Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1986, Page 33

um, líkt og konur hvæsa á menn sína er
þeim ferst klaufalega í fatabúðum, réttilega
sárreiður yfir slíkum tilburðum frammi fyr-
ir átrúnaðargoðum lífs síns. Átrúnaðargoðin
hins vegar depluðu ekki auga. En ég var
þegar kominn með vélina á loft á ný —
heiður okkar félaganna var í veði, auk þess
sem heimildagildi myndaalbúms míns myndi
aukast að miklum mun ... ef mér bara
tækist að hafa stjórn á þessu apparati. —
Og það tókst. Já, einhvernveginn tókst mér
að sanna máltækið um óbarða biskupinn
og afleiðingin varð ... einstæð mynd í al-
búminu sem flestir gesta minna stara hvað
dáleiddastir á og spyija svo í forundran:
„Neihhj, . . . hvar náðirðu þessari?"
Og vissulega eru þeir einstæðir, þama
sem þeir standa við íjarenda hins country-
innréttaða afgreiðsluborðs svo fullkomlega
æðrulausir gagnvart umstangi frægðarinn-
ar. Gunni er í prófíl og sogar vindlinginn í
aflíðandi stellingu en Björgvin horfir djarf-
lega á ljósmyndarann með efasemdarblik í
augum.
G. Rúnar Júlíusson er svo til hægri á
myndinni en hverfur bara að mestu á bak
við. eina trésúluna svo eftir stendur aðeins
önnur ermin á Faco-jakkanum hans. En
þeir Pétur og Páll eiga svo sannarlega ekki
mynd af Faco-jakka Rúnars Júlíussonar í
fórum sínum og við þá staðreynd hef ég
ávallt getað huggað mig.
Berti Afskrifaður
Eins og sjá má af þessari atburðakeðju
var farið að líða á viðdvöl hljómlistarmann-
anna í versluninni — og enn fullkomin
ládeyða í áritunarmálunr. Enda vantaði sjálf-
an Engilbert. Það leit því allt út fyrir að
dýrmætri stund önnum kafinna listamanna
hefði verið fómað á altari svikulla, sporlatra
aðdáenda. En geðbrigði sýndu þeir ekki,
popparamir, og virtust njóta samverustund-
arinnar í hvívetna.
Og svo gerðist hið óumflýjanlega. Berti
var afskrifaður og stund örlaganna rann
upp. Við fikmðum okkur áleiðis að piltun-
um, álútir og riðatidi í göngulagi. Skilningar-
vit mín dofnuðu upp. Ég gleymdi öllu öðm
en mannvemnum þremur sem stóðu þama
brosmildar og vingjarnlegar. Óljóst skynjaði
ég mig frammi fyrir Gunnari Þórðarsyni og
fann að ég bar upp erindið um leið og ég
otaði að honum eintakinu mínu; „M....
mmyndir ... þú ... kannske vilja
rita þessa hljómplötu?"
Horaði strákpilturinn frá Hólmavík brosti
sínu blíðasta með öllu skegginu.
— „Alveg sjálfsagt," sagði hann mein-
hægur í fasi, tók eintakið og áritaði með
settlegum tilburðum.
Ég get vart lýst þeim létti sem gagntók
mig á þessum augnablikum, nema kannski
helst með orðinu — spennufalli. Hinir tveir
mörkuðu sín nöfn í kjölfarið, eins þægilegir
í viðmóti og væm þeir að gleðja lítinn
frænda. Þetta var sem í draumi — og þó
getur engan dreymt svona vel.
En Stenni var þarna líka. Já, hann hefur
alltaf verið praktískari en ég, drengurinn
sá, og tók nú enda fram snjáða minnisblokk
í vasabroti sem bersýnilega átti að skreyt-
ast hinum ómetanlega undirskriftum. Það
var nú líkast til að hann fengi ósk sína
uppfyllta, hér sagði enginn með þjósti —
Komdu með plötuna fyrst góði — nei, það
var mannkærleikurinn sem gilti. Þeir rituðu
í sömu röð og fyrr og jafn brosmildir og
fyrr. Fyrst Gunni, svo Bjöggi og loks Rúnar
sem meira að segja klæjaði í fmgurna eftir
að fá að handleika pennann.
— „Má ég líka?“ spurði hann auðmjúklega
þegar Björgvin lauk sér af — og andlitið
var umleikið brosvipmm.
— „Hann er svo hæverskur,“ hvíslaði
Stenni að mér í fræðsluskyni.
Og svo var öllu lokið. Sem svefngenglar
liðum við í loftinu, niður stigann og út úr
versluninni — og ævintýrinu. Og það var
rétt með herkjum mitt í sæluvímunni að
Stenni mundi eftir að stynja upp: — „Og
hvað skyldi Berti hafa verið að gera?“ Við
höfum aldrei fengið svar við því.
Fjársjóður Finnst
í KÓPAVOGI
Eftirleikur þessa bít-ævintýris fór fram
tveimur ámm síðar og einnig að sumarlagi.
Þá hafði ýmislegt gerst í andlegu þróunar-
ferli söguhetjanna tveggja, ekki síst hvað
' arðaði afstöðuna til Hljóma. Ennþá var
Stenni einlægur aðdáandi þeirra persónu-
leika sem sveitina skipuðu, það fór ekkert
á milli mála, og enn sem fyrr var Engilbert
í mestum metum. En nú mátti oftar en
ekki heyra vin minn lýsa því yfir með sér-
fræðihljóm í röddinni að ... „ ... Dátar
vom betri músíkantar en Hljómar, sko, þú
veist hvað ég meina — betri músíkantar ...“
En hvað sem nýjum viðhorfum leið var
Stenni bít-inu alltaf jafn trúr — og það var
fyrir öllu.
í júlímánuði 1978 unnum við Stenni hörð-
um höndum að endurbótum göngustígs í
bænum okkar ásamt galvöskum félögum í
Vinnuskóla Kópavogs. Það var talað, sung-
ið og látið öllum illum látum við verkið
samkvæmt því kjörorði að hamingjusamur
afkastar verkalýðurinn meira. En þar var
bara einn hængur á. Það var alltaf tilhneig-
ing kaffitíma þessarar ágætu stofnunar að
teygjast fram úr öllu valdi. Kannski eðli
kaffitíma hvar sem er. En þarna gat biðin
eftir áframhaldandi verkefnum farið að
skipta tveimur til þremur stundarfjórðung-
um ... Og þá var ekki að sökum að spyija
— framtakssamir ungir menn leituðu kröft-
um sínum farvegs í hveiju því sem á vegi
þeirra varð og á stundum með óhugnanlegu
hugmyndaflugi. Þetta gat jaðrað við anarkí.
Þannig stóð á að við göngustíginn góða
stóð reisuleg bygging — eitt sögufrægasta
hús í vesturbæ Kópavogs sem því miður er
horfíð sjónum vomm núna. Þegar þama var
komið sögu hafði það staðið autt í mörg
ár eða allt frá því aðalhæðin lét undan á
jóladag, einhvemtíma í fyrndinni og lagðist
ofan á kjallarann. Um húsið gengu hinar
ótrúlegustu og margbreytilegustu sögur.
T.d. átti blómleg fjárglæfrastarfsemi að
hafa verið rekin þar eftir að íbúarnir hrökkt- I
ust á braut og af mörgum var húsið aldrei
kallað annað en — Spilavítið. Og nú var það
í einum fimalengsta kaffitíma sumarsins
1978 að athygli vinnuflokksins varð vakin
á þessu dularfulla, seiðmagnaða húsi. Aðal
verkmennirnir okkar læddust nú hálfbognir
meðfram steingráum, veðurbörðum veggj-
unum og freistuðu þess ákaflega að líta
hina innri dýrð augum. En það var bara
hreint ekki hlaupið að því — allir gluggar
harðnegldir aftur með fúnum plönkum.
Nema einn — salernisglugginn, sem sneri
beint út að gangstígnum okkar. Meðalhæð
þessara unglinga reyndist hinsvegar ekki
nægjanleg til innlits því gluggi þessi var
nokkuð hátt settur eins og oft er raunin
með salernisglugga.
En nú gerðist dálítið merkilegt, — fyrir-
brigði sem sífellt er að endurtaka sig og
félags- og sálfræðingar em sólgnir í að
rannsaka og telja séríslenskt. Ég veit ekki
hvernig það byijaði, þetta gerðist svo snögg-
lega. En einhver hlýtur að hafa kastað
fyrsta steininum hvort sem hann var synd-
laus eða ekki og hvað sem því líður var
hann ömgglega ekki syndlaus eftir að hann
sleppti þeim sama steini. Né þá heldur félag-
ar hans sem nú létu skæðadrífunni rigna á
saiernishliðinni. Möl, sandur og grjót —
hnullungar, stórir og smáir endasentust að
vesalings Spilavítinu sem nú mátti muna
fífíl sinn fegri.
Þrátt fyrir að salemishliðin ataðist aur
mátti ljóst vera að skotmark flestra piltanna
var glugginn sjálfur og ummynduðust and-
lit þeirra af ánægju eftir því sem brothljóðin
urðu samfelldari og háværari. Eitt er víst,
að einhveijir hafa kallað yfir sig sjö ára
ógæfu þann daginn. Við hinir — umhverfís-
verndarsinnarnir — fylgdumst agndofa með
því sem fram fór. Viðkvæmt listamannsþel
okkar leyfði ekki slíkt framferði, slíkt kald-
ri§að virðingarleysi fyrir einni af perlum
byggingasögu Kópavogs. Það var þyngra
en támm tók að þurfa að horfa upp á þessa
eyðileggingu og geta ekkert að gert.
Eftir nokkra hríð fór brothljóðaglamrinu
að linna og þar með ákefð drengjanna í
kastíþróttinni. En að þeir væra af baki
dottnir? — ónei, það var nú eitthvað annað.
Nú fyrst vom þeir komnir í ham. Með
ósjálfráðum samræmdum vinnubrögðum
fóm þeir nú að selflytja hver annan inn í
hið sögufræga hús eftir því sem við var
komið. Brennandi þörf listamanna til að_
skoða eigin handverk verður, jú, að telja í
hæsta máta eðlilegt.
Þeir dvöldu góða stund þarna inni. Á
meðan leitaði margt á hugann, þama úti i
óvissunni — og ekki allt beinlínis kristilegt.
Já, ég held barasta að ég hafí fundið til
eilítillar öfundsýki. Þama reikuðu þeir vafa-
laust um rykuga sali hins yfírgefna synda-
bælis — innan um flosmjúka stóla og
rúllettuborð og, það skyldi þó ekki vera —
peningakassa. Spilavítið hlaut að hafa haft
fjárhaldsmann, eða hvað? Og gat það ekki
meira en vel verið að sá hefði skilið eftir
einhveijar menjar — vitnisburð um liðna
frægðartíð .. .
En svo fóm þeir, seint og um síðir, að
birtast í WC-glugganum — þeir húskönnuð-
ir. Já, tíndust út í mestu makindum enda
þess fullvissir að um löglegt innbrot væri
að ræða. En hvað var nú þetta. Sá síðasti
þeirra húsgöngumanna hafði nú staðnæmst
á gluggakarminum og hékk þar slyttislega
eins og eftir meiriháttar slag. Nei, ekki var
það nú svo slæmt, þarna rogaðist hann með
pappakassa í fanginu sem hann svo afhenti .
félaga sínum á jörðu niðri með sérstakri
varúð. Að vörmu spori fékk ámóta kassi
hliðstæða meðferð. Svoo — piltarnir höfðu
þá tekið herfang eftir allt saman. Nú var
málið vissulega farið að taka alvarlega
stefnu og áhyggjufullir geystumst við til
hinna óprúttnu samverkamanna okkar.
Ég mun seint gleyma þeirri stund er
húsgöngumenn sviptu upp kössunum og
glóandi innihaldið blasti við. Ég held, svei
mér þá, að um dýrlegri ránsfeng geti ekki.
í þeim fyrri var Basil fursti í stöflum, einar
fágætustu útgáfumar á ævintýmm „fræg-
asta leynilögreglumanns heims“ og sérlegs
aðstoðarmanns hans — Sams Foxtrott. Við
vomm dolfallnir. Og í hinum kassanum
var,... hluti af rúmlega áratugargömlu
hljómplötuupplagi frá EMI-útgáfunni. Já,
þarna lá það í hrönnum — Umbaramb-
amba-albúmið sem Hljómastrákarnir gerðu
fyrir Bretlandsmarkað árið 1966. Mér varð
litið á Stenna. Hann var sem steinmnninn,
utan það að neðri vörin titraði lítið eitt og
hann hafði ekki augun af fjársjóðnum. Var
þetta enn einn draumurinn eða ...
Ránsfengnum Skipt
Viðvömnaróp kvað við. Snaggaralegur
ungur maður stefndi til okkar og fór mik-
inn. Það leit allt út fyrir að verkstjórinn
væri kaffimettur orðinn að sinni. Nú vom -
snör handtök nauðsynleg ef ekki átti illa
að fara. En það var eins og þeir hefðu ekki
gert annað en að skipta feng, drengimir —
á einni svipstundu hafði hver fengið sitt
„Umbarumbamba — eintak" og Basil-hefti
með tilmælum um að stinga á sig hið snar-
asta. Forsprakkamir fengu kannski ríflegra
hlutfall og líka eðli málsins samkvæmt.
Þeir áttu það skilið, fannst okkur. Vom það
ekki þeir sem lagt höfðu á sig ómælt eifíði
og fyrirhöfn til að útvega þær gersemar sem
við nutum nú góðs af. í sjónhending hafði
fordæming breyst í lotningu.
Ég stóð álengdar og virti hugfanginn
fyrir mér vel varðveitta kápuna á „Gim-
steini Dauðagyðjunnar" — Basil-heftinu
mínu og albúm „keflvísku Bítlanna" — eina
þýfíð sem ég hef gert tilkall til um dagana.
Og góðir hálsar... ég veit það er siðlaust
að viðurkenna það ... en ég skammaðist
mín ekkert. Og ekki gat mér sýnst það á
Stenna þama út undan mér, að hann hefði
meiri bakþanka en ég. Hann var nú í óða-
önn að upplýsa vinnuflokkinn um Umba-
mmbamba-ævintýrið og hve innganga
Péturs Östlund í sveitina hefði verið henni
mikil lyftistöng:
„Þama heyrir maður vel hvað bítið er
orðið þétt í bandinu ...“
Meðan Stenni lét þama dæluna ganga
komst ég ekki hjá að álykta að fyrir engan Á
hefði innbrotið haft jafn mikla þýðingu og
einmitt þennan vin minn. Það mátti jafnvel
með sanni kalla þetta Stenna-innbrotið því
hversu þrautskipulagt virtist þetta ekki allt
vera — þráseta verkstjórans við kaffíborðið,
óheyrilegt úthald innbrotsþjófanna og svo
þessi upplagskassi. Og Guð mátti vita hvað
hann hafði beðið þama lengi — var þetta
kannski gamall spilavinningur? Það fóm að
leita á mig rammíslenskar hugmyndir —
gömul þjóðsagnaminni um §ársjóði og álög.
Hvað vissi ég annars um Spilavítið — eða
þau forlög sem leyndust í djúpum þess.
Hafði kannski galdranom lagt það á, endur
fyrir löngu, að í rökum, myrkum skúmaskot-
um kjallarans skyldi „Umbammbamba-
upplagið geymast, jafnvel í aldir, uns einn
góðan veðurdag að sannan bít-ista bæri þar •
grandalausan að garði.
„Vinna, vinna, . .. haldiði virkilega að
bærinn hafði efni á að hafa svona fólk á
kaupi ...“
Það var rám rödd verkstjórans sem með
offorsi vakti mig upp frá hinum djúpu,
mystísku hugleiðingum. Jæja, hann var
kannski kominn með samviskubit eftir alla
kaffidrykkjuna. Auminginn, og vissi ekkert
um að hann var bara eitt tréhjól undir vagni
forlaganna.
Þunglamalega tók ég um rekuna og gerði
mér upp mokstur. Ég sá* að Stenni þurfti
þess ekki. Hann sat á þúfu með andlitið
ofan í Umbammbamba-albúminu. Enginn
gerði tilraun til að atyrða hann. Allra síst
verkstjórinn. Forlögin þurfa nefnilega, rétt
eins og bítið, — að hafa sinn gang.
Kristinn Jón Guðmundsson hefur ritaö i blöð
og tímarit, verið bréfberi, saltað fisk o.fl. og býr
í Garðabæ.
Vngir menn á uppleið ræða við vin sinn, Ásmund Sveinsson myndhöggvara.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 24. DESEMBER 1986 33