Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1984, Blaðsíða 22

Ein af myndunum fri sýningunni í haust og um leið nokkuð dæmigerð fyrir uppáhaids Uppstilling, mynd sem Karen Agnete málaði i þessu iri og rar á sýningunni í Gallerí Botg.
myndefni Karenar Agnete: Samröðun fólks.
sem Karen Agnete málar.
bæ án alls þess, sem við köllum nú-
tíma þægindi?"
„Gaman, gaman. Mjög spennandi. Og
tengdafólkið var svo ágætt. Auðvitað viss-
um við að þetta var aöeins tímabundið
ástand; bærinn var ekki til frambúðar,
enda var byggt nýtt hús þar jafnframt því
sem við byggðum okkar hús í Byrgi. En
þetta var ómetanleg lífsreynsla — að
koma norður á þessum tíma og kynnast
þar fólki og lífsháttum var alger gullkista,
ekki sízt fyrir málara."
„Var það virkilega ætlun ykkar að lifa
af málaralist norður í Kelduhverfi, og
það á kreppuárunum?“
„Já, svei mér þá — og við gerðum það.
Sveinn var mjög duglegur og hélt alltaf
sýningar í Reykjavík annað hvert ár, en á
Akureyri hitt árið.
Og þrátt fyrir kreppuna seldi hann allt-
af myndir. Eg málaði nú frekar lítið fyrir
norðan, en aðeins þó, og sýndi stundum
myndir með Sveini."
„Þið hefðuð sannarlega átt að fá
bjartsýnisverðlaun frá Bröste, ef þau
hefðu þá verið til.“
„Við vorum bæði mjög bjartsýn og
okkur fannst þetta allt saman svo gaman.
Auðvitað vorum við með tvær hendur tóm-
ar, þegar við byggðum í Byrgi; þar hafði
áður verið bær og Sveinn sló túnið með
orfi og ljá og seldi heyið — það var svona
aukabúgrein.
Við komum í Byrgi með son okkar, Karl
Kristján, nýfæddan. Ég fæddi hann á
Húsavík og við fórum sjóleið með barnið á
Kópasker — og þaðan heim í Kílakot, en
skipið strandaði síðan á leiðinni til Rauf-
arhafnar.
Þótt sitt af hverju vantaði, hvarflaði
aldrei að mér, að við værum fátæk. Þó var
þessi búskapur að sumu leyti talsvert örð-
ugur. Við urðum til dæmis að birgja okkur
upp af mat fyrir veturinn — einnig af
kolum, því ég hafði kolaeldavél. Og ekki
var hægt að hlaupa út í búð eftir lérefti og
litum. Allt efni varð að kaupa í Reykjavík
og þá að birgja sig upp til langs tíma. Við
gerðum það venjulega eftir sýningar 1
Reykjavík.
Samt var dásamlegt að búa í Byrgi, líka
að vetrinum, þegar allt var ófært af snjó.
Það er unaðslegt þar, hvort heldur er að
vetri eða sumri. Stundum stóðum við úti á
sumarnóttum og máluðum. Við vorum al-
gerlega frjáls. Einn veturinn höfðum við
kú í fjósi, sem þar stóð. Við keyptum
venjulega mjólk á næsta bæ, og bóndinn
þar ætlaði að farga einni kúnni, sem var
svo mikil stritla, að hún mjólkaði aðeins
tvær merkur í mál. Það talaðist svo til að
við Sveinn fengjum hana vetrarlangt í
stað þess að slá hana af og það vildi svo
heppilega til, að Sveinn var ekki búinn að
selja allt heyið af túninu, svo við áttum
fóður handa henni.
Þetta var afskaplega falleg kusa, mús-
grá á lit og ljós undir kvið. Sveinn málaði
af henni margar myndir, sem allar seldust
og eina þeirra keypti einn prófessorinn
okkar úr Akademíinu í Kaupmannahöfn.
Þeir höfðu orðið miklir mátar, Sveinn og
hann og þessi maður kom í heimsókn til
okkar 1950, þegar við vorum að byggja í
Reykjavík."
„Þú fórst fljótlega aö mála myndir af
bændafólki norður í Kelduhverfi —
og raunar finnst mér, að þú sért ennþá
að mála það.“
„Já, mér fannst þetta heillandi mynd-
efni og þykir það enn. Mannlífið í Keldu-
hverfi var svo ólíkt því, sem ég hafði alizt
upp við og einfaldir og sjálfsagðir hlutir
eins og dagatöl voru ekki til. Til að fylgjast
með gangi daga og vikna var stungið tré-
tittum á torfvegg; að minnsta kosti var
það gert á einum bæ. Þar gerðist það eitt
sinn rétt fyrir hvítasunnuna, að einhver
laumaði aukatitt í röðina. Þar með var
dagataiið orðið vitlaust og fólkið fór í sitt
fínasta púss og reið til kirkju á laugardeg-
inum fyrir hvítasunnu, en var alveg undr-
andi að allsstaðar var fólk við vinnu á
bæjunum — og ekki nokkur maður við
kirkju."
„Hvernig var háttað sambandi þínu
við fjölskyldu og vini í Danmörku, eft-
ir aö þú varst flutt norður í Keldu-
h.erfi?“
„Það var mjög sérkennilegt samband og
kannski nokkuð einhliða, því það fólst í því
að mig dreymdi mitt fólk ákaflega oft, svo
oft að mér fannst hálfpartinn, að ég væri
alltaf með því. En ég hafði aldrei heimþrá,
saknaði einskis.
Veturinn 1932—33 fórum við Sveinn
utan til Danmerkur og að sjálfsögðu var
indælt að koma heim. Síðan liðu heil sex
ár og þá héldum við utan að nýju 1939 og
vorum þar fram á vorið 1940, þegar Þjóð-
verjar hernámu Danmörku. Við vorum
ekki í Kaupmannahöfn, en höfðum fengið
inni á bóndabæ á Norður-Sjálandi og mál-
uðum þar um sumarið í sæmilega góðu
yfirlæti og í nágrenni við foreldra mína, en
ástandið var samt óeðlilegt og sumpart
ískyggilegt vegna hernámsins. Þá gerðist
það að við fengum boð um að íslendingum
gæfist kostur á að komast til íslands með
því að fara landveg til Petsamo og þaðan
með skipi. Við tókum saman pjönkur
okkar í flýti og komumst heim til íslands á
þennan hátt, en ekki gátum við tekið með
okkur myndirnar sem við höfðum málað
um sumarið. En þær glötuðust ekki og við
fengum þær með skilum að stríðinu
loknu."
yVoruð þið ekkert í vafa um að fara til
Islands. Þaö hefði ugglaust verið góð
tilhugsun að búa áfram á Sjálandi,
ekki sízt fyrir þig?“
„Ég var aldrei í vafa. Aftur á móti var
Sveinn dálítið tvístígandi og var ekki viss
um, hvor kosturinn væri betri. En ég vildi
fara og það reið baggamuninn. En kannski
áttum við aldrei að fara. Við hefðum áreið-
22