Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1984, Blaðsíða 37

Nokkrír málarar hafa gert hlóðareldhúsum skil, þar á meðal Gunnlaugur Iilöndal, sem lýst hefur þessum
eldhúsum formæðra okkar rel í nokkrum myndum.
Eldhúsið á Húsafelli, olíumálrerk eftiri Ásgrfm Jónsson. Hann málaði fleirí myndir af því.
skýluklútinn, sem vindur þvottinn fjær
lækjarbakkanum, kannast maður betur
við.
En nú hef ég komist að því að konan með
rauðbrúna hárhnútinn í hnakkanum er að
öllum líkindum fóstra Gunnlaugs, Guð-
laug Jónsdóttir á Seyðisfirði, en þar átti
Gunnlaugur heima, þegar myndin var
máluð. Marka ég þetta af skissu af fóstru
hans að skúra gólf, sem birtist í bók Grete
Linck Grönbech, Árin okkar Gunnlaugs.
Þar má beinlínis þekkja lækjarþvottakon-
una, klæðnað hennar, greiðslu og stellingu.
Einnig má sjá jarpa hárið og hárhnútinn á
mynd, sem sannanlega er af fóstru Gunn-
laugs, sitjandi á rúmstokk og klæðandi sig
í skó.
Mjaltir skipa háan sess hjá íslenskum
myndlistarmönnum. Ef til vill eru þekkt-
astar þjóðsagna- og ævintýramyndir
Gunnlaugs Scheving, en á einni þeirra
mjólkar karlmaður.
Hægur vandi ætti að vera fyrir höfuð-
staðarbúa að skoða mjaltakonur á fresku
Jóns Stefánssonar á endavegg aðalaf-
greiðslusalar Landsbankans í Austur-
stræti, en þar hefur ein þeirra tyllt sér á
dyrakarm og stillt þar upp skjólu sinni.
Gömul minning er í mynd Kristínar
Jónsdóttur, Við fjósið, þar sem stúlka með
þykka, brúna hárfléttu niður á bak býður
kúnna við lágar fjósdyr og án efa vakir
bernskuminning að baki myndar Muggs,
Við stekkinn, þar sem mjaltastúlka bíður
ærhóps úr fjarska og glöggt má á mynd-
inni þekkja Norðdalinn fagra inn af Trost-
ansfirði og Norðfjall í baksýn, en Muggur
dvaldist í Otradal í Arnarfirði í bernsku.
Árið 1983 lauk Ragnar Kjartansson gifs-
mynd af Auðhumlu og mjaltastúlku sitj-
andi á skemli hjá, fyrir nýja mjólkurstöð
KEA á Akureyri.
Hringur Jóhannesson hefur gert Alfa-
Laval mjöltum þó nokkur skil. I myndum
hans finnur maður andstæður kalds stáls-
ins og mjúka kýrholdsins, en einnig sam-
ræmið í sveigðum línum mjólkurleiðsl-
anna og kýrkviðarins og júgursins. Lista-
maðurinn leggur ef til vilí meiri áhersiu á
form og áferð en sjálft verkið, mjaltirnar.
Uppstillingar, Kyrralíf,
Nýlist Og Blönduð Tækni
Myndlistarmenn hafa verið ólatir á
sporin í eldhúsið, þegar þeir söfnuðu sam-
an hlutum í uppstillingar sínar. Mjólkur-
kannan er einna vinsælust og hana má sjá
í myndum eftir Gunnlaug Scheving, Þor-
vald Skúlason, Nínu Tryggvadóttur, Júlí-
önu Sveinsdóttur og Jóhannes Jóhannes-
son, sem líka málaði egg í eggjabikar. Guð-
mundur Karl Ásbjörnsson málar þunga
glermjólkurflösku af þeirri sortinni, sem
við húsmæður roguðumst með heim úr
búðum hér áður fyrr, Valtýr Pétursson
hefur tekið sérstöku ástfóstri við
Thermoskaffikönnur, Ragnheiður Jóns-
dóttir Ream gerir blessuðum kaffibollan-
um ótæpileg skil og þær Kristín Jónsdóttir
og Lúísa Matthíasdóttir hafa ekki gleymt
bláu, emaleruðu kaffikönnunni, en á mynd
Kristínar af Engjafólki er henni haldið
hátt á lofti og keppir litur hennar við
heiðblatt fjall í fjarska.
Veflistarkonan Anna Þóra Karlsdóttir
óf mynd af gamalli Rafhaeldavél og einnig
af þvottavél og Hringur Jóhannesson hef-
ur gert nokkrar myndir af hringsnúru-
þvottahjalli og teiknað heitavatnskrana.
Nýlistarmanninum Niels Hafstein varð
form sænsks straujárns kveikja að verki,
sem hann kallar Sundfugl og straujárn og
gamalt viðarstraubretti sem var aðaluppi-
staðan í verki Kristjáns Guðmundssonar,
Landslag. á sýningu í Gallerí SÚM 1969.
Bragi Ásgeirsson notar blandaða tækni i
mynd sinni Húsmóður. í myndinni er
keðja og lás og segir listamaðurinn að það
sé táknrænt fyrir það hvernig húsmæður
litu á starfsvettvang sinn nú á síðustu ár-
um, en myndin sé ekki túlkun sín á hug-
takinu húsmóðir.
Kynbundið Viðhorf
Kynbundið viðhorf kemur fram í mynd-
um af þvotti hengdum til þerris. Á mynd
Hrings Jóhannessonar, Þvottur Þóreyjar,
blakta litskrúðug handklæði til þerris á
nýtískulegum hringþvottahjalli í hress-
andi sumarblæ og sólskini og ber við iðja-
grænt tún í baksýn. Hrein og tær birtan og
glaðir litir þvottarins gleðja augu lista-
mannsins sem gott myndefni. Einar G.
Baldvinsson málar þybbnar konur, sem
hengja þvott á snúrur í traustlegum, gam-
aldags tréþvottahjöllum við hús í Hafnar-
firði, Stykkishólmi og á Eyrarbakka,
svona sem lífgandi uppfyllingu í umhverf-
ið, sem er aðalatriðið í myndunum.
Allt annað viðhorf birtist í steinleirs-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 22. DESEMBER 1984 37