Morgunblaðið - 14.03.2001, Blaðsíða 34

NÚ ER umræðan um
Vatnsmýrina komin í
nokkuð furðulega stöðu.
Hver penninn á fætur
öðrum kemur fram á
síðum Moggans og böl-
sótast út í íbúa höfuð-
borgarinnar fyrir það
eitt að vilja hafa skoðun
á skipulagsmálum síns
sveitarfélags.
Valdimar Össurarson
þylur kunnugan brag
um fíflin ,,fyrir sunnan“
sem liggja löngum
stundum undir feldi til
að finna eitthvert það
mál sem þeir geti
,,þjarmað að aumingja
dreifbýlingunum. Allt er þetta kunn-
ugt raus svo ekki verði meira sagt.
Eitt er þó með Valdimar. Hann fer
feti framar og segir ,,ríka fólkið fyrir
sunnan,“ ætla að loka helstu sam-
gönguleið hinna dreifðu byggða við
stofnanir og miðstöð stjórnkerfisins.
Eftir því sem ég best veit nota lands-
menn allir, bæði við vondu karlarnir í
sollinum og einnig heiðvirðir dreifbýl-
ingar, einkabílinn til samgangna milli
landshluta. Ekki er úr vegi að minna á
þetta flandur með stofnanir út um allt
land. Þeir sem tapa einna helst á því
eru þeir sem búa ,,úti á landi“, því þeir
verða í mörgum tilfellum fyrst að
,,fara suður“ og síðan á þann lands-
hluta sem viðkomandi stofnun er.
Jæja nóg um það.
Birna Lárusdóttir fer ekki eins
langt í sinni grein en bendir á að völl-
urinn verði þarna alltént til 2016. Og
spáir því að framfarir í flugi verði til
þess að vinsældir vallarins muni
aukast. Henni til hryggðar verð ég að
benda á að meðal núverandi nema
Háskóla Íslands (við Vatnsmýrina)
virðist vera nær ein skoðun á málinu
ef marka má fund sem þar var hald-
inn um vallarverki núverandi vald-
hafa, nefnilega að völlurinn þurfi að
fara sem fyrst, þannig að framtíðar-
hagsmunum landsmanna verði mætt.
Þar lágu menn ekkert á þeirri skoðun
sinni að til að ,,halda menntuðu fólki
heima í héraði“ þ.e. á Íslandi, verði
samkeppnisstaða landsmanna að vera
nokkuð betri en nú er og í því skyni
væri með öllu óhugsandi að stríðs-
minjarnar í mýrinni
verði þar hamlandi
faktor. Lendur þær
verði að nota til bygg-
ingar Háskólatengdrar
starfsemi þar sem
menn gætu bæði notið
þjálfunar í sínu fagi og
einnig gert þann vett-
vang að sínu ævistarfi.
Þetta ættu menn úti á
landi að skilja manna
best þar sem með
skammsýnum aðgerð-
um í byggðamálum er
nú svo komið fyrir
mörgum byggðum –
ekki öllum fámennum –
að þar væri ekki lífvæn-
legt nema með beinum og óbeinum
styrkjum úr sameiginlegum sjóðum.
Sigurjón Benediktsson, tannsi á
Húsavík, gerir góðlátlegt grín að
þessu öllu saman. Mér er til efs að
Sigurjóni sé svo mikið í mun að halda
vellinum í mýrinni hér syðra. Sigur-
jón er uppalinn við enda brautar 02.
Hann bjó við Smáragötu hér í eina tíð
þegar hann gekk menntaveginn.
Hann þekkir því kjör margra stúd-
enta sem þurfa að leigja við háu verði
húsaskjól þar sem ekki er nægjanlegt
framboð af stúdentagörðum í næsta
nágrenni við HÍ en allt það gæti
breyst ef menn fengju að skipuleggja
Stúdentagarða þar sem Fluggarðar
eru nú. Ég hef ekki verið í sambandi
við Sigurjón hin síðustu árin en býst
við að honum hafi orðið barna auðið
og nú jafnvel barnabarna. Hann er á
miðjum aldri ’51 módelið, því ætti það
að vera hans helsta keppikefli að
barnabörnin hefðu nú möguleika á að
sækja framhaldsmenntun í HÍ sem
væri í færum til að bjóða upp á sem
bestar aðstæður nemendum til
handa, bæði er varðar kennslurými
og húsnæði í göngufæri við skólann.
Ég ætla að taka þátt í kosningun-
um til þess að styðja við óskir Bjarna
heitins Benediktssonar en eins og
margir vita vildi hann völlinn í burtu
úr mýrinni. Framsýni hans var mikil
og kemur það glöggt fram í skipulags-
drögum frá valdatíð hans í Reykjavík.
Sjálfstæðismenn ættu því að fjöl-
menna á kjörstað og leggja því lið að
völlurinn fari úr Vatnsmýrinni.
Mér liggur nokkuð í léttu rúmi
hvert vallarstarfsemin flytur því vart
verður það á færi okkar að gera út tvo
stóra flugvelli þegar ,,Kaninn“ verður
hættur að greiða viðhald og rekstur
Keflavíkurvallar. Tvöföldun aksturs-
leiða út úr Reykjavík, bæði til norðurs
og suðurs, er ekki bara framkvæmd
fyrir borgarbúa, heldur alla lands-
menn, ef þeir meina eitthvað með
þessu tali um ,,skyldur höfuðborgar-
innar“ við landsmenn. Skyldur borg-
arinnar við aldamótakynslóðina hina
nýju eru ekki að bjóða upp á flugvöll í
Vatnsmýrinni og subbulegt umhverfi
helstu stofnanna landsmanna, heldur
eru þær einna helstar að skapa mögu-
leika fyrir uppbyggingu háskólaborg-
ar nk. háborgar ísl. menningar og
þannig breyta ásýnd ,,miðbæjarins“
(fyrirgefðu Valdimar). Miðbærinn,
eins og við innfæddir Reykvíkingar
frá miðri síðustu öld köllum hann nú
flestir, líður fyrir skort á baklandi og
næringu frá næsta nágrenni. Það er
vitað mál að ef menning fær aftur að
ná fótfestu í grennd Kvosarinnar
munu klámbúllurnar ekki verða í fær-
um að greiða þá leigu sem þá verður
krafist fyrir húsnæði í miðbænum. Þá
munu aftur opna verslanir og mannlíf
blómstra sem aldrei fyrr.
Þá væri ekki úr vegi að minnast
okkar ástkæra tónskálds Sigfúsar
Halldórssonar með því að reisa af
honum og Tómasi Guðmundssyni
styttur. Það er nokkuð klárt að ef
,,Fúsi“ hefði ekki léð vísum Tómasar
tónavængi væru ljóðin Austurstræti
og Við Vatnsmýrina löngu gleymd.
Þeir lýstu hver með sínum hætti feg-
urð og rómantík miðbæjarins okkar
eins og hann var þá en er ekki lengur.
Endurreisum miðbæinn. Völlinn
burt.
Grátur og
gnístran tanna
Bjarni
Kjartansson
Flugvöllur
Ég ætla að taka þátt í
kosningunum til þess,
að styðja við óskir
Bjarna heitins Bene-
diktssonar, segir Bjarni
Kjartansson, en eins
og margir vita vildi
hann völlinn í burtu
úr mýrinni.
Höfundur er verkefnisstjóri.
UMRÆÐAN
34 MIÐVIKUDAGUR 14. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞRÁTT fyrir mikla
fjölmiðlaumfjöllun um
Reykjavíkurflugvöll
að undanförnu hafa
nokkur mikilvæg at-
riði málsins ekki kom-
ið nógu skýrt fram.
Skal hér reynt að
bæta úr því.
Áður en lengra er
haldið er nauðsynlegt
að átta sig á því að
aðeins ein gild rök
hníga að veru flug-
vallarins í miðborg-
inni, en það er að-
gengi
landsbyggðarinnar að
höfuðborginni. Önnur rök, sem
hollvinir flugvallarins hafa haldið
fram, hafa ekki staðist skoðun.
Reykjavík til framtíðar
Í framtíðinni mun samkeppni
aukast og harðna milli ríkja vest-
urlanda um fólk, fé og fyrirtæki,
effin þrjú. Ríkin munu í auknum
mæli reyna að haga málum sínum
þannig að effin þrjú laðist til
þeirra. Við Íslendingar þurfum
umfram önnur lönd að huga að
þessu, vegna legu landsins, veðr-
áttu o.fl.
Það verður auðveld-
ara fyrir unga, vel-
menntaða fólkið okkar
að flytja frá Reykja-
vík til Rómar en það
var fyrir ömmu og afa
að flytja milli kota,
hvað þá milli lands-
hluta. Eitt af aðalat-
riðunum í þessari
samkeppni um atgerf-
ið er iðandi borgarlíf.
Nútímafólk vill borg-
arlíf með öllum þeim
fjölbreytileika sem
því fylgir.
Það er engin borg
til á Íslandi. Höfuð-
borgarsvæðið er bara samansafn
úthverfa. Til að njóta borgarlífs
verðum við að fara til útlanda.
Hvers vegna er engin borg til á
Íslandi? Hvers vegna eru engin
háhýsi í miðborginni eins og í öll-
um miðborgum annarra landa?
Svarið er einfalt. Flugvöllurinn
kemur í veg fyrir það.
Hann tekur upp allt undirlendið
á nesinu, og klýfur sig sem fleinn í
holdi inn í mitt nesið þar sem það
er mjóst og viðkvæmast og hefur
áhrif á hæð bygginga langt út fyr-
ir helgunarsvæði sitt.
Flugbrautirnar ná alveg upp að
Hringbrautinni og handan hennar
tekur við þéttbýlt Skólavörðuholtið
alveg niður að sjó að norðanverðu,
þannig að engin leið er að leysa úr
umferðaröngþveitinu á stofnbraut-
unum á álagstímum. Það þarf eng-
an skipulagsfræðing til að sjá þetta.
Meðan flugvöllurinn er þar sem
hann er nú mun hnignun miðborg-
arinnar halda áfram. Það verður
engin borg til á Íslandi og veruleg
hætta á að landið verði undir í
samkeppninni um effin þrjú.
Þá gæti höfuðborgin og landið
allt lent í svipaðri stöðu í Evrópu
og landsbyggðin er í í dag gagn-
vart höfuðborgarsvæðinu. Sumir
hafa bent á að við getum bara flutt
miðborgina eitthvað annað, t.d. í
Smárann í Kópavogi.
Hrokinn er slíkur að frekar skal
flytja Reykjavík en flugvöllinn.
Það verður engin miðborg á Ís-
landi annars staðar en þar sem
fornar súlur flutu á land og hjart-
að hefur slegið um aldir.
Allar skemmtilegustu miðborgir
í Evrópu eru í tengslum við upp-
runa sinn og miðborg höfuðborgar
Íslands er og verður þar sem
fyrsti landnámsmaðurinn reisti
bæinn sinn.
Meðan höfuðborgin á svona holl-
vini þarf hún enga óvini.
Það er kaldhæðnislegt að í við-
leitninni við að tryggja lands-
byggðinni gott aðgengi að höfuð-
borginni erum við að veikja
höfuðborgina og taka þá áhættu að
hún lendi í svipaðri stöðu í náinni
framtíð og landsbyggðin er í í dag.
Það á með öðrum orðum eina
ferðina enn að reyna að styrkja
þann veika með því að veikja þann
sterka. Fá mistök hafa verið eins
oft endurtekin í sögunni og alltaf
með hörmulegum afleiðingum.
Landsbyggðarmenn verða að
skilja að höfuðborgin er besti vin-
ur þeirra og það er eitt stærsta
hagsmunamál allra Íslendinga að
hún fái að þroskast og blómstra.
En það getur hún bara ekki gert
meðan flugvöllurinn er þar sem
hann er.
Það er útbreiddur misskilningur
að aukin íbúðarbyggð í miðborg-
inni muni auka á umferðarþung-
ann í borginni. Þessu er öfugt far-
ið. Umferð frá íbúðarbyggð í
Vatnsmýrinni mun að mestu leggj-
ast á tómu akreinarnar á álags-
tímum við upphaf og lok vinnu-
dags.
Ef hins vegar flugvöllurinn
verður um kyrrt verður að byggja
yfir fólksfjölgunina í úthverfum,
undir Úlfarsfelli og á Kjalarnesi
en umferð frá þeirri byggð mundi
að langmestu leyti bætast við um-
ferðarþungann á stofnbrautum
borgarinnar.
Á laugardaginn kemur gefst
okkur Reykvíkingum tækifæri til
að kjósa um framtíð borgarinnar.
Við verðum að horfa til framtíðar
og bjarga borginni með því að
kjósa völlinn burt. Við getum
tryggt forystuhlutverk Reykjavík-
ur á höfuðborgarsvæðinu, en það
forystuhlutverk er í hættu eins og
nú háttar.
Þá fáum við innan tíðar stór-
kostlegt svæði til uppbyggingar.
Þá getum við þakkað forsjóninni
og flugvellinum fyrir að hafa varð-
veitt besta byggingarlandið handa
ungu kynslóðinni.
Með svona „hollvini“
þarf Reykjavík enga óvini
Einar Eiríksson
Flugvöllur
Það er útbreiddur mis-
skilningur, segir
Einar Eiríksson, að
aukin íbúðarbyggð í
miðborginni muni auka
á umferðarþungann
í borginni.
Höfundur er formaður í hverfafélagi
sjálfstæðismanna í miðborginni.
RÍKISSTJÓRNIN
hefur lagt fram frum-
varp til laga um
breytingu á lögum um
almannatryggingar
sem felur í sér hækk-
un á ellilífeyri sem er
sambærileg þeirri
hækkun sem var
ákveðin hjá öryrkjum
í öryrkjamálinu svo-
kallaða eftir að ríkis-
stjórnin hafði með
nefnd háyfirdómara
lagt blessun sína yfir
hvað nægði öryrkjum.
Ekki var farið að
Hæstaréttardómnum
í öryrkjamálinu eins
og landsmönnum er í fersku minni.
Jafnframt var tilkynnt að þessi
breyting sem byggð er á örlæti
ríkisstjórnarinnar í garð öryrkja
myndi kosta ríkissjóð um 140 millj-
ónir króna árlega. Ástæða þess
hve lágri upphæð er varið til kjara-
bótanna er að einungis er gert ráð
fyrir að breytingarnar snerti um
1100 eldri borgara. Það er lítill
hluti þeirra ellilífeyrisþega sem
búa við bágust kjör því á árinu
1999 voru 5.855 ellilífeyrisþegar
með tekjur undir 70.000 krónum á
mánuði.
Með þessu bregst ríkisstjórnin
loks að einhverju leyti við kröfum
forystumanna eldri borgara í land-
inu. Enn er þó langt í land að ósk-
um eldri borgara um réttláta lífs-
afkomu verði fullnægt. Mikil-
vægast er að leiðrétta það sem á
kjör aldraðra hefur hallað og að
tryggja að grunnlífeyrir verði
framvegis í takt við launaþróun á
almennum vinnumarkaði. Miðað
við verkamannalaun lækkaði hlut-
fall grunnlífeyris og tekjutrygging-
ar um 8% á árunum 1991–1998 og
hefur síðan lækkað um 10% til við-
bótar. Skattleysismörk hafa ekki
fylgt launaþróun og frítekjumark
hefir ekki hækkað og hafa ítrekuð
loforð ráðamanna í þeim efnum öll
verið svikin. Bilið milli kjara aldr-
aðra og almennra launa í landinu
hefur þannig sífellt breikkað á
undanförnum árum. Forystumenn
eldri borgara krefjast þess vitan-
lega að misréttið verði
leiðrétt. Til þess að
svo megi verða þarf
að hækka bæturnar
verulega og tryggja
að frítekjumark og
skattlagning fylgi
þróun á almennum
launamarkaði. Til-
raunir forystumanna
eldri borgara til að fá
leiðréttingu á tví-
sköttun lífeyris hafa
ekki borið árangur.
Þar er verulega mis-
munað.
Þrátt fyrir allt vek-
ur það þó athygli
hversu öflug forysta
eldri borgara er. Þar er greinilega
á ferðinni kröftugur hópur fólks
sem engin ellimerki er að finna á,
enda eru eldri borgarar í dag
sannkallað nútímafólk sem ekki er
lúið til sálar eða líkama eins og oft
var um jafnaldra þeirra fyrir
nokkrum áratugum. Þetta fólk hef-
ur með drjúgu ævistarfi lagt í
hendur yngri kynslóða undirstöður
íslenska velferðarkerfisins. Það er
meðvitað um rétt sinn og stendur
vörð um hann.
Sú kjarabót sem ríkisstjórnin
býður eldri borgurum nú er ekki
stórmannleg smáskammtalækning
á erfiðum kjörum þeirra.
Smátt
skammtað
Margrét
Sverrisdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Frjálslynda flokksins.
Lífeyrir
Sú kjarabót sem rík-
isstjórnin býður eldri
borgurum nú, segir
Margrét K. Sverris-
dóttir, er ekki stór-
mannleg smáskammta-
lækning á erfiðum
kjörum þeirra.