Morgunblaðið - 04.03.2001, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 4. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
AÐ sem mér finnst bera
hæst hvað mig sjálfan varð-
ar á þessum þrettán árum
er hve vel hefur tekist til
með alþjóðasamstarfið hjá
Alþýðusambandinu,“ sagði
Ari. „Þegar ég tók við var ekki um
neitt slíkt samstarf að ræða enda
var sjálfsagt ekki eins mikil þörf á
því fyrr en með samningaviðræð-
unum um EES-samninginn og
samningnum sjálfum. Þá varð ljóst
að landamæri Íslands í mörgum
málaflokkum eins og félags- og
vinnumarkaðsmálum næðu út fyrir
strendur landsins og inn í þann
sama heim og gildir fyrir mestalla
Evrópu. Við tökum við reglum frá
Evrópusambandinu og getum tekið
þátt í að ákveðnu marki að ákveða
þær reglur.“ Sagði hann að á þeim
tíma hefði verið tekin um það
ákvörðun innan ASÍ að ötullega yrði
unnið að þessum málum og honum
hefði verið falið að sjá um þau.
„Þetta hefur verið mitt aðalstarf
síðan og ég er mjög ánægður með
hvað það hefur tekist vel,“ sagði
hann. „ASÍ er núna mjög virkur
þátttakandi í Evrópusamstarfinu og
þar er litið á okkur sem jafningja.
Okkur hefur tekist á þessum árum
að gera okkur mjög gildandi á þess-
um vettvangi. Það má segja að ASÍ
sé komið á kortið í bæði norrænu og
evrópsku samstarfi. Ég hef haft
sterka stöðu í þeirri samvinnu og ég
hef áhyggjur af því að með mér
muni hverfa þekking á norrænu
verkalýðshreyfingunni og ýmsum
samböndum þar. Sú þekking er það
mikil að ég hef t.d. verið fenginn til
þess að skrifa greinar um þær í evr-
ópsk tímarit. Annað sem stendur
upp úr eftir öll þessi ár eru þjóð-
arsáttarsamningarnir á sínum tíma.
Ég starfaði sem hagfræðingur ASÍ
þá og vann mikið í samningunum og
ég tel þá vera með því allra merki-
legasta sem gert hefur verið á ís-
lenskum vinnumarkaði. Það var
mjög spennandi og skemmtilegt að
taka þátt í því. Þetta var erfitt, mik-
il átök og krafðist mjög mikils und-
irbúnings af okkur. Við Ásmundur
Stefánsson og fleiri fórum og heim-
sóttum næstum því hvert einasta
verkalýðsfélag á landinu og töluðum
við stjórnir þeirra til þess að fá hjá
þeim umboð til að reyna eitthvað
nýtt og fara út í róttækar áherslu-
breytingar og það gekk allt saman
vel. Þessi samningamál öll og þessi
áætlun, sem var mjög stór í sniðum,
tókst. Þetta var árið 1990 eða fyrir
rúmum ellefu árum.“
Forsetaframboðið
Á síðasta þingi ASÍ sem haldið
var í nóvember sl. bauð Ari sig fram
til forseta sambandsins, gegn Grét-
ari Þorsteinssyni, sitjandi forseta.
Svo fór að Ari bauð lægri hlut, hlaut
33,5% atkvæða og Grétar var end-
urkjörinn með 66,5% atkvæða.
„Við Grétar höfðum unnið saman
í fjögur ár,“ sagði Ari. „Ég var hans
hægri hönd. Við höfum verið ósam-
mála um margt en við erum góðir
vinir og höfum alltaf getað talað og
unnið saman. Hins vegar var alltaf
vitað að Grétar er rólyndismaður og
ekki mikið fyrir að vera í sviðsljósi
eða í átökum þannig að það kom að-
allega í minn hlut að vera málsvari
fyrir sambandið. Oft var þetta í erf-
iðum málum þar sem þurfti að tala
fljótt og kröftuglega. Ég lenti mjög
í þessu án þess að vera með nokkra
stöðu sem kjörinn fulltrúi og þegar
maður segir hluti sem eru misvin-
sælir eins og kom fyrir var ég gagn-
rýndur fyrir minn málflutning, bæði
innan og utan hreyfingarinnar.“ Ari
sagði að á þessu tímabili hefði verið
tekist á um breytingar á skipulagi
ASÍ með bætta starfshætti í huga.
Þreyttur á samstarfinu
„Svo gerist það að á þessum fjór-
um árum varð ég þreyttur á þessu
samstarfi,“ sagði Ari. „Ég vildi fara
öðruvísi í hlutina. Ég vildi fara
hraðar og vera markvissari. Tala
ákveðnari rómi við stjórnvöld og at-
vinnurekendur. Það má því segja að
minn stíll hafi verið hvassari en stíll
Grétars. Ég var búinn að ákveða og
tilkynna forseta og varaforsetum
ASÍ fyrir tæpu ári að ég gæti ekki
hugsað mér að starfa áfram með
þeim miðað við svipaðar aðstæður.
Það var ljóst strax á þeim tíma.
Hins vegar gerist það síðastliðið
sumar að margir fóru að ræða við
mig um hvort ég væri tilbúinn til
þess að verða forseti sambandsins.
Ég svaraði því í upphafi á þann veg
að ég myndi aldrei fara í framboð
gegn sitjandi forseta og tók mér
jafnframt mjög langan tíma til þess
að hugsa málið.“ Ari sagði að þegar
þingið fór að nálgast hefði þrýst-
ingur á sig verið orðinn mjög mikill
og ljóst að meirihluti kjörnefndar
stóð með honum.
„Á þeim grunni ákvað ég að gefa
kost á mér þó svo að Grétar hefði
ekki dregið sig til baka,“ sagði
hann. „Það voru miklar væntingar
hjá mörgum um að hann myndi
gera það þegar hann sæi hversu
margir forustumanna væru ekki á
hans bandi. Mér var auðvitað alltaf
ljóst að það yrði erfitt að fara fram
gegn sitjandi forseta, en þrýsting-
urinn á mig frá mörgu góðu fólki
var orðinn svo mikill að það varð
ekki aftur snúið.
Þetta var forsagan. Ég ákvað að
taka þessa áhættu. Ég var reyndar
búinn að ákveða með sjálfum mér
að finna mér annan vettvang en eft-
ir mikinn þrýsting og umhugsun
ákvað ég að gefa kost á mér til að
vera í forustu samtakanna. Það mis-
tókst eins og flestir vita, þrátt fyrir
að meirihluti kjörnefndar hafi stillt
mér upp.“ Sagði hann að ýmsir
merkilegir hlutir hefðu gerst, bæði
fyrir og á þinginu sjálfu. „Margir af
þeim sem studdu mig hættu við
það,“ sagði Ari. „Meira að segja
sumir þeirra sem hvöttu mig hvað
mest í upphafi sneru fljótlega við
mér baki. Ýmsir hafa viljað kenna
um utanaðkomandi þrýstingi, meðal
annars frá stjórnmálaflokkum og
hefur Framsóknarflokkurinn eink-
um verið nefndur. Það var áberandi
að menn, sem voru tengdir stjórn-
málaflokkum, sem hvöttu mig í upp-
hafi, sneru við mér baki. Ég talaði
við mjög marga á þessum tíma og
flestir sem sögðust ætla að styðja
mig gerðu það, aðrir sem sögðust
ekki ætla að skipta sér af gangi
mála gerðu það í verulegum mæli
þegar til átti að taka og það á móti
mér. Hins vegar voru það nokkrir
og það virði ég, sem sögðu strax í
upphafi að þeim litist ekki á að ég
byði mig fram og sögðust ekki
styðja mig. Það fannst mér í himna-
lagi.“
Lærði mikið
Ari sagðist hafa lært mikið af
þessu framboði. „Ég hef lært ým-
islegt um heilindi fólks og komist að
því hverjir eru í raun vinir manns
og hverjir ekki,“ sagði hann. „En
þetta er yfirstaðið. Ég tók þessa
áhættu og ég tapaði. Ég og and-
stæðingur minn tókumst í hendur
þegar þessu var lokið og okkar í
milli var þessu lokið. Ég sagði strax
í upphafi að ég ætlaði ekki að halda
áfram hjá ASÍ ef svona færi og
fleiri starfsmenn samtakanna sögðu
það sama á þeim tíma.“ Strax að
loknu þingi kom Grétar að máli við
Ara og bað hann um að doka við og
halda áfram starfi sínu hjá ASÍ og
féllst Ari á það.
„Staðan er hins vegar sú að Grét-
ar er veikur og hefur ekki verið á
vinnustaðnum og aðstæður hafa á
þeim tíma verið þannig að það hefur
verið mjög erfitt að standa við lof-
orðið gagnvart Grétari,“ sagði Ari.
„Umhverfið hefur farið í þá átt að
lítill en hávær hluti forustunnar
hafði mikinn áhuga á að losna við
mig. Þeir segja sem svo að sá sem
tapar kosningu eigi að fara. Þegar
ég varð verulega var við þetta um
miðjan janúar ákvað ég að leita að
annarri vinnu. Þetta var auðvitað í
andstöðu við samkomulag okkar
Grétars, en við erum búnir að
ganga frá þessum málum okkar á
milli. Okkur hefur báðum þótt það
eðlilegt að tveir menn sem starfa
saman kepptu að sama marki ef
þeir telja sig geta gert hlutina bet-
ur. Hann hefur að mér finnst alltaf
haft mikinn félagslegan þroska og
skilið það en það á ekki við um
marga aðra.
Staðan varð svo sú að starfslok
mín hjá ASÍ urðu sneggri en ég átti
von á. Það hentaði mér hins vegar
vel þar sem ég var um það bil að fá
frábært starf.“
Menntunin hafði áhrif
Á þingi ASÍ heyrðust þær raddir
að hagfræðingar ættu ekkert erindi
í forustuembætti samtakanna og
sagði Ari að menntun sín hefði ef-
laust haft áhrif á afstöðu margra.
„Þetta er samt dálítið broslegt
því að ég hef lengi verið hagfræð-
ingur og starfsmaður sambandsins
en það lítur út fyrir að ekki sé gott
að vera í slíkri stöðu,“ sagði hann.
„Svo sér maður að sumir aðrir úti í
hreyfingunni kjósa hagfræðinga í
stjórn félaga eins og raunin er með
starfsmann Verzlunarmannafélags-
ins, sem situr þar í stjórn og einnig í
miðstjórn Alþýðusambandsins.
Hann er hagfræðingur eins og ég.
Þannig er augljóst að það er ekki
sama hugsun gagnvart öllum.
Ég hef oft heyrt að ekki sé talið
gott að háskólamenntaður maður sé
ofarlega í hreyfingunni. Í tólf ár var
Ásmundur Stefánsson hagfræðing-
ur forseti ASÍ. Menn hafa greini-
lega misjafnar meiningar á því
hvernig sá tími var. Ég tel aftur á
móti að það hafi verið mjög góður
tími. Nútímasamfélag er þannig að
samtök eins og ASÍ verða að hafa
sterka forustu til að takast á við rík-
isstjórn, atvinnurekendur og stjórn-
málamenn. Staðan er þannig núna
að þannig forustumaður innan
sambandins er ekki sjáanlegur. Ef
samtök eins og ASÍ ætla sér að lifa
þá verður að byggja upp slíkan for-
ystumann og það tekur tíma. Önnur
leið er að kaupa hæfa starfsmenn í
slíkt. Það er tiltölulega erfið félags-
leg leið, sem áður hefur verið farin
með góðum árangri. Við búum í al-
þjóðlegu samfélagi og erum í öflugu
samstarfi við systursamtök okkar á
Norðurlöndum og í Evrópu. Hver
sá sem er í forystu samtakanna þarf
því að geta átt persónulegt samstarf
við forystumenn í nágrannalöndun-
um. Það er alger nauðsyn. Forustu-
menn verða að ráða við þetta hlut-
verk þó að það skipti kannski ekki
eins miklu máli og að takast á við
atvinnurekendur og stjórnmála-
Morgunblaðið/Jim Smart
Ari Skúlason hefur látið af störfum hjá ASÍ eftir sautján ár hjá sambandinu.
Eftir sautján ára viðburðaríkt starf hjá Al-
þýðusambandi Íslands, þar af fjögur hjá
kjararannsóknarnefnd, þrettán hjá sam-
bandinu og þau síðustu sem framkvæmda-
stjóri, lætur Ari Skúlason af störfum, en
hann hefur verið ráðinn framkvæmdastjóri
Aflvaka ehf. Hér á eftir gerir hann upp árin
hjá ASÍ og segir Kristínu Gunnarsdóttur
meðal annars frá alþjóðasamstarfi ASÍ,
sem hann átti stærstan þátt í að koma á.
„Hluti forustunnar
hafði mikinn áhuga
á að losna við mig“