Morgunblaðið - 30.03.2001, Blaðsíða 43

ekki sömu réttinda og aðrir starfs-
menn íslenskra fyrirtækja og til
hvers á að nota launatengdu gjöld-
in sem renna til hins opinbera af
launum hans?
Mér hefur verið kennt að svara
fyrri spurningunni svona:
a) greiðsluskylda fyrirtækis á dag-
vinnulaunum starfsmanns fellur
niður og starfsmaðurinn getur
sótt um atvinnuleysisbætur.
b) bjóðist starfsmanninum önnur
vinna er hann ekki bundinn af
uppsagnarfresti og þarf einungis
að tilkynna fyrri launagreiðanda
að hann muni ekki koma aftur til
starfa.
c) meðan það gerist ekki hefur
launagreiðandinn enn sínar
skyldur gagnvart starfsmannin-
um, s.s. vegna uppsagnarfrests,
greiðslu til launa vegna helgi-
daga og launa vegna veikinda,
með öðrum orðum að ráðning-
arsambandi er ekki slitið milli
aðila nema til komi uppsögn.
Við seinni spurningunni kann ég
engin svör.
Henni er hér með beint til ís-
lenskra stjórnvalda og Samtaka at-
vinnulífsins, fyrir hönd allra þeirra
sem málið varðar.
Bænaskjöl úr
öllum áttum
Eitt er víst að hvað sem ólíkum
uppruna og móðurmáli líður, þá
veit ég að við vorum sammála um
það ég og þessi ágæti félagsmaður
sem með spurningu sinni knúði
mig til að skrifa þessi orð, að allir
eiga að vera jafnir fyrir lögunum.
Honum var lítil huggun í því að
vita að stjórn Verkalýðsfélagsins
Vöku hefði skorað á fyrirtækið
sem hann vinnur hjá að velja betri
kostinn, þ.e. þriggjadagaregluna
og að samtök launafólks víða um
land hefðu sent frá sér sams konar
áskoranir á önnur fiskvinnslufyr-
irtæki.
Hreyfingin hafi ásamt félags-
málaráðherra farið bónarveg að
fyrirtækjunum.
Margir væru í sömu stöðu og
hann, stöðu beiningamannsins.
Eftir situr þessi óþægilega nag-
andi spurning:
Er íslensk gestrisni með þeim
hætti að erlendu verkafólki er vís-
að á guð og gaddinn þegar stjórn-
völdum og atvinnulífinu hentar að
túlka lög og kjarasamninga með
þeim hætti, að það megi?
Höfundur er formaður
Verkalýðsfélagsins Vöku
á Siglufirði.
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. MARS 2001 43
ÞRIÐJA leiðin er
hugtak sem notað er
yfir tilraun til endur-
skilgreiningar jafnað-
armannaflokka í Evr-
ópu síðasta áratuginn í
kjölfar endaloka kalda
stríðsins og stétta-
stjórnmálanna. Þriðja
leiðin er tilraun til að
nútímavæða jafnaðar-
stefnuna, hún er, svo
vitnað sé í forsætisráð-
herra Bretlands, Tony
Blair: „skilyrðislaust
skuldbundin baráttu
fyrir auknu félagslegu
réttlæti í samfélaginu
og markmiðum hinnar
klassísku félagshyggju, en sveigj-
anleg og framsýn í leiðunum að
markmiðum félagslegs réttlætis.“
Sátt við markaðsöflin
Þriðja leiðin er byggð á þeim
gildum sem hafa verið leiðarljós
frjálslyndra og jafnaðarmanna í
meira en öld: Lýðræði, frelsi, rétt-
læti, gagnkvæmum skyldum og al-
þjóðahyggju. Þriðja leiðin er að
mati formælenda hennar ný stjórn-
málastefna vegna þess að hún færir
sig með afgerandi hætti frá, annars
vegar, hinni gömlu vinstristefnu
sem fólst í þjóðnýtingu, ríkisaf-
skiptum í samkeppnisrekstri og
háum sköttum, hins vegar frjáls-
hyggjunni sem vill láta markaðinn
leysa alla hluti og ráða gæðum og
gögnum í samfélaginu. Frjáls-
hyggjunni sem kennir að miskunn-
arleysi markaðarins eigi að deila og
drottna í samfélaginu. Með þriðju
leiðinni sættust jafnaðarmanna-
flokkarnir við markaðinn og at-
vinnulífið og fóru að nýta sér hann
til að byggja öflugri og réttlátari
samfélög.
Besta úr báðum
heimum
Hugmyndafræðingar þriðju leið-
arinnar segja hana byggjast á því
besta úr báðum heimum stjórnmál-
anna. Félagslegu réttlæti sósíalism-
ans og öflugu efnahags- og atvinnu-
lífi kapítalismans. Hlutverk ríkisins
samkvæmt þriðju leiðinni er ekki að
reka banka eða fjarskiptafyrirtæki,
svo dæmi sé tekið, heldur að fjár-
festa í mannauðnum í
gegnum menntakerfi
og þjálfun, með sér-
stakri áherslu á þá
sem minna mega sín í
samfélaginu. Þriðja
leiðin kennir að félags-
legt réttlæti, þar sem
allir hafa jöfn tæki-
færi, og dýnamískt
efnahagslíf fari saman
í einni og sömu stjórn-
málastefnunni.
Máttug
tilraun
Hvernig sem þriðju
leiðinni reiðir af á
næstu misserum er
hún altént máttug tilraun til
dýnamískrar stjórnmálaumræðu
um hlutverk ríkisins í breyttri ver-
öld. Veröld þar sem þekking og
tölvulæsi er að verða lykillinn að
farsæld og velgengni. Því hafa jafn-
aðarmenn í Evrópu lagt mikla
áherslu á að efla menntakerfi landa
sinna og bæta skólana. Um leið og
ríkisvaldið hefur dregið sig út úr
ýmiss konar samkeppnisrekstri
hefur aukin áhersla verið lögð á að
efla velferðar- og menntakerfið. Að
endurmennta mannaflann og gefa
fólki sem af einhverjum sökum var
dottið út af vinnumarkaðinum ann-
að tækifæri til að fóta sig í atvinnu-
lífinu.
Þriðja leið
stjórnmálanna
Björgvin G.
Sigurðsson
Stjórnmál
Þriðja leiðin er sögð
byggð á því besta
úr báðum heimum
stjórnmálanna, segir
Björgvin G. Sigurðsson,
þ.e. félagslegu réttlæti
sósíalismans og öflugu
efnahags- og atvinnulífi
kapítalismans.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Samfylkingarinnar.
MIG hefur oft undr-
að umræðan sem getur
verið um störf og laun
sjómanna. Það er fátt
við því að segja þegar
almenningur talar af
vanþekkingu. Það er
aftur á móti verra þeg-
ar ráðamenn gera það.
Það getur verið þreyt-
andi að hlusta á þá
fjalla um sjávarútveg
og sérstaklega er und-
arlegt að heyra þá tjá
sig um sjómennsku.
Svo vitlaus er umræð-
an að sumir halda að
góður helmingur lífs
sjómanna sé sólbað og
lystisemdir. Staðreyndir eru allt
aðrar. Þeir vinna aldrei minna en
helming sólarhrings og það alla
daga vikunnar. Stundum í foráttu
veðri, myrkri og kulda, sam-
bandslausir við ástvini og atburði.
Þetta er ekkert til að öfundast yfir.
Það er öllum ljóst að sjávarút-
vegur er undirstöðu atvinnugrein
okkar. Þess vegna er ekki farið
fram á mikið að ætlast til þess að
þeir sem ráða – þeir sem fara með
völdin – þekki eitthvað til þeirra
mála sem þeir eru fjalla um og ráða
fram úr.
Ég veit ekki hvort
farið er fram á mikið,
að ætlast til þess að
ráðamenn okkar kynni
sér það sem þeir fjalla
um – fari svo sem einn
og einn túr til sjós.
Með því gætu þeir
lært, þroskast og í
framhaldi af því orðið
betri menn og vitrari.
Það er nefnilega
ekki alltaf gaman að
verða vitni að van-
kunnáttu þeirra sem
við eigum samkvæmt
öllu að treysta.
Það er reyndar ekki
bara við ráðamenn að
sakast hversu slæleg umræðan er.
Þar eiga sjómenn verulega sök, ekki
síst þeir sem hafa valist til forystu
og þiggja laun fyrir. Frá þeim heyr-
ist aldrei eða sjaldan – a.m.k. ekki
að þeirra frumkvæði. Það er helst
að forystumenn Sjómannafélags
Reykjavíkur sinni þessum málum.
Þess vegna er það eindregin
áskorun mín til sjómanna að láta frá
sér heyra og verjast þeim árásum
sem stétt okkar verður fyrir og um-
fram allt verðum við allir að leggj-
ast á eitt til að opna augu ráða-
manna fyrir því, að ekki verður
endalaust ráðist að okkur með laga-
setningum og öðru sem truflar rétt-
láta baráttu okkar fyrir mannsæm-
andi kjörum og réttindum.
Vanþekking er
til vandræða
Skúli
Einarsson
Kjarabarátta
Svo vitlaus er umræðan
að sumir halda að
góður helmingur lífs
sjómanna, segir
Skúli Einarsson, sé
sólbað og lystisemdir.
Höfundur er varaformaður
Matsveinafélags Íslands.
Gól fe fn i á st igahús
Ármúla 23, sími 533 5060