt-
eftir GISLA
SIGURÐSSON
Karen Agnete Þórar-
insson segir frá ævintýri
lífs síns, sem hófst þegar
hún kynntist Sveini
Þórarinssyni í Akademí-
inu í Kaupmannahöfn
— og flutti með honum í
torfbæ norður í Keldu-
hverfi. Núna fyrst, eftir
60 ára undirbúning,
hefur hún haldið sína
fyrstu einkasýningu
rætt. Þannig er því varið með Karen Agn-
ete Þórarinsson, sem verið hefur þjóð-
kunnur málari í marga áratugi. Flestum
er ugglaust þannig varið, að þeir hafa ekki
framtak eða eiga ekki myndir til að sýna,
þegar komið er yfir áttræðisaldurinn,
allrasízt ef þeir hafa aldrei gert það áður.
Það er einnig í hæsta máta athyglisvert að
málari skuli á þessum aldri standa uppá
sitt bezta; einmitt þegar sjónin er að byrja
að svíkja — en það sýnir vel hversu löng
og torfarin þroskaleið málarans er.
Enda þótt ekki hafi farið mikið fyrir
Karen Agnete Þórarinsson í listalífinu,
þekkja landsmenn hana vel sem málara og
eiginkonu Sveins Þórarinssonar málara
frá Kílakoti. Samt kom sýning hennar í
Gallerí Borg á dögunum á óvart, bæði
vegna þess að myndirnar voru nýjar; flest-
ar málaðar 1983 og ’84, en einnig og ekki
síður fyrir hitt, að betri myndir höfðu
naumast sést eftir Karen Agnete. Hún er
eins og engilsaxneskir segja: Still going
strong.
Ánægjulegt er að koma í vinnustofu
listakonunnar við Kvisthaga og finna þar
enn eitthvað af andrúmi Akademísins í
Kaupmannahöfn, að minnsta kosti í
myndunum hennar. Þar fyrir er myndefn-
ið eins rammíslenzkt og væri hún fædd og
uppalin á íslandi: Gamli tíminn, veröld
sem var með oliulömpum og emaleruðum
kaffikönnum.
Samtal okkar hófst með því að við litum
á tvær myndir eða þrjár, sem hún var að
vinna. En hún var ekkert að flýta því
verki, sagði að afköstin væru orðin ósköp
lítil. Ég spurði hana, hversvegna hún hefði
ekki haldið einkasýningu fyrr; búin að
mála í 60 ár.
„Ástæðan er nú sú,“ sagði Karen Agn-
ete, „að ég hef aldrei getað safnað saman í.
einkasýningu fyrr. Ég mála mjög hægt og
hef alltaf gert það. Stundum liggur ein
mynd eftir mánuðinn, stundum tvær —
stundum jafnvel engin.“
„Þú hefur ugglaust orðiö vör við, að
sutnir halda tvær eða þrjár sýningar á
ári?“
Saga Karen Agnete er að sumu leyti
ævintýri líkust. En það er ekki
ævintýrið um fátæku bóndadóttur-
ina, sem giftist furstanum og fór að
búa i höll. Þessu er alveg öfugt far-
ið, en er ævintýri engu að síður.
Karen Agnete var nefnilega yfir-
stéttarstúlka í Kaupmannahöfn;
faðir hennar, Karl Christian Ene-
voldsen var verksmiðjueigandi og
rak sælgætisverksmiðju. Hann hef-
ur eftir myndum að dæma verið
stórglæsilegur maður á gamals
aldri og kom síðast til íslands 1976,
þá 96 ára gamall, en áður hafði
hann komið og setið fyrir hjá Jóni
Kaldal. Enevoldsen-hjónin áttu
þrjár dætur; Karen Agnéte var elzt
og hefði ugglaust getað fengið að
læra og leggja fyrir sig það sem hún
vildi. Hún valdi myndlistarnám í
Akademíinu í Kaupmannahöfn;
kynntist þar Sveini Þórarinssyni
frá Kílakoti og flutti með honum
norður í Kelduhverfi að námi loknu
og fór að búa í torfbæ. Svona eru
vegir ástarinnar órannsakanlegir.
„Voru ekki fleiri fslendingar með
ykkur Sveini á Akademíinu uppúr
1920?“
„Jú, þar voru þá einnig Gunnlaugur
Scheving, Sigurjón Ólafsson og seinna Jón
Engilberts. Grete, sem síðar varð kona
Gunnlaugs Scheving var þar á sama tíma,
og þau kynntust þar. Hann var annars
mjög fáskiptinn maður Gunnlaugur
Scheving, en þeim Sveini og honum féll vel
að vera saman og þess vegna kynntist ég
Gunnlaugi vel og síðar Jóni Éngilberts.
Aftur á móti urðu næsta lítil kynni við
Sigurjón.
Ekki vissi ég neitt sem heitið gat um
ísland á þessu stigi málsins og það var
vægast sagt framandlegt að koma í fyrsta
sinn til landsins. Það var árið 1929 og við
Sveinn nýbúin að láta pússa okkur saman
í ráðhúsinu í Kaupmannahöfn. Við fórum
þá beint norður í Kílakot í Kelduhverfi,
þar sem foreldrar Sveins bjuggu. Þá var
ekki búið að byggja á nútímavísu í Kíla-
koti; þar var ofur venjulegur torfbær. Og
þar holuðum vió okkur niður og vorum í
heil tvö ár unz við byggðum hús í Ásbyrgi
í byrjun kreppunnar miklu árið 1931; það
var kallað Byrgi."
„Hvernig var að koma frá kóngsins
Kaupmannahöfn og fara að búa í torf-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 22. DESEMBER 1984