Morgunblaðið - 14.03.2001, Qupperneq 26

ERLENT
26 MIÐVIKUDAGUR 14. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„ÞEIR virðast halda að sjúkdómur-
inn muni bara hverfa,“ sagði Hugh
Byrne, auðlindaráðherra Íra, í viðtali
við BBC í vikunni. Bretland væri
„holdsveikisjúklingur Evrópu“.
Breska stjórnin hefði greinilega ekki
tök á gin- og klaufaveikifaraldrinum,
þótt hún fullyrti það. Heima fyrir
mætir stjórnin einnig vaxandi gagn-
rýni í takt við fjölgandi tilfelli, en í
gær var fyrsta franska tilfellið stað-
fest.
Á sunnudaginn komu upp 25 ný til-
felli, nýtt dagsmet. Alls hafa 194 til-
felli verið staðfest og um 120 þúsund
skepnum verið slátrað. Á þeim átta
mánuðum sem metfaraldurinn 1967
stóð urðu tilfellin 2364 og 433,987 dýr-
um var slátrað. Fá svið þjóðlífsins eru
ósnortin af faraldrinum. Landbúnað-
ur vegur ekki þungt í þjóðarfram-
leiðslu Breta en tengist mörgu, eink-
um ferðamannaiðnaði. Árlega eyða
ferðamenn um tólf milljörðum punda
í breskum sveitum.
Skyttur úr hernum virkjaðar?
Það hefur vakið reiði að stjórnin
hefur hingað til ekki tekið í mál að
bæta öðrum en bændum tjónið af far-
aldrinum. Í fyrradag nefndi Chris
Smith menntamálaráðherra að
stjórnin hugleiddi að bæta fleirum en
bændum tjón af völdum faraldursins
og hvatti fólk til að hætta ekki við
páskaferðalög í Bretlandi. Á næst-
unni verða skyttur úr hernum kall-
aðar til aðstoðar.
Gagnrýnin, sem breska stjórnin
sætir er margvísleg. Nú þegar sauð-
burður stendur fyrir dyrum hefur
stjórnin gefið í skyn að nauðsynlegt
sé að slátra 500 þúsund ám áður en
þær bera. Í viðbót við 120 þúsund
skepnur, sem hefur verið slátrað bíða
35 þúsund slátrunar. Margir bændur
álíta fyrirhugaða stórslátrun mestu
óhappaaðgerð. Forsendur stjórnar-
innar eru að flutningur ánna heim úr
vetrarhögum skapi smithættu, enda
bann á flutningi dýra milli landshluta,
auk þess sem lömbin geti borið í sér
mótefni gegn sjúkdómnum og hugs-
anlega skapað smithættu.
Bændur halda því fram að í kjölfar
stórslátrunar sé ómögulegt að farga
skrokkunum nógu hratt og hræin
skapi því smithættu. Ærnar geti vel
borið þar sem þær séu, enda hafi ær
borið hjálparlaust í þúsundir ára.
Fjölmiðlar spara ekki stóryrðin
vegna fyrirhugaðrar stórslátrunar.
Guardian talar um „Fjöldamorð á
sakleysingjum“ og yfir mynd af sæt-
um, litlum lömbum í Sun stóð stórum
stöfum „Lömbin þagna“, tilvísun í
samnefnda bók um fjöldamorðingj-
ann Hannibal Lecter. Daily Tele-
graph sagði að „almennt neyðar-
ástand“ væri að skapast.
Sjálf förgun dýranna hefur einnig
verið gagnrýnd. Nú er dýrunum
slátrað og skrokkarnir ýmist brennd-
ir úti á víðavangi eða þeir keyrðir í
brennslustöðvar. Ýmsir hafa bent á
að mun heppilegra sé að urða hræin,
því það megi gera tafarlaust, and-
stætt við seinlega brennslu, þar sem
dauð hræin valdi smithættu, þó reynt
sé að sporna við henni með sótt-
hreinsun.
Í gær var rætt um að fá skyttur úr
hernum til að skjóta laus dýr á smit-
uðum svæðum. Það er umdeild að-
gerð, því óttast er það bitni um of á
villtum dýrum, sem þegar eiga undir
högg að sækja.
Kvíði á landsbyggðinni
„Ástandið er skelfilegt,“ sagði
bresk bóndakona er fréttaritari
Morgunblaðsins ræddi við á þriðju-
daginn í afurðakynningu Fortnum &
Mason verslunarinnar. Þessi kona lif-
ir af því að búa til gæðakæfur, sem
hún selur í verslanir heima fyrir, í
Fortnum & Mason og víðar.
Bóndakonan er dæmigerð fyrir þá
hugmyndaauðgi, sem einkennir
breskt sveitalíf. Þar hefur undan-
farna áratugi þróast blómlegt ferða-
mannalíf til hliðar við landbúnaðinn.
Á mörgum bæjum eru framleiddir
ostar, soðnar sultur og kæfa og hun-
angi safnað. Allt þetta bætir fjárhag
bænda, enda vinsælt hjá ferðamönn-
um að þræða þessar verslanir.
Bretar hafa mikið yndi af að ferðast
um eigið land og ferðamennskan því
víða þróuð. Allar þessar aukabúgrein-
ar eru nú hart leiknar. Þeir sem bjóða
gistingu segja að gisting hafi verið af-
pöntuð í hrönnum undanfarið og
sömu horfur eru um páskana, sem er
háannatími ferðamennskunnar. Golf-
vellir um allt land laða að sér fjölda
gesta og allur rekstur tengdur þeim
er jafn lamaður og annað.
„Meginskilaboðin til fólks þessa
vikuna er að láta ekki óðagot grípa
sig. Það er engin ástæða til að hætta
við páskaferðina ykkar,“ sagði Smith í
viðtali við Financial Times í gær. Í
stað þess að spranga um akra og
ræktuð svæði geti fólk tekið með sér
bækur og lesið á gististöðunum og
heimsótt krár og aðra staði, sem ekki
eru lokaðir umferð.
Tony Blair forsætisráðherra hefur
lofað að hitta að máli bændur, hót-
eleigendur og aðra, sem tengjast at-
vinnurekstri til sveita til að sjá hvern-
ig hægt sé að hjálpa. Í gær var talað
um að skipta landinu upp í svæði og
draga úr ferðahömlum þar sem engin
tilfelli hafa komið upp til að koma í
veg fyrir að breskar sveitir lömuðust
algjörlega. Lánastofnanir hafa til-
kynnt að reynt verði að koma til móts
við þá, sem verða fyrir beinum og
óbeinum áhrifum faraldursins.
Fyrsta franska tilfellið
Það virðist nánast kraftaverk að
ekki skuli hafa enn komið upp nema
eitt staðfest og annað óstaðfest tilfelli
gin- og klaufaveiki á Írlandi.
Landbúnaðurinn írski er nátengd-
ur þeim breska og tilfellið álitið tengj-
ast innflutningi 300 kinda til Írlands
frá markaði í Bretlandi. Nú er hins
vegar óttast að fleiri kindur hafi verið
fluttar til Írlands. Einnig er talað um
smygl kinda. Þeir sem hafa verið viðr-
iðnir flutninginn hafa verið ósam-
starfsfúsir við yfirvöld, hugsanlega af
því þar er óhreint mél í pokahorninu.
Tilfellið í Frakklandi tengist einnig
flutningi kinda frá Bretlandi. Jean
Glaveny, landbúnaðarráðherra
Frakka, sagði í gær að þetta atvik
réttlætti harðar ráðstafanir frönsku
stjórnarinnar. Þegar hefur tuttugu
þúsund húsdýrum verið slátrað í
Frakklandi, en helmingur dýranna
reyndist bera mótefni og þau því
hugsanlegir smitberar.
Í Þýskalandi hefur einnig verið
gripið til slátrunar dýra er tengjast
innflutningi frá Bretlandi. Í vikunni
var 400 kindum slátrað í Abruzzo á
Ítalíu, en þær tengjast innflutningi
frá héruðum í Frakklandi, er hafa
flutt inn dýr frá Bretlandi. Þessi
keðja er gott dæmi um þá miklu flutn-
inga dýra, sem eiga sér stað í Evrópu.
Faraldurinn nú hefur opnað augu
manna fyrir að landbúnaður núorðið
er allt annars eðlis en áður var.
Sveitabæirnir eru færri og stærri en
1967 og flutningur skepna milli landa
og landshluta er gróðrarstía fyrir
smit ef það kemur á annað borð upp.
Ákaft er rætt hvort faraldurinn
hafi áhrif á stöðu stjórnmála. Það
liggur í lofti að Tony Blair mun boða
til kosninga á næstunni og er oftast
giskað á 3. maí sem kjördag. Þar sem
sveitirnar eru nánast lokaðar af hefur
verið nefnt að kosningabaráttan verði
vart með eðlilegum hætti, en ólíklegt
er að Verkamannaflokkurinn hafi af
því áhyggjur. Fylgi hans til sveita er
mjög lítið, aðeins 20 af 419 þingsætum
flokksins koma úr dreifbýlinu.
Ekkert lát á gin- og klaufaveikifaraldrinum
Mikið áfall fyrir
breskan landbúnað
Reuters
Dýraskrokkum er komið fyrir í skurði í Allhallows við Kent í Bretlandi
áður en kveikt er í þeim.
Þótt breska stjórnin
fullyrði að náðst hafi tök
á útbreiðslu gin- og
klaufaveikinnar sætir
hún vaxandi gagnrýni
heima og heiman fyrir
að gera ekki nóg, segir
Sigrún Davíðsdóttir.
NANCY Thurmond, eiginkona
bandaríska öldungadeildarþing-
mannsins Strom Thurmond, hefur
lýst því yfir að ekkert sé hæft í orð-
rómi um að hún sækist eftir að taka
við þingsæti eiginmannsins ef hann
deyr eða lætur af störfum.
Strom Thurmond er 98 ára gam-
all og er aldursforsetinn á Banda-
ríkjaþingi. Heilsu hans er farið að
hraka og undanfarið hafa banda-
rískir fjölmiðlar spáð því að hann
láti brátt af þingmennsku. Nancy
Thurmond er mun yngri en eig-
inmaðurinn, 54 ára, en þau hafa
reyndar ekki búið saman frá árinu
1991. Orðrómur komst nýlega á
kreik um að Strom hefði á síðasta
ári látið taka upp myndband, þar
sem hann samþykkti að gefa eftir
sæti sitt í öldungadeildinni fyrir
Suður-Karólínu, ef ríkisstjórinn
Jim Hodges skipaði eiginkonu hans
í staðinn.
Í yfirlýsingu sem Nancy Thur-
mond sendi til fjölmiðla á sunnudag
vísar hún þessum sögusögnum á
bug. Hún segir að Strom hafi
reyndar látið taka ávarp upp á
myndband, en það hafi einungis
innihaldið kveðjur og þakkir til
stuðningsmanna og samstarfsfólks.
„Við Strom töldum að ef til þess
kæmi að hann létist eða veiktist al-
varlega væri rétt og sögulega mik-
ilvægt að hafa tekið upp ávarp með
þökkum til íbúa Suður-Karólínu og
starfsmanna hans,“ segir í yfirlýs-
ingunni. Nancy segir að ræðan fjalli
um hugmyndir Stroms um framtíð
Suður-Karólínu, en ekki um það
hver ætti að verða eftirmaður hans,
og að ekki hafi verið ætlunin að
gera efni hennar opinbert fyrr en
Strom hefði „látið af störfum“.
Demókratar gætu náð meiri-
hluta ef Thurmond deyr
Demókratar og repúblikanar
eiga nú jafnmörg sæti í öld-
ungadeildinni og áhugi fjölmiðla á
heilsu Strom Thurmond kemur til
af því að ef hann lætur af störfum
gæti atkvæðavægið raskast, demó-
krötum í vil. Lög kveða nefnilega á
um að ríkisstjóri skipi nýjan full-
trúa í öldungadeildina fyrir þing-
mann sem deyr eða lætur af störf-
um. Thurmond er repúblikani, en
ríkisstjórinn í Suður-Karólínu, fyrr-
nefndur Hodges, er demókrati og
myndi að öllum líkindum tilnefna
flokksbróður sinn eða -systur.
Nancy Thurmond fullyrðir í yf-
irlýsingu sinni að Hodges hafi á
fundi þeirra í nóvember spurt hana
hvort hún væri reiðubúin að ljúka
kjörtímabili eiginmanns síns ef
hann létist áður en því væri lokið, í
janúar 2003. Hún kveðst hins vegar
hafa neitað því. „Ég hef aldrei sóst
eftir kjörnu embætti, né hef ég þá
hæfileika sem þarf til að gegna
þingmennsku, en ég er fær um að
annast Strom Thurmond,“ segir
Nancy í yfirlýsingu sinni.
Morton Brilliant, talsmaður
Hodges, neitar því hins vegar í við-
tali við The New York Times í gær
að ríkisstjórinn hafi rætt við Nancy
um að taka sæti Strom í öldunga-
deildinni.
AP
Strom og Nancy Thurmond árið 1995.
Eiginkona Stroms Thurmonds
Kveðst ekki sækj-
ast eftir þingsætinu