Morgunblaðið - 28.01.2001, Qupperneq 20

20 SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Formennska Finna í nor-rænni samvinnu veitir okk-ur ánægjulegan möguleikaá því að raða hinum sam-
eiginlegu norrænu framlögum í for-
gangsröð. Formennskuverkefni okk-
ar, „Norðurlandabúinn 2001 hefur
tvenns konar markmið; að setja af
stað þau verkefni sem þegar hefur
verið tekin ákvörðun um á þeim svið-
um samvinnu sem fyrir hendi eru og
að vera opin fyrir umbótum og nýrri
og skapandi hugsun.
Tilgangurinn er að taka upp
spurningar sem varða hag samborg-
aranna. Við verðum að takast á við
þær áskoranir sem alþjóðavæðingin
skapar og huga að áhrifum evrópskr-
ar sameiningar á Norðurlönd. Út frá
þeim grunni sprettur fjöldi spurn-
inga sem leysa þarf á norrænum
vettvangi. Eitt mikilvægasta verk-
efnið þar er að þróa Norðurlöndin
frekar sem svæði og heimamarkað.
Samkvæmt núverandi uppbygg-
ingu er samvinnan á milli Norður-
landanna fyrsti stöpullinn, samvinna
við nágrannalönd annar og sam-
bandið við Evrópusambandið sá
þriðji. Þessi uppbygging hefur sætt
gagnrýni af mismunandi ástæðum.
Meðal annars hefur verið bent á að
margar spurningar snerti fleiri en
einn þátt auk þess sem tekist hefur
verið á um hvaða þátt Norðurlöndin
eigi að leggja áherslu á.
Skýrsla
aldamótanefndarinnar
Skýrslan sem aldamótanefndin
svokallaða kynnti síðastliðið haust
um hlutverk og uppbyggingu nor-
ræns samstarfs gefur okkur mögu-
leika á uppbyggilegri sjálfsrýni. Ég
horfi með áhuga fram til fyrsta fund-
ar um þessar spurningar sem nor-
rænir þingmenn og samstarfsráð-
herrar munu ræða í Helsinki 29.–30.
janúar.
Mikilvægt er þó að horfa ekki að-
eins á uppbygginguna.
Við eigum okkur sam-
eiginleg verkefni sem
rökrétt er að að eigi
heima í öllum þremur
stöplunum; á milli
Norðurlandanna, við
nágrannalöndin og í
tengslum við ESB.
Í fyrsta stöplinum
hyggst Finnland leggja
sérstaka áherslu á
menntun og rannsókn-
ir, þar á meðal í tölvu-
geiranum, umhverfis-
mál, vinnumarkaðinn
og félagslega kerfið út
frá réttindum nor-
rænna þegna.
Norræn réttindi og möguleikar
sem sköpuðust á sjötta áratugnum
eru jafnmikilvæg nú og áður. Í for-
mennskuverkefninu höfum við lagt
mesta áherslu á að láta gera „með-
borgarasamning þar sem talin eru
upp réttindi Norðurlandabúa. Hugs-
unin að baki er sú að þessi réttindi
eigi að vera ljós þeim sem flytja á
milli eða til Norðurlanda og yfirvöld-
um á hverjum stað sem haft er samb-
and við í tenglsum við flutninginn.
Verkefninu er jafnframt ætlað að ýta
undir notkun þjónustusíma fyrir al-
menning sem tekinn hefur verið í
notkun á öllum Norðurlöndunum.
Það skiptir miklu máli fyrir sjálfs-
mynd og þróun norræns heimamark-
aðar að ekkert hindri það að náms-
menn fari á milli landa. Bæta ber
möguleikana á því að fara í náms eða
vinnu til annarra norrænna landa.
Hvað varðar rannsóknir vill Finn-
land m.a. leggja sér-
staka áherslu á að
skapa sérhæfða vís-
indastofnum í nýjum
rannsóknum. Halda
verður við samkeppnis-
hæfi Norðurlandanna á
alþjóðavettvangi.
Útbreiðsla upplýs-
inga- og samgöngu-
tækni er bæði ógnun og
áskorun. Í norrænu
samstarfi reynum við
að koma á jöfnum að-
gangi borgaranna að
hinni nýju þjónustu.
Veita verður aukna at-
hygli hinni stafrænu
gjá sem svo hefur verið
kölluð á milli þeirra sem hafa og
þeirra sem ekki hafa aðgang og
þekkingu. Á sama hátt verðum við að
beina athygli okkar að hinu menning-
arlega upplýsingasamfélagi.
Ber að styðja samrunaþróun
norrænna fyrirtækja
Samruni norrænna fyrirtækja á
síðasta áratug hefur blásið nýju lífi í
iðnaðarsamvinnuna og norrænan
vinnumarkað. Þessa þróun ber okkur
að styðja. Það er einnig mikilvægt að
skipuleggja fólksflutninga og að fá
með því endurnýjun á vinnukrafti.
Stefna félags- og heilbrigðiskerf-
isins fyrir tímabilið 2001–2005 skiptir
máli fyrir þróun norræna heima-
markaðarins. Markmiðið er að gera
að engu þær landamærahindranir
sem enn eru fyrir hendi gagnvart
borgurunum. Í tengslum við þetta
ber að íhuga að endurnýja enn einu
sinni norrænar samþykktir um
félagslegt öryggi og aðstoð.
Á umhverfisssviðinu hefur sl. ár
verið sett saman metnaðarfull stefna
um sjálfbæra þróun á Norðurlönd-
um. Markmið Finnlands er að hún
verði sett í framkvæmd. Stefnan
verður meginþema á ráðstefnu sem
Norðurlandaráð skipuleggur í Ósló í
byrjun apríl nk.
Hitt meginatriðið í Norðurlanda-
samstarfinu nu er samvinnan við ná-
grannasvæðin; Eystrasaltsríkin og
Norðvesturhluta Rússlands. Norður-
lönd hafa veitt Eistlandi, Lettlandi
og Litháen sérstakan stuðning eftir
að þau endurheimtu sjálfstæði sitt
árið 1991.
Með þessu hefur hugtakið Norð-
urlönd í raun breikkað. Hvað þingin
varðar hefur Eystrasaltsráðið sam-
vinnu við Norðurlandaráð og sam-
skipti ríkisstjórna standa traustum
fótum. Án þess að til hafi komið
meiriháttar breytingar á uppbygg-
ingunni höfum við skapað eins konar
„áttsamvinnu á milli jafningja, svo
vitnað sé í Paavo Lipponen á þingi
Norðurlandaráðs í Reykjavík.
Samvinnan við Norðvestur-Rúss-
land og svæðin norðan heimskauts-
baugs hefur þróast stig af stigi og
opnar fyrir nýja möguleika. Eftir að
Eystrasaltsríkin ganga í ESB verður
Rússland eina nágrannasvæðið í
austri sé litið á málið út frá samein-
ingarsjónarmiði. Nú er mestur mun-
ur á lífskjörum á ytri mörkum ESB á
milli Finnlands og Rússlands. Stefna
okkar er að auka þá samvinnu sem
þegar er fyrir hendi við rússnesk yf-
irvöld. Ástæða er til að leggja áherslu
á þá fótfestu sem Norðurlönd hafa, á
norrænu upplýsingaskrifstofuna í
Pétursborg og þau tengsl sem hún
hefur skapað.
Hið samnorræna framlag svo og
nærsvæðaverkefni einstakra nor-
rænna þjóða eru mikilvæg viðbót við
hinn norræna þátt ESB. Verkefnin
styðja þróunina á Barentshafssvæð-
inu og heimskautasvæðunum. Norð-
urlöndum ber að halda áfram stuðn-
ingi við að bæta kjör þeirra sem þar
búa. Þar sem Finnland er einnig í
forsæti Heimskautaráðsins (2000–
2002) er hægt að leggja mikla áherslu
á að samræma verkefni.
Meginatriði þriðja stöpulsins er
samvinna við aðrar alþjóðastofnanir,
samskiptin við ESB. Það er ef til vill
sá hluti sem er síst sýnilegur frá sjón-
arhóli borgaranna í Norðurlanda-
samstarfinu.
Aldamótanefndin virðist jafnvel
vanmeta sameiginlega ákvarðana-
töku Norðurlandanna hvað varðar
ESB-málefni og innan annarra stofn-
ana. Þá er það ekki síður staðreynd
að slík samræming er regluleg og á
sér stað á öllum stigum. Jafnvel sam-
skipti hinna þriggja norrænu ESB-
landa, Noregs og Íslands eru náin.
Það sem hins vegar vekur eftirtekt er
þegar norrænu löndin láta í ljósi
óvenjulega hagsmuni og stöðu. Eðli-
legt er að það gerist en það skekkir
heildarmyndina.
Norræn samstaða og samfélags-
kerfið byggist á því sem líkt er í
grundvallarverðmætamati okkar. Í
alþjóðlegu umhverfi þar sem verð-
mætamatið er breytilegt og í Evr-
ópusambandi sem er að verða tutt-
ugu þjóða stofnun er mikilvægt að
samvinnan á heimavelli beinist í rétta
átt, að Norðurlöndin séu sterk sem
svæði og að norræn ímynd sé sýnileg
og öflug. Það á að vera leiðarljós okk-
ar þegar við ræðum hvernig sam-
starfi okkar skuli háttað.
Norræn samvinna og
forgangsverkefni
Í alþjóðlegu umhverfi þar sem verðmæta-
matið er breytilegt og í Evrópusambandi
sem er að verða tuttugu þjóða
stofnun er mikilvægt að samvinnan á
heimavelli beinist í rétta átt, skrifar
Jan Erik Enestam; að Norðurlöndin
séu sterk sem svæði og að norræn
ímynd sé sýnileg og öflug.
Jan-Erik
Enestam
Höfundur er samstarfsráðherra
Norðurlanda. Grein þessi birtist í
dagblöðum á Norðurlöndum í dag og
á morgun.
Sparidagar á
Hótel Örk
Holl hreyfing og útivera,
skemmtun, glens og
gaman alla daga.
Ókeypis aukanótt
Sparidagarnir lengjast um einn dag ykkur að kostnaðarlausu
og hefjast nú með kynningarfundi og kvöldverði á sunnu-
dagskvöld, svo að dagskráin geti byrjað af fullum krafti strax
á mánudagsmorgun.
Sparidagar verða:
25. feb. 4., 11. og
18. mars og 1. apríl.
Verð kr. 15.900
fyrir manninn í 5 daga í tvíbýli.
Aukagjald fyrir einbýli kr. 1.500 á nótt.
Innifalið:
Gisting, morgunverður af
hlaðborði, þríréttaður kvöld-
verður og eldfjörugt félagslíf
alla daga og kvöld.
Gleðistund á Miðgerðisbar
öll kvöld.
Átthagafélög í Reykjavík athugið!
Nú er vinsælt að hitta gamla vini og
kunningja á sparidögum
á Hótel Örk.
Kynnið ykkur hvenær sveitungar
ykkar verða á sparidögum og bókið
sömu daga.
HVERAGERÐI, sími 483 4700, fax 483 4775